Burun Hastalıklarında Muayene Usulleri
Burun Hastalıklarında Muayene Usulleri : Burun hastalıkları sübjektif, objektif ve genel belirtilerle kendilerini gösterirler. Direkt ve endirekt muayenlerle meydana çıkarılırlar.
A) DİREKT MUAYENE — Muayenede direkt veya aksettirilmiş ışık menbalarmdan faydalanılır. Bu ışık altında âlete liizum kalmadan burunun dış yüzü ile vestibulum nasi dikkatle gözden geçirilir, eğer mevcutsa patolojik değişiklikler tesbit edilir. Bundan sonra burun boşluklarının muayenesine geçilir.Burun boşlukları iki yoldan muayene edilir:1.
BURUN YOLUNDAN MUAYENE: ÖN RÎNOSKOPİ— Bu muayene için burun deliklerinin açılması lâzımdır. Burun deliklerini açmak için burun spekülümü kullanılır. Spekülümlerin değişik şekilde olanları vardır.Alın aynasile ışık burun boşluklarına gönderilir. Hastanın başına ve spe- külüme verilecek vaziyete göre üç şekilde muayene yapılır:Baş doğru ve öne eğik olursa burun döşemesi, alt konka ve burun bölmesi görülür.Baş otuz derece arkaya yatırılırsa alt konkanın üst kısmı, orta meatus ve orta konkanın alt kenarı görülür.Baş altmış derece arkaya yatırılırsa burun boşluğu tavanı ve orta konkanın başı görülür.Normal olarak görülmesi gereken yerler görülemezse, buna ekseriya alt konkanın başı engel olur, o zaman onda bir kokain solüsyonuna batırılmış portkotonla burun mükozası üzerine atuşman yapılır, mükoza büzülür, bu suretle görme sahası genişler.
PHARYNX YOLÎLE MUAYENE: ARKA RİNOSKOPÎ — Farenks- lerinde fazla refleks olanlarda, amigdalleri büyük olanlarda ve umumiyetle çocuklarda bu muayeneyi yapmak güçtür.
MUAYENE TEKNİĞİ — Sağ elde küçük bir hançere aynası, sapı bir kalem gibi tutularak ısıtılır, elin dış yüzüne dokundurularak sıcaklığı muayene edilir. Hekim sol elindeki dil basacağı ile hastanın dilinin üçte iki ön bölümüne basar. Bulantı hissi gelmemesi için dil köküne basılmaz. Hastaya damak yelkeninin gevşemesi için burnundan nefes alması söylenir; bu suretle küçük dile ve farenksin arka yüzüne temas ettirilmeden yukarı öne doğru tutulan ayna aranılan bölümü gösterir . Bazı vak’alarda farenks arka yüzü ve damakyelkenine onda bir kokain solüsyonu ile atuşmanlar yapılarak refleks hissi azaltılır. Normalde ortadaki çıkıntı burun bölmesinin arka kenarını, her iki tarafta dışta konkaların arka nihayetlerini, ayna yatay vaziyette tutulursa eğer varsa adenoid vejetasyonları gösterir. Az yana eğilirse farenksin yan duvarı bilhassa tubanın ağzı, Rosenmüller çukuru görülür.Arka rinoskopi yapılamıyan hastalarda, bilhassa çocuklarda palpasyopiâ muayene yapmak lâzımdır.
NASO - PHARYNX’ÎN PALPASYONU: PARMAKLA MUAYENE —Muayene edilecek küçük bir çocuksa, biı yardımcının sağ dizi üzerine oturtulur, yardımcı çocuğun bacaklarını kendi bacakları arasına alır ve kollarını çapraz olarak kendi kollarının arasına sıkıştırır. Hekim hastanın sağına geçer ve hastanın başını sol kolile çevreleyerek göğsünün üzerine dayar. Çocuk ağzını açtığı vakit işaret parmaklarile sol yanak yumuşak kısmı üzerine bastırır ve yanak çocuğun alt ve üst dişleri arasında kalır. Bu suretle ağzını kapayamaz,hekim işaret parmağını hafifçe bükerek hastanın ağzına ve damak yelkeninin arkasına sokar, bu suretle farenksin etrafına parmağın ucu gezdirilmek suretile muayene edilir.
NASOPHARYNGOSCOPE — Burun boşluğunun arka ve üst böliimlerile nasofarenksin muayenesinde kullanılır.Nasofarengoskop küçük bir üretroskop gibidir. Pil bataryası veyahut transformatör ve reosta kullanılarak şehir ceryanile çalışır. Aletin bir prizması mevcuttur. Işık aletin nihavetindedir.Bununla görülen bölümler normal büyüklüktedir. Teneffüs havası ile buğulanmaması için prizma önce sıcak suya batırılır.Meatus inferior kokain adrenalin solüsyonu ile anestezi yapıldıktan sonra nasofarengoskop alt konka ile burun bölmesi arasından burun boşluğuna sokulur.Alet dikkatle arkaya doğru sokulurken burun boşluğu içindeki yapılar gözden geçirilir. Bütün konkalar ve meatusTar görülebilir. Bundan başka diğer muayene metodlarile iyice tetkik olunamıyan arka etmoid ve sfenoid bölgelerinin anatomik veya patolojik değişiklikleri görülebilir.Nasofarenkste Eustachi borusunun deliği ve bunu çevreleyen dokular tetkik edilir, Rosenmüller çukurunu kaplayan lenfoid dokunun incelenmesi de çok işe yarar.
B) ENDÎREKT MUAYENE — Sorgu, sübjektif belirtiler, fonksiyonel belirtiler ve genel belirtilerle yapılır.Sorgu - Hastalığın ne vakit ve nasıl başladığı, tedavi görüp görmediği, kadınlarda iç ifraz bozuklukları ile ilgili hipertrofik koriza şekilleri ve regl ile alâkalı burun kanamaları dikkate alınmalıdır. Mesleklerin burun boşluğu hastalıkları ile ilgisi mühimdir. Spazmodik koriza kimyagerler ile tozlu yerlerde çalışanlarda, sık sık sıcak, soğuk ve rutubete maruz kalanlarda görülür.Hastanın geçmişinde burun tıkanıklığı, akıntı ağrı, koku olup olmadığı incelenir.
Göğüs deformasyonları ve hazım yolu bozuklarını, bronşitlerin, öksürüklerin, gece işemelerinin hattâ sar’a gibi refleks teşevvüşlerin burun boşlukları hastalıkları ile alâkası olduğunu düşünmek lâzımdır.Sübjektif belirtiler - Burun hastalıkları ile ilgili sübjektif belirtiler, burun tıkanıklığı, koku hissinde değişiklik, burunda kuruluk, ağrı, refleks teşevvüşler ve kulaklarda uğultu gibi belirtiler gösterirler.Burun tıkanıklığı - ,Burun boşlukları nefes alma, koku ve ses gibi fizyolojik fonksiyonları yapan ayrı ayrı anatomik bölgelere ayrılmıştır. Bu bölgelerden birisinde mevcut olan hastalık fonksiyonel bozukluklar göstereceğinden meydana çıkarmak kolaydır.
Teneffüs - Normal olarak teneffüs edilen hava burundan geçmelidir. Burnu tıkalı hastalar nefes almak için zorluk çekerler. Yüz kasları daima gergindir. Nefes alırken burun kanatları iyice açılmaz. Ağız açık olup horlamalar olur.Burun boşluğunun perméabilité yetersizliğinin derecesini tayin etmek için bir çok usul ve aletler vardır. En ziyade kullanılanı Glatzel aynalarıdır. Üzerinde çift daireli derecesi olan nikel bir plâktan ibaret olup iki kenarında üst dudağa uyacak iki açıklığı vardır Ayna burun altına, açıklığı üst dudak üzerine gelmek üzere yerleştirilerek iki üç defa hastaya nefes verdirilir ve madenî levha üzerinde husule gelen huğunun genişliği ölçülür.Koku hissinde değişmeler - Koku hissi azalır veya tamamen kaybolur.
Bu hal devamlı veya geçici, bir taraflı veya iki taraflıdır. Burunda mekanik bir arıza varsa buna mekanik anozmi denir. Hakiki anozmi periferik veya santral olur.Periferik anozmi - Burun mükozasının tahrişi ile ( muharriş buharlar, inhalasyon, mesleki koriza), koku sinirinin periferik ipliklerinin enfeksiyöz nevritleri ile (grip, yılancık, difteri, tifüs), toksik nevritlerile (tütün, kokain), genel entoksikasyonlar ile (alkol, cıva, arsenik, oxyde de carbone), tromatik nevrit ile (lamina cribrosa’yı içine alan kafa tası ön kaide kırıkları) husule gelebilir.Santral anozmi - Koku sinirinin ekstra serebral afetlerinde ( tromalar, nekroz, ekzostos, tümör) görüldüğü gibi ekstra serebral yani koku merkezlerinin veya köklerinin bulunduğu kısımların afetlerinde (hemoraji, apse, tümör, doğuştan anomaliler görülür.
Fonksiyonel anozmi - Hiç bir hastalığa istinat etmez, yalnız bazı kokulara karşı hissolunur. Ekseriya bir taraflı olur (nevrasteni, histeri).Hiperozmi - Kokuların normalden fazla duyulması hissidir. Periferik veya santral olur.Periferik olanlar ekseriya iltihaptandır (rinitis’ler).Santral olanlarda ise,, serebral yahut serebrospinal bir âfet, basedow, gebelik, isterektomi gibi sebepler aranır.Parozmi - Koku hissinin yanılmasıdır. Beyindeki koku merkezinin patolojik değişmeleri, burundaki koku bölgesi mukozasının iltihapları sebep olabilir.Bazan histerik, hypochondriak, epileptik ve sifilitik şahıslarda rastlanır.
Fena koku hissine kakozmi denilir.Kakozmi ya objektif olur( burun iltihapları, ozena, maksiller sinüsit, diş çürüğü, kronik amiğdalit,-hazım veya hava yolu hastalıkları) veyahutta sübjektif olur (tabes, histeri, gebelik gibi).Kuruluk hissi - Burundaki bir lezyon (akut koriza başlangıcı, ozena) veya ilâç (kokain) tahrişi dolayısiyle hastalar hiç sümkürmediklerinden ve burunlarının kuru olduğundan şikâyet ederler.AĞRI — Burun boşluklarında veya sinüslerde bir hastalık olduğu zaman görülür; veyahutta tamamen asabi tabiattadır.Burun fronküllerinde ağrı şiddetli ve batıcıdır. Sinüzitlerde ve neoplaz- malarda derin ağrı hissi olur. Çatlak ve dermatozlarda kaşıntı halinde, akut ri- nitislerde ise yanma şeklinde hissolunur.
REFLEKS TEŞEVVÜŞLER - Burun menşeli vertijler, oksipital veya frontal tipte baş ağrılarını takip eden göz kamaşması, kusma, bulantı, muvazene bozukluğu tamamen refleks tabiatta olup hareket noktasını burundan alan bül- ber bir taharrüşiyetin tezahürüdürler., İltihaplar, malformasyonlar, akut veya kronik spazmodik korizalar, polipler, yabancı cisimler, sineşiler, tozlar, polenler, kokular sebep olduğu gibi bazı asabi tiplerde de görülür.üCULTU — Umumiyetle deniz gürültüsü, buhar sesi gibi hissolunur ve muhtelif şiddetle fasılalı sağırlıklarla birlikte bulunurlar.Tuba auditiva1 dan orta kulağa hava geçmesine engel olan tubanın kronik veya akut bir iltihabında meydana geldiği gibi, burunda mekanik bir mania (konkaların hipertrofisi, konka nihayetinin büyüklüğü, deviasyon, vejetasyon ve tümörler ) olduğu zaman görülür.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
