Sinüs Hastalıkları
A— BURUN KOMŞU SİNÜS HASTALIKLARINA GENEL BAKIŞ
Burun komşu sinüsleri maksiller, frontal, etmoidal (ön ve arka hücreler) sfenoidal sinüsler akut veya kronik iltihaplara maruz kalırlar.
ETYOLOJİ— Akut enfeksiyöz hastalıklarda görülen rinitisler daima bir sinüs komplikasyonuna sebep olurlar. Bölme deviasyonları, konka hipertrofi- leri, sinüslerin havalanmasına mani diğer hallerde de sinüsler hastalanırlar. Streptokok, pnömokok, micrococcus caturrhalis, koli basili taşıyan burun sek- resyonlarının retansiyonu sinüslerin iltihaplanmasına sebep olur. Enfeksiyon menbaı ağızda da olabilir. Çürük dişler, kronik tonsillitler, maksiller sinüzit için zemin hazırlayan faktörlerdir. Diş kökleri sinüs içine girmiş bulunabilir. Sifilis, tüberküloz, karsinom, sarkom gibi habis tümörler sinüs içerisine yayılabilirler.
PATOJENİ— Burunda mevcut lokal lezyonlar ve bakteriyel intanlar hastalığın meydana gelmesine sebep olurlar. Fakat bunlar yalnız başlarına hastalık sebebi değildirler. Ayrıca mukavemetini azaltan yorgunluk, uykusuzluk, beslenme kifayetsizliği, andokrin muvazenesinde bozukluk gibi sebeplerin de bulunması da lâzımdır. A, B, D vitaminlerinin noksanlığı çocuklarda görülen sinüzitlerde rol oynadığı ileri sürülmektedir.Mekanik tahrişler, yüzme esnasında burna su kaçması gibi sebeplerden de sinüzitler olabilir.Vazo-motor faktör çok mühimdir. Burun mükozası allerjisinin sinüs hastalıklarında büyük ehemmiyeti vardır. Burada görülen patolojik vetire aynen sinüslerin mükozasında da görülür.
PATOLOJİ — Sinüsü döşeyen ıııükozanın hafif bir kalınlaşmasından sinüsün hiperplastik bir nesiçle dolmasına kadar değişmeler gösterir. Mukus şekli de değişir, koyulaşır, pürülan bir şekil alır ve kolesteatom manzarası gösterir. Akut değişmeler seröz, müko - pürülan veya gangrenöz olur. Kronik hallerdeki değişmeler ise hiperplastik, atrofik, metaplazik, kolesteatomatöz nevidendir. Sinüs seröz mayiindeki değişikliğe cerahat yapan bakteriler sebep olurlar. Mü- koza lıiperemik ödematöz olup fibrinli bir eksuda ile örtülmüştür.Mükozanın kronik iltihabı ödematöz, enflitratif, fibrinöz, kistik, dejenera- tif şekiller gösterir.
Ödematöz olanlar hipertrofik sinüzitlerde görülür. Mükoza ve periostta ödematöz değişmeler vardır.Enfiltıatif olanlar atrofik, fibrinoid, sklerotik, sinüzit diye de tarif edilirler. Fibröz bağ örgüsü stromasında artma, mükoza gışasında incelme, satıh epi- telinde metablazi olup periostta kalınlaşma ve kemik kesafetini arttıran osteit ile birlikte bulunur.Bu iki tipin birleşmesile meydana gelen üçüncü tip bir şahısta ayni zamanda bulunabilir.Patolojik değişmelerle hastalığın seyri arasında bir münesebet tesisi mümkün değildir. Vak’alardan alınan mükoza parçalarının mikroskopik tetkikleriyle ameliyata lüzum olup olmadığı tesbit edilir.Süpüıatif etmoiditisin iki nev’i vardır.
Birincisinde enfeksiyon bakteri- yeldir, İkincisinde ise esas zemini allerjik hal temsil eder. Bu iki tipi birikirinden ayırmak lâzımdır, ikinci tipte ifrazda ve dokuda eozinofili bulunur, bu da allerjik esas için delildir. Tedavide bu halin göz önüne alınması lâzımdır.Miikoid ifraz patojen bakterilerin ve fagositlerin istilâsına uğrayarak pürü- lan şekil alır. En sık maksiller ve roııtal sinüslerde rastlanır. Kemikte apse, osteit, veya nekroz alâmetleri gösterir. Bundan fistül teşekkül eder. Bazan da göz, kulak, kafa içi komplikasyonları meydana gelir veya deverana geçer.'
BELİRTİLER — Arazın şiddeti, karakteri, lokalizasyon hasta sinüse göre değişir. Umumiyetle akut sinüzitte ağrı, dolgunluk hissi, lokal hassasiyet, ürpermeler, umumi halde düşkünlük, seröz veya nıüko - pürülan ifraz vardır, daima anozmi görülür.Kronik sinüzitlerde fena kokulu akıntı bulunur.DÎYAGNOSTlK — Hastanın hikây esi ve hasta sinüste objektif bulgularla olur. Ağrı ve hassasiyetin lokalizasyonu teşhise bazan yardımcı olursa da yanlış yola da sevkedebilir.Orta meatus’da görülen cerahat silinip kaldırıldığı halde tekrar cerahat görülürse maksiller, frontal ve ön etmoidün yalnız başına veya kombine hastalığını, üst meatustan gelen cerahat ise sfenoid ve arka edmoid sinüslerinde hastalığını gösterir.Diyafanoskopi mühim yardımcıdır. Transiilüminasyonla hasta taraf aydınlanmaz. Frontal sinüste aydınlanma olmazsa röntgenle sinüs kavitesinin mevcut olup olmadığı araştırılır.Klinik muayene ile teşhise yardımcı olarak araştırıcı sinüs lavajları ve radyografik muayeneler yapılır.
KOMPLİKASYONLAR — Farenjit, tonsilit. larenjik, otit, bronkopulmo- ner (bonşit, astına, bronşektazi), oküler, (nevrit optik, orbital sellülitis), en- dokraniyel (menenjit, beyin apsesi, kaveınöz sinüs tıombozu), gastro-entestinal ve deveran teşevvüşleri gibi komplikasyonlar görülür.GENEL TEDAVİ — Esas sinüslerin vantilasyon ve drenajını teininden ibarettir. Akut safhada kokain, efedrin, adrenalin gibi astrenjanlar tatbik edilir. Daha sonraları sinüs lavajları yapılır. Akut safhadan sonra lokal lezyonlar düzeltilir.
B) MAKSİLLER SİNÜSLERİN HASTALIKLARI.
Akut veya kroniktir.
AKUT MAKSİLLER SİNÜZİT — Burun veya diş menşelidir.
NAZAL SİNÜZİTLER — Rinitleriıı sinüse yayılması veyahutta dış burun
Akut veya kroniktir.delikleri civarındaki iltilıabi tagayyürlerin orta meatustaki sinüs ostium’undan içeri girmesile olur.
DENTAİRE SİNÜZİTLER — Birinci ve ikinci büyük üst ıııolerlerin köklerinin sinüs döşemesine komşuluğu dolayısile olur.
BELİRTİLER — Organizmanın virulansına, hastanın lokal ve genel mukavemetine bağlıdır. Hasta yanak üzerinde dolgunluk, ağırlık hissinden başlı- yarak şiddetli ve delici ağrılar duyar. Sinüs ostiumu kapalı ise ağrı göz çukuruna doğru yayılır. Hasta ağrıyı ekseriya göz ve kaşının üzerinde hisseder. Hasta taraf üst dişlerde de ağrı duyulur. Eksüda piirülan hale gelince araz şiddetlenir.
Maksiller sinüsler anatomik durumları ve hacimlerinin biiyük olması sebe- bile diğer sinüslerden daha fazla hastalanırlar.Önce seröz olan ifraz sonra jelatinöz daha sonra ise müko-püriilan olur. Bu ifraz burun boşluğunda bir mani yoksa dışarı doğru akar, aksi halde akıntı nazofarenkse doğru olur.Diş menşeli sinüzitlerde fena bir koku ve burun akıntısı vardır.Hastada ateş, titreme, baş ağrısı bulunur. Kusma, bulantı baş dönmesi gilp haller seyrek görülür.
KRONİK MAKSİLLER SİNÜZİT — Tedavi ile iyi olmayan akut sinüzitler kronikleşirler. Sinüsü döşeyen miikoza kalınlaşır, polipoid bir karakter kazanır. Polipler bazan burun boşluğuna doğru uzanırlar. Umumiyetle ağrı, ateş yoktur.
DİYAGNOSTİK — Diyafanoskopi, radyografi, sinüs ponksiyonu ile yapılır.
AYIRIM DİYAGNOSTİK — Çocuklarda yabancı cisimden dolayı tek taraflı akıntı ile karıştırılabilir. Fakat bunlarda sinüzit nadir olup bilhassa beş yaşından küçüklerde hiç olmaz.Kist paradanter radyografide muntazam kantur gösterir.Fistiilize diş menşeli sinüzitler fena tabiatlı tümörlerle karıştırılabilir.
TEDAVİ — Akut sinüzitlerin tedavisi bütün sinüsler için aynıdır. Gaye sinüs vantilasyon ve drenajını temin etmektir. Ağrıyı gidermek için analjezikler verilir. Lokal olarak sıcak veya soğuk tatbikat yapılır. Mükozada ischémie husule getiren astrenjanlar ağrı ve konjestiyonu azaltır. Bilhassa %1 efedrinliserum fizyolojik tavsiye edilir. İnhalasyonlar yaptırılır. Diyatermi, infraruj, sollux tedavilerinden istifade deilir. Diş menşeli sinüzitlerde hasta dişler çıkartılır.Genel tedavi olarak sülfamit ve antibiotikler verilir.Kronik devrede lavajlar yapılır. Aralıklı olarak sekiz on defa yıkanan sinüsten lavaj mayii iltihaplı olarak gelmekte devam ederse o vakit cerrahi müdahale ( Caldvvel - Luc ) ameliyatı ile sinüs boşluğu temizlenir.
TEKNİK — Hastaya % 1 novocain ve %o 1 adrenalin solüsyonu ile lokal veya hususi apareylerle genel anestezi yapılır. Lokal anestezide anestezik solüsyon üst maksiller ve infra orbital nervüslere ve burun boşluğu ile fossa caninaya zerk edilir. Hasta tarafa üst dudak frenulumundan bir santim içerden ve diş kenarından bir santim yukardan olmak üzere dört santim uzunluğunda kemiğe kadar derinleştirilen bir ensizyon yapılır. Periost rujinle dekolte edilir. Meydana çıkan kemik fossa caninadan gujla kaldırılarak sinüs boşluğuna girilir. Kavite içinde bulunan polip veya fungoziteler temizlenir, burun boşluğu ile alt meatus- dan irtibat temin edilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
