Dikkat Eksikliğinin Tedavisi Nasıldır

Dikkat Eksikliği, dikkat dağınıklığı ve bir konuya uzun süre odaklanamamayla kendini gösteren biyolojik temelli bir bozukluktur.

Çocuğum çok dağınıktır, unutkandır, her şeyini kaybeder.
Kısacık bir ödevi bitirmesi bile saatler alıyor.
Başladığı işi genellikle bitiremez.
Derste hep hayallere dalıyor ya da etrafıyla meşgul oluyor, öğretmeni dinlemiyor.

Bilgisayarın her şeyini çok iyi bilir, okuma yazma öğrenmeden bilgisayarı kullanmayı öğrendi, başında saatlerce oturabilir, ama iş ödev yapmaya gelince çabucak sıkılıyor.

Çok zekidir, bizim hiç dikkatimizi çekmeyen ayrıntıların farkına varır.
Hiçbir lafı sonuna kadar dinleyemez, başka şeylerle ilgilenmeye başlar.
Ona doğrudan seslendiğimizde bile dinlemiyormuş gibi görünüyor.
Gibi şikayetleriniz varsa, bunlar, Dikkat Eksikliği Bozukluğundan kaynaklanıyor olabilir.

Dikkat eksikliği, genellikle, hiperaktiviteyle beraber görülür (DEHB).

Dikkat eksikliği tedavisi, söz dinlemeyen-kural tanımayan çocuklara konulan bir etiket değil, tanı kriterleri açıkça belirlenmiş, tedavi edilebilen klinik bir rahatsızlıktır.

Sürekli kıpır kıpırdır, yerinde duramaz.
Yemeğini otura kalka yer, sandalyede oturamaz.
Televizyon izlerken bile ya koltuk tepelerinde ya ortalıkta dolaşır.
Durmadan konuşuyor.
Sırasını bekleyemez, sık sık karşısındakinin sözünü keser / yaptıklarına karışır.
Sonuçlarını düşünmeden aklına geleni söyler ya da ani hareketler yapar, bazen bu yüzden kendine ya da yanındakilere zarar verebiliyor.
Gibi şikayetleriniz varsa bunlar, Hiperaktivite Bozukluğundan kaynaklanıyor olabilir.

Dikkat Eksikliği olan bütün çocuklar hiperaktif değildir. Çocuklardan bazılarının sadece dikkatsizlik ile ilgili sıkıntıları, bazılarının sadece hiperaktivite ve dürtüsellik ile ilgili sıkıntıları, bazılarının ise iki grubu da içine alan sıkıntıları olabilir.

DEHB tanısı konabilmesi için bu belirtilerin

En az 6 aydır sürüyor olması,
7 yaşından önce başlamış olması,
Bu belirtilerin, çocuğun farklı ortamlarda günlük yaşamını olumsuz etkiliyor olması gerekir.
Sadece evde ya da sadece okulda davranış sorunları olan bir çocuğa, DEHB tanısı konmaz.

Dikkat Eksikliği Belirtileri

Çocukluk döneminde yaşanan dikkat eksikliği bozukluğunun belirlenmesi genellikle pek kolay değildir.
Ailenin, öğretmenin ve çocuğun çevresinde bulunan yetişkinlerin dikkat eksikliği bozukluğu belirtilerinden haberdar olması, çocuğun ilişkilerini ve hareketlerini iyi gözlemlemesi teşhisin konulabilmesi için atılacak ilk adımdır.
Dikkat eksikliği bozukluğunun belirtileri; konsantrasyon eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik olarak 3 ana kategoride toplanabilir.
Konsantrasyon eksikliği ya da yapılan işe, anlatılanlara özen göstermeme, çocuk okulun zorlayıcı ortamına girmeden fark edilemeyebilir. Bu durum yetişkinlerde ise iş ve sosyal hayatta kendini belli edebilir.

Konsantre olmakta zorlanma ile ilgili belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz;
1) Okulda veya iş yerinde önemli olan detaylara dikkat etmeme, kolay hatalar yapma, yapılan işin dağınık ve dikkatsiz yapılması.
2) Bir işle uğraşırken diğer insanların ilgisini çekmeyen bir ses veya olay nedeniyle yapılan işin bırakılması.
3) Uzun dönemli konsantrasyon gerektiren işlerde yaşanan başarısızlıklar.
4) Konsantrasyon gerektiren ev ödevleri, kağıt işlerini tamamlamakta zorlanma.
5) Sık sık bir oyundan veya işten bir diğerine geçme.
6) Yapılması gereken işleri sürekli ağrıdan alma, geciktirme, erteleme.
7) Randevuları, yapılması gerekenleri sık sık unutma, günlük aktiviteleri zamanında yapamama.
8) Konuşma sırasında karşısındakini dinlemekte zorlanma, konuşmaları akılda tutamama, sosyal durumlarda detaylara ve aktivitelere dikkat etmeme.

Dikkat eksikliği ile birlikte anılan hiperaktivite belirtileri çocuk 7 yaşına gelmeden ortaya çıkar.

Hiperaktivite belirtileri ise;
1) Oturduğu yerde duramama, kıpır kıpır olma.
2) Sürekli ayağa kalkıp amaçsızca dolaşma.
3) Sağda solda koşma, eşyalara tırmanma. Bu belirti gençlerde nedensiz huzursuzluk olarak ortaya çıkabilir.
4) Sessiz oynanabilecek oyunlarda bile sessiz kalmakta zorlanma.
5) Her an hareket halinde olma.
6) Genellikle aşırı konuşma olarak sıralanabilir.

Hiperaktivite belirtileri çocuğun yaşına ve gelişim aşamasına göre farklılıklar gösterebilir. Bebeklerde ve okul öncesi çocuklarda sık görülen belirtiler sürekli hareket hali, mobilyaların üzerine atlama, grup aktivitelerine katılmakta ya da bir hikaye dinlemekte zorlanma olarak tanımlanabilir.
Bu belirtiler okul çağına gelen çocuklarda görülen hiperaktivite belirtileri ile benzeşir ancak okul çağında bu davranışlar bir miktar yoğunluğunu kaybeder.

Hiperaktivite belirtileri, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde genellikle nedensiz huzursuzluğa yol açar ve sessizlik gerektiren ortamlarda bulunmakta zorlanma olarak yaşanabilir.

Dikkat eksikliği bozukluğu bulunan yetişkinler, çocuklara oranla çok daha az oranda hiperaktivite sorunu yaşamaktadır.

Dikkat eksikliği bozukluğunun 3. ve son kategorisi olan “dürtüsellik” ise aşağıdaki şekillerde ortaya çıkabilir.
1) Sabırsızlık.
2) Herhangi bir soru tamamlanmadan önce cevap verme.
3) Sıra beklerken zorlanma.
4) Sosyal ya da iş ortamında sık sık diğerlerinin lafını kesme.
5) Uygunsuz zamanlarda konuşma.
Dürtüsellik çoğunlukla yolda insanlara ya da evde eşyalara çarpma gibi küçük kazalara neden olabilmektedir.

Dikkat Eksikliği Nedenleri

Dikkat, beyinde karmaşık ve yaygın bir şebekenin sağlıklı bir şekilde işlev göstermesi sonucu ortaya çıkan bir fonksiyondur. Birçok faktör dikkat becerilerinin olumsuz etkilenmesine sebep olur. Heyecan, stres, depresyon, kaygı bozuklukları bunlardan bazılarıdır.

Dikkat eksikliğine sebep olan nedenler olarak karşımıza şunlar çıkmaktadır:

• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
• Hiperaktivitenin eşlik etmediği dikkat eksikliği bozukluğu

Çocuğun yaşı ne kadar küçükse, dikkat süresi de o kadar kısadır. Bir yaşındaki bir çocuğun dikkat süresi 3-5 dakikadır. Her yıl bu süreye 3-5 dakika daha eklenir. Yani 5-6 yaşındaki bir çocuğun dikkat süresi en az 15-20 dakika olmalıdır. Bu bilgi ışığında basit bir gözlemle çocuğunuzun dikkat süresi hakkında fikir edinebilirsiniz. Ancak çocuğun televizyon seyrederken ya da bilgisayar oynarken dikkatini uzun süre koruyabiliyor olması, o çocukta dikkat dağınıklığı olmadığı anlamına gelmez, bu konuda dikkatli olunmalıdır. Çünkü bu yanılgı sebebiyle birçok dikkat bozukluğu yaşayan çocuk veya gencin tedavisi gecikebilmektedir.

Duygusal sebeplere bağlı dikkat dağınıkları genellikle duygusal sorunlarla eşzamanlı olarak ortaya çıkar. Tedavi veya düzelme ile birlikte dikkat sorunları da ortadan kalkar.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu gibi durumlarda dikkat dağınıklığı küçük yaşlardan itibaren tespit edilebilir. Kronik seyirli olan bu bozukluklarda ergenlikten sonra yani yetişkinlik döneminde vakaların %60-70'inde toparlanma gözlenmektedir. Ancak bu döneme kadar olan süreç, çocuğun duygusal ve sosyal alanda gelişimin en hızlı olduğu, akademik alanda altyapısının oluştuğu, eğitimin en önemli olduğu zaman dilimidir. Tedavinin geciktirilmesi durumunda, bu alanların hepsinde yetersiz gelişime neden olunabilir.