Kronik Farenjit
Kronik farenjitte farenks mukozasında kataral, hipertrofik veya a’trofik reaksiyonlar görülür. Bunlar bir sıra dahilinde birbirlerini takip ederler. Hasv taİiğırt Sebebi burun tıkanıklığı veya enfeksiyonudur.Kronik farenjit yaygın veya lokal şekilde görülür.
a — YAYGIN KRONİK FARENJİT:
ETYOLOJİ— Hastalığın meydana gelmesinde muhteif sebepler rol oynar.
1. Nazal enfeksiyonlar, burun tıkanıklıkları (bölme eğrilikleri, hipertrofik veya mikzomatöz rinitisler).2. özel tipte enfeksiyonlar (mikozlar).
BELİRTİLER — Fonksiyon belirtileri ekseri çok hafiftir. Hastalarda ekspektorasyon olmadan spazmodik tipte öksürük meydana getiren basit bir kuruluk hissi vardır. Sızıntılı şekillerde ise kazıntılı bir öksürükle birlikte şeffaf ve gri renkte mükozite parçaları veya kabuklar dışarı atılır.Hastalar lokalizasyonu olmayan lıafif bir yutkunma rahatsızlığında sık olarak şikâyet ederler. Lokal tahrişler bu belirtilerin artmasına sebebiyet verirler (alkol, muharriş buharlar, tütün).Yaygın kronik farenjit üç şekilde görülür:
1. KATARAL KRONİK ŞEKİL — Daha ziyade gençlerde görülür. Farenks mükozası kırmızı ve ratıp olup üzerinde ufak kabarcıklar halinde lenf folikül- leri vardır (psödo farenjitis garnüloza). Arka duvar kavumdan gelen sekres- yonlarla örtülüdür.Bu şekil hazan menşei otit veya trakeo - bronşit olan akut puseler gösterir.
TEDAVİ— Burun teneffüsüne mani olan haller ortadan kaldırılır. Fa- renksin yukarı bölümüne %10 tanin gliserin veyahut %3 gümüş nitrat solüsyonu veyahut lugol solüsyonu ile atuşmanlar yapılır.
2. HYPERTROFİK ŞEKİL (Farenjitis granüloza)— Farenksin kronik iltilıabi halidir, lenf folikülleri hipertrofiyedir. Kronik farenjiti meydana getiren sebeplerle husule gelir.PATOLOJİ — Hastalığa lenf foliküllerinden başka mükoza sübmükoza, sık olarak da adaleler muhtelif derecede iştirak ederler. Foliküller, şiş epitel hücreleri ve lenfoid doku kitlelerinden ibarettir.Sekresyon tutkal gibi yapışkandır. Bazan arka pilikalar arkasındaki lenfoid doku kızarır ve kalınlaşır, lateral faıanjitis husule gelir.
BELİRTİLER — Hastada kısa kesik öksürmeler vardır. Boğazdaki ifrazat güçlükle çıkarılır. Farenks mükozasında yaygın veya yer yer kabarmış foliküller görülür. Bazan farenks daha az konjestiyonedir. Hipertrofiye olmuş foliküller, etrafları genişlemiş venalarla çevrilmiştir. Eğer bu parçalar arka plikalara yakın iseler, plikanın devamlı hareketi ile tahrişe uğramalarından, boğazda ağrı lıis edilir. Bundan başka hyoid kemiğinin büyük boynuzunun periostiti neticesi de ağrı husule gelebilir. Birinci şekilde ağrı kulağa doğru intişar eder, İkincide ise hyoid kemiğinin büyük boynuzu üzerindedir.
TEDAVİ — %5 - 10 gümüş nitrat solüsyonları ile foliküller üzerine atuş- manlar yapılır. Etrafındaki mükozayı korumalıdır. Yumuşatıcı olarak kanfr ve mantol solüsyonları tatbik edilir. Burundan kolloid gümüş solüsyonlar damlatılır. Bunların farenkse kadar inmeleri sağlanmalıdır. Öksürüğü azaltmak için kodein gibi müsekkin ilâçlar verilir. Foliküllerin ince uçlu termokoter ile tahripleri iyi bir tedavi metodudur. Derin kısımları yakmamak için dikkatli olmalıdır.
3. ATROFlK ŞEKİL (Farenjitis sicca) — Atrofik farenjit ekseriya atro- fik rinitisle birlikte bulunur. Burundaki atrofik vetire farenks mükozasına uzanır. Bundan başka diğer patolojik sebepler de (fibröz tüberküloz) atrofik farenjit husule getirirler.
BELİRTİLER — Hastalar boğazlarında kuruluk, sertlik hissederler. Kolaylıkla akut farenjitise yakalanırlar. Farenks mükozası kuru yapışkan kabuklarla örtülüdür. Hastalar bunları çıkarmak için uğraşırlar, nefesleri fena kokuludur.Muayenede farenks mükozası solgun ve cilâlanmış gibi parlaktır.
AYIRIM DİYAGNOSTİK— Tüberküloz, sifilis, skleroma ile yapılır.
TEDAVİ — Burundaki atrofik rinitisle ilgilidir. Bazı vak’alarda potasyum, fosfor veya amonyum klorür vererek farenks sekresyonunu tenbih etmek faydalıdır.Lokal olarak da diğer faranjitlerde kullanılan ilâçlar tatbik edilir.
FARENKS HİPERKERATOZİSİ (Mikozlar) :
AKTİNAMİKOZ — Ekseri dil ve üst maksillerden farenkse yayıldığı gibi primer olarak da tonsil üzerinden başlayabilir. Yaz sonlarına doğru başlayan bu hastalıkta genel ve fonksiyonel belirtiler bulunmaz. Amigdalin hacmi artmış ve serttir. Kriptalardan mikozik flemanlar dışarı çıkar.Hastalık kendi haline terk edilirse bütün perifarenks mesafelerini kaplar, su - angülo - maksiler nahiyeye açılır.
TEDAVİ — Yüksek doz iodure de potassium verilir.
LEPTOTHRÎX FARENJİT! — Ekseri boğaz muayenesile meydana çıkar.Bazı hallerde boğazda gıcıklama hissi ile spazmodik öksürük hastayı rahatsız eder. Lenfoid doku kriptalara derince enfiltre olan beyaz noktacıklarla örtülüdür.Klinik tablo foliküler tonsillitise benzerse de iltihap yoktur.
TEDAVİ— Küçük noktalar ince penslerle kaldırılır. Yerlerine %10 gümüş nitrat solüsyonu ile atuşmanlar yapılır.Potassium permanganat, potassium klorat gargaraları tavsiye edilir.Nikotin solüsyonları müessir lokal bir ilâçtır. Hasta tonsiller, çürük dişler çıkarılır. Hastaların ağız hijyenine riayet etmeleri lâzımdır.Hastalık bazan bir iki sene kadar devam eder.
b— LOKALİZE KRONİK FARENJİT (kronik tonsillitis)
— Tonsillerin dokusu ve anatomik durumları dolayısiyle sık görülür.Patolojik olarak tonsiller hiperplazik, hipertrofik ve atrofik değişiklikler gösterirler. Kriptalar epitel bakiyeleri, gıda ve kalkeröz parçacıklarla dolarlar.
BELİRTİLER — Büyük tonsiller boğazda dolgunluk, yutmada güçlük husule getirirler. Nefesin kokusu kriptalar içerisinde biriken sekresyonlardan ileri gelir. Bunların absorbsiyonu ve deverana karışmaları neticesi :
1. Sinir sisteminde (nevritis, menenjitis, ansefalitis, bülber paralizi, kore, medülla spinalis hastalıkları, santral ve periferik sinir sistemi hastalıkları).
2. Kemik, mafsal ve adalelerde ( artritis, osteitis, sinovitis, tendovajinitis ve myositis).
3. Hazım cihazında ( gastrit, mide, duodenum ve jejunum ülserleri enteritis, kolesistis, hepatitis, pankreatitis, apandisitis).
4. Dolanım sisteminde (peri, myo ve endokarditis, hipertansiyon, aortitis, trombozis, anemiler).
5. Genito - üriner sistemde ( nefritis, piyelonefritis, prostotitis, seminer vezikülitis, stérilité).
6. Teneffüs sisteminde ( Bronşitis, bronşektazi, akciğer apsesi, plöritis ve astma ).
7. Deride ( akne, fronkülozis, karbonkulozis, herpes zoster, ürtiker, dermatitis ve iktiyozis).
8. Göz ve kulakta ( Konjonktivitis, keratitis, kornea ülseri, iritis, nevrit optik, işitme bozukluğu, kulak çınlaması ve baş dönmesi) husule gelebilir.
Fokal enfeksiyon aynı zamanda bir çok hastalıklarla birlikte bulunur. Tüberküloz, sifilis, diyabet te genel mukavemetin azalmasına sebep olur.Muayenede kriptaların içi burbiyonlarla doludur. Boğaz ve bilhassa plika- laıın etrafı hiperemiktir.
TEDAVİ — Cerrahi müdahale ile tonsiller çıkarmaktan ibarettir. Ameliyatın fokal enfeksiyon sebebiyle yapıldığı hallerde ameliyettan bir gün evvel başlamak suretiyle bir kaç gün müddetle antibiotik tatbiki faydalıdır.
TONSİL TAŞLARI— Tonsil içerisinde hazan fındık büyüklüğünde taşlar olabilir. Tonsillerdeki cerahatların kalsifiye olmasından ileri gelir. Menşei bak- teriyeldir. Bünyelerinde kalsium karbonat, kalsium fosfat, sodyum bikarbonat, potassium ve demir bulunur.
BELİRTİLER — Hipertrofik tonsilitisin aynıdır. Taş bazan kendiliğinden çıkabileceği gibi bazan tonsil üzerinde bir kabarıklık husule getirir.
TEDAVİ — Cerrahi müdahale ile tonsilin çıkarılmasından ibarettir.
TONSlLLEKTOMl — Hastada fazla refleks olduğu vakit dil kaidesine ve farenksin arka duvarına °/o 10 kokain solüsyonu veya °/o 2 pontokain ile atuş- man yapılır. Bundan sonra arka plikanın üst kısmına ve ön plikanın alt, orta ve üst kısımlarına her bir tonsile 4-5 cc olmak üzere % 1 adrenalinli novokain solüsyonu zerkedilir.
TEKNİK — Hasta oturmuş vaziyettedir. Bir yardımcı başını tutar. Ağzına ouvre-bouche takılır. Tonsil özel pensle tutularak kuvvetlice lojundan dışarı çekilir. Bu hareket ön plikanın kıvrımını kaldırır ve serbest kenar yerine düz bir satıh meydana çıkar.Sağ elle tutulan uzun saplı bir bistüri ile mükozaya, ön plikanın serbest kenarına tevafuk eden düz satha aşağıdan yukarıya kadar ensizyon yapılır. Bu ensizyon yalnız mükozaya yapılmalı, tonsil kapsülüne girilmemelidir. Bundan sonra bir dekolatör ile tonsilin üst kutbu ayrılır ve dekolatör yukarıdan aşağıya tonsil loju içinde kaydırılarak tonsil kapsülü lojdan ayırtılır. Özel pensten kaydırmak suretiyle sokulan Vacher şerre - noeuds’si ile alt kutbun tutan kısmı kesilerek tonsil dışarı alınır.Boşaltılmış tonsil loju tamponla kurulanır, kanama olup olmadığı dikkatle muayene edilir.
c _ TONSİLLAE PHARYNGEA HİPERTROFİSİ (Adenoid vejetasyon)
— Farenks kubbesinde adenoid vejetasyonunun normalden fazla büyümesidir. Bilhassa 2-6 yaş arasında, eğer atrofiye olmamışsa kâhillerde de görülür. Lenfatik zemin predispozisyon yaratır.Adenoid vejetasyon enfekte bir vasatta enfeksiyona giriş yeri teşkil eder.
BELİRTİLER — Burun teneffüsü zorlaşmış veya tamamen ortadan kalkmıştır. Mükerrer nezlelerle birlikte genizden konuşma, öksürük mevcuttur. Hastanın gündüzleri dahi nefes alışı duyulur. Uyku esnasında daima horlama vardır. Ses tonsuz çıkar. Burun kanatları çökük, ağız yarı açık vaziyette olup yüzde aptal ifadesi vardır (facies adenoides).Muayenede ekseri damak yelkeninin biraz itilmiş olduğu görülür. Nazo - farenksten müküs gelir, burun boşlukları ifrazla doludur, kulak zarları pembe renkte ve çöküktür.Burun yollarının darlığı, damağın yüksek kavisli oluşu, kesici dişlerin öne doğru çıkıntı teşkil etmeleri başlıca hususiyetlerindendir.
KOMPLİKASYONLARI — Teneffüs cihazında (Desandan bronşit, astma), kulakta (kater tuber, otit tuber), böbreklerde (albüminüri), gözde (blefarit, konjonktivit, göz yaşı), hazım cihazında (enterit, apandisit), refleks (çocuk astması), andokriniyen (iç ifraz bezlerinde teşevvüş), morfolojik (facies ade- noides, yassı göğüs, soklyoz veya kifoz), ganglioner boyunda mikro poli adeno- pati), dimağda (aproseksi) gibi çeşitli komplikasyonlar görülür.
TEDAVİ — Cerrahidir.
ENDİKASYONLAR
1. Sık nezleler,
2. Daima ağızdan nefes alma,
3. Spazmodik öksürük,
4. Poliadenopati,
5. Sık kulak ağrıları ve ağır işitme.
KONRENDİKASYONLARI
1. Ateşli hastalıkların seyrinde
2. Akciğer hastalıklarında,
3. Hemofilide kontrendikedir.
TEKNİK — Çok küçük çocuklar müstesna olmak üzere klorür d’etil ile genel anestezi yapılır. Hasta oturmuş vaziyette olup başı bir yardımcı tarafın- adn tutulur.Sağ elle yazı kalemi gibi tutulan adenotom farenks darlığına kadar yan olarak sokulur, sonra normal şeklinde damak yelkeninin arkasından vomerin üst kenarına temas edene kadar kaldırılır. Aletin bölmenin arka kenarı ile teması iyi bir hareket noktası sağlar. Kavum kubbesine aşağıdan yukarı dayanan alet tonsillae pharyngea’yı çerçeveler. Bileğe yaptırılan bir baskül hareketi esas kitleyi yerinden ayırır ve bu kitle paniyeli adenotom ile birlikte çıkar.Paniyesiz bir adenotom ile de sağdan ve soldan Rosenmüller çukuru çev resindeki kısımlar kürete edilir
ç _ TONSİLLAE LİNGUAE HİPERTROFÎSİ
Dil bademciğinin hi- pertrofisi, burun tıkanıklıkları, stomatitisler, jinjivitisler, diş çürükleri gibi lokal tahrişler neticesi husule gelir. Tütün ve alkol mühim rol oynar.Artritik, pletorik ve romatizmalı kimselerde daha sık görülür.
BELİRTİLER — Hastalarda devamlı yutkunmalara sebep olan yabancı cisim (ekmekiçi, iplik, balık kılçığı) hissi vardır. Bu sebepten aerofaji ve fa- renje öksürükler olur. Yutkunma zorluğu yoktur. Yalnız akut puselerde hyoid kemiğinde ağrı hissedilir.
AYIRIM DİYAGNOSTİK — İkinci devre sifilis ve dil kaidesi kanserleriyle yapılır.
TEDAVİ — Lokal tahrişe sebep olan haller ortadan kaldırılır. Ağız hijyenine dikkat edilir.Diyatermo-koagülasyon en iyi tedavi metodudur.Sık akut puseler gösteren yumuşak, yaygın şekillerde radyoterapiden istifade edilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
