Tiroid Tedavisi

Tüm tiroid kanserli hastalarda (tümör çapı ne olursa olsun) mutlaka uygulanması gereken dört tedavi basamağı vardır ve bunlar sırasıyla şöyledir:

1. Ameliyat: Ameliyatla tiroid bezinin hepsi çıkarılır.

2. Radyoaktif iyot tedavisi: Ameliyattan 4-6 hafta sonra radyoaktif iyot tedavisi yapılır.

3. Levotiroksin ilacı ile tedavi

4. Belirli aralarla takip: Tiroglobulin, tiroglobulin antikoru ve vücut taraması ile takip yapılır.

Bu tedavi basamakları uygulanan tiroid kanserli hastalarda kanser çoğunlukla yok olmaktadır. Ancak ameliyat yetersiz yapılırsa veya tiroid bezinin hepsi alınmaz ise; yahut da radyoaktif iyot tedavisi yapılmaz ise kanser nüksü sık görülmektedir.

Radyoaktif iyot Tedavisinin Yan etkisi Var mıdır?

Radyoaktif iyot tedavisi sırasında hafif bulantı olabilir. Tükrük bezlerine radyasyonun etkisi ile ağızda metalik tat gelişebilir ve ağız kuruluğu birkaç hafta sürebilir.

Tekrarlanan radyoaktif iyot tedavileri tükrük bezlerinde tükrük akımını azaltabilir ve taş oluşturabilir.

Karaciğer testlerinde de geçici değişiklikler olabilir.

Bazen radyoaktif iyot verildikten hemen sonra tiroid bezi iltihabı (radyasyon tiroiditi) oluşabilir ve bu hastalarda boyunda hassasiyet, tiroid hormonlarında hafif yükseklik nedeniyle çarpıntı, terleme gibi şikayetler, yutkunmakta zorluk ve kulak ağrısı gelişir. Bu tür şikayetleriniz olduğunda hemen doktorunuza müracaat ediniz. Bu hastalarda kortizon tedavisi faydalı olmaktadır.

Radyoaktif iyot tedavisini tek doz alan 19-50 yaş arası kadınların yaklaşık % 30‘unda geçici yumurtalık yetmezliği, kısa süreli adet kesilmesi (12 ayı geçmeyen) ve geçici FSH ve LH hormon yüksekliği gelişebilir.

Genç erkeklerde ise radyoaktif iyot dozuna bağlı olmakla beraber 1/3 erkekte testiste hafif hasar ve buna bağlı olarak FSH hormonunda yükselme gelişebilir. Bu durum 9 ay içinde normale döner. Bazı hastalarda sperm sayısında azalma olur ve daha sonra düzelir.

Radyoaktif iyot tedavisinden sonra dikkat etmeniz gereken hususlar:

Radyoaktif iyodun büyük bir kısmı dışkı ve idrarla, bir kısmı da tükürük ve ter gibi vücut sıvılarıyla vücudunuzdan atılır. Ayrıca radyoaktif iyot vücudunuzda bir süre kalacağından ve radyasyon yayacağından çevrenizde bulunanlar radyasyona maruz kalacaktır. Bu nedenle akrabalarınızı, yakınlarınızı, arkadaşlarınızı, iş arkadaşlarınızı ve diğer kişileri korumak sizin sorumluluğunuzdadır.

Almış olduğunuz radyoaktif maddeden dolayı yakınınızda bulunan kişiler hem vücudunuzdaki maddenin sebep olacağı dış ışınlanmadan hem de vücudunuzdaki maddenin idrar, ter, tükürük gibi vücut sıvılarınızla atılmasından dolayı radyasyonun etkilerine maruz kalabilirler.Bu nedenle şu kurallara uyunuz:

• Hastane çıkışında 10 saat süresince kesinlikle toplu taşıma araçlarına binmeyin. Taksi veya özel arabayla yolculuk edebilirsiniz ancak aracın arkasında ve sürücüden en uzak tarafta oturun. Aynı sürücü ile yolculuk iki saati aşmamalıdır. Diğer yolcuların radyasyona daha az maruz kalmasını sağlamak için gerekli önlemleri alın. Örneğin sürekli olarak aynı yolcunun yanında oturmayın, belli sürelerle yer değiştirin. Eğer boş yer varsa diğer yolculardan en uzak yere oturun.

• Evde ve işte çevrenizde bulunan kişilerden mümkün olduğunca uzak durun. Çevrenizdeki kişilerle aranızda en az 1 metre mesafe bırakın ve 1 saatten fazla bir arada kalmayın. Daha uzun süre bir arada bulunmanız gerektiğinde aranızda en az 2 metre mesafe bırakın.

• Bebekler ve 10 yaşından küçük çocuklarla yakın temasta bulunmayın. Onlara sarılmayın ve kucaklamayın. Çocuklar radyasyona karşı yetişkinlere kıyasla daha hassastır.

• Küçük çocuklarınız varsa çocuğunuzu kucağınızda tutmayın, kucaklamayın, öpmeyin ve yemek yedirmeyin. Belli bir süre onlara bir başkasının bakmasını sağlayın.

• Eğer emziriyorsanız süt vermeyi kesin.

• Hamile kadınlar yanında durmayın.

• 12 ay süre ile hamile kalmayın

• Eşinizle aynı yatakta yatmayın ; yatarken aranızda en az 2 metre mesafe bırakın. En iyisi ayrı odada kalın ve uyuyun.

• Birkaç saatlik kısa süreli ziyaretçi kabul edebilirsiniz. Ziyaretçilerle aranızda en az iki metre mesafe bırakın. Çocuk ve hamile ziyaretçi kabul etmeyin.

• Tedaviden sonra işinize dönmek zorunda kalırsanız mesai arkadaşınızla uzun süre bir arada kalmayın. İşvereninizi durumunuz hakkında bilgilendirin.

• Özellikle küçük çocuklarla bir arada olmanızı gerektiren işte çalışıyorsanız işinize ara verin (Öğretmen, çocuk bakıcısı vb.).

• Radyasyona duyarlı bir işte çalışıyorsanız işine ara verin. (Fotoğrafçılık, RIA laboratuvarı görevlisi vb.)

• Sinema, tiyatro, konser ve benzeri kalabalık mekanlara gitmeyin.

• Tuvalet sonrası elleri en az 2 kez çok iyi yıkayın.

• Lavaboları iyice yıkayın.

• Çatal ve kaşık ayrı kullanın. Bunları ayrı olarak yıkayın.

• Tuvaleti, her tuvaletten sonra 2-3 defa yıkayın ve 2 kova su dökün.

• Erkekler idrar yaparken ayakta değil oturarak alafranga tuvalete yapmalıdır

Yukarıda belirtilen önlemler en az bir hafta uyulması gerekir. Bundan sonra normal yaşantınıza devam edebilirsiniz.

Radyoaktif iyot alınan günün ertesi günü Levotiroksin ilacına başlamak gerekir.

Tiroid kanserli hastalar levotiroksin İlacını Nasıl Kullanır?

Tiroid kanserli hastalarda tiroid bezinin hepsi ameliyatla alındığından ameliyattan hemen sonra tiroid bezi yetmezliği gelişir. Tiroid yetmezliği nedeniyle kanda yükselen TSH hormonu kanserin büyümesine de neden olduğundan Levotiroksin ilacı mutlaka kullanılır. Bu ilaçlara radyoaktif iyot tedavisinin alındığı günün ertesi günü başlanır.

Bu ilaçların dozu kanserin yayılım yapıp yapmaması durumuna göre ayarlanır. Kanser yayılım yapmamışsa TSH düzeyi 0.1-0.4mIU/ml arasında olacak şekilde bu ilaçlar alınır. Kanserde yayılım varsa ilaçların dozu biraz fazla alınır ve TSH 0.1 U/L‘nin altına inecek şekilde ilaç kullanılır. Burada amaç bu tedavinin kanserin ilerlemesini önlemesidir. Kalp hastalığı ve kemik erimesi olanlarda ilaç dozları buna göre doktorunuz tarafından ayarlanır.

Tiroid kanserli hastanın kontrolleri nasıl yapılır?

Tiroid ameliyatı yapılmış, arkasından radyoaktif iyot tedavisi almış ve daha sonra Levotiroksin ilacı kullanan hastalar ilk zamanlar 6-9 ayda bir sonra duruma göre ve doktorunuzun kararına göre kontrollere gelirler. Bu kontrollerde amaç kanserin nüks edip etmediğini anlamak ve tiroid hormon durumunu kontrol etmektir.

Tiroid kanserinin nüks edip etmediğini anlamak için kontrollerde yapılan tetkikler şunlardır:

1- Kanda tiroglobulin düzeyini ölçmek (papiller ve folliküler kanserli hastalar için)

2- Kanda anti-tiroglobulin antikor ölçümü yapmak (papiller ve folliküler kanserli hastalar için)

3- Kanda kalsitonin hormonu ölçmek (medüller tiroid kanserli hastalar için)

4- Radyoaktif iyot veya başka izotoplarla vücut taraması yapmak

5- Tiroid ultrasonu yapmak

PET Taraması Nedir?

PET (pozitron emisyon tomagrafi), tiroid kanserli hastalarda yayılımın olduğu organları veya yerleri saptamakta kullanılan ve yeni kullanıma geçmiş bir tetkiktir. Özellikle tiroglobulin düzeyi yüksek olduğu halde yapılan radyoaktif iyot vücut taraması ile kanserin nerede olduğu saptanamayan hastalarda faydalı olmaktadır. PET cihazı ülkemizde bazı merkezlerde bulunmaktadır.

Tiroid kanserinde ışın tedavisi (radyoterapi) ve kemoterapi ne zaman yapılır?

Tiroid kanseri kemiklere yayılırsa veya boyunda bir bölgede yapışıklık varsa radyoterapi yapılır. Folliküler kanserin Hurthle hücreli tipinde de boyuna yönelik radyoterapi yapılabilir. Uzak organlara yayılımın olduğu kanser hastalarında onkoloji uzmanlarının önerileri doğrultusunda kemoterapi denilen kanser ilaçlarıyla tedavi yapılır.