böbrek taşı belirtileri nelerdir

Daha sonra kıvrımlar yaparak ilerleyen nefron borucuklan içerdikleri idrarı toplayıcı borucuklara aktarır. Her böbrekte bulunan bir mil­ yonu aşkın nefronun toplam uzunluğu yaklaşık 30 km'dir. Böbrekler aortun dalı olan böbrek atardamarından kan alır. Böbreğe giren atardamar giderek incelen kollara ayrı­ lır. Böbrek damarlarının toplam uzunlu­ ğu 160 km'yi bulur. Böbreğe giren ka­ nın büyük bir bölümü glomerül ağından geçerek toplardamar sistemine katılır. Kanın geriye kalan küçük bir bölümü ise glomerüllere uğramadan, böbreğin çalışması için gerekli kan dolaşımını sağlar. Dinlenme durumundaki bir kişinin kalbi pompaladığı kanın yaklaşık dörtte birini böbreklere gönderir. Böylece da­ kikada 1,2 İt, 24 saatte ise 1.700 İt kan böbreklerde süzme işleminden geçer. Böbreklerin temel görevi vücuttaki organik sıvıların niteliği ve niceliğini belirli bir düzeyde tutmaktır. Bu görev organizmada aşın miktarda biriken maddelerin ve metabolizma artıklarının idrar olarak atılmasıyla gerçekleşir. İdrar iki aşamadan geçerek oluşur. İlk aşamada kan glomerül ağından ge­ çerek nefron borucuklarına süzülür.

Atık maddelerin yanı sıra vücuda yarar­ lı maddeler de içeren bu ilk idrar ikinci aşamada gene nefron borucuklan tara­ fından geri emilir. Borucuklarda kalan son idrarda yalnız vücuttan atılması ge­ reken maddeler ve ilk idrara oranla çok daha az miktarda su bulunur. İlk aşamada bütün glomerül ağın­ dan nefron borucuklanna dakikada top­ lam 120 mİ, 24 saatte 170 İt kan süzü­ lür. Bu ilk idrar miktarı kan basıncının belli sınırlar içindeki değişmelerinden bağımsız olarak sabit kalır. Böbreklerin iç düzenleme sistemi nefronlara geçen kan miktannı hep aynı düzeyde tutmak­ tadır. Glomerüllerde dakikada toplam 120 mİ kan süzülmesine karşılık bunun yüz­ de 99'unu aşan bölümü geri emilir. Böylece dakikada 1 mİ, 24 saatte 1,5 İt idrar dışarı atılır. Uzak (distal) borucuklardan suyun geri emilimi ADH adlı hormon (antidi- üretik hormon) tarafından düzenlenir. Bu hormon hipotalamusun denetimi altmda hipofizin arka lobundan salınır.

Dolaşımda ve dolaşım dışındaki sıvının yalnız miktanna değil, içerdiği madde­ lerin yoğunluğuna ilişkin bilgiler de si­ nirler kanalıyla sürekli hipotalamusa iletilir. Gereksiz yere su içmek gibi bir ne­ denle vücuttaki sıvı miktarının arttığı durumlarda hipotalamus hipofizin arka lobuna normalden daha az ADH salma­ sını "emreder." Böylece suyun uzak bo­ rucuklardan geri emilimi azalır ve atı­ lan idrar miktarı çoğalır. Öte yandan vücut sıvılarında azalma ya da bu sıvı­ lardaki çözünmüş maddelerin yoğunlu­ ğunda artma olduğu durumlarda kana daha çok ADH salınarak suyun geri emilmesi sağlanır. Bu düzenleme me­ kanizması çok duyarlı bir dengeye sa­ hiptir. İlk idrann geri emiliminde daki­ kada 1 ml'lik azalma bile 24 saatte atı­ lacak son idrar miktarını büyük ölçüde artırır. Örneğin, dakikada geri emilen 119 mİ ilk idrann 118 ml'ye düşmesi, 24 saatte atılan idran 1,5 It'den 3 lt'ye çıkarır. ADH hormonunun etkisi şeker­ siz diyabet (diabetes insipidus) hastalı­ ğında daha da iyi anlaşılır. Bu hastalık­ ta hipofizin arka lobu hormon salimim durdurur. Böylece uzak borucuklardan geri emilim gerçekleşmez ve günlük id­ rar çıkarma miktan 20 lt'yi aşar.İlk idrarın geri emilimi en çok daki­ kada 119,8 ml'ye ulaşabilir. Bu da 24 saatte 300 mİ idrar çıkarılmasına yol açar. Bu miktar organik metabolizma atıklarının vücuttan uzaklaştırılması için gerekli en az idrar miktarıdır (zo­ runlu idrar düzeyi). 24 saatte çıkarılan idrar miktarı 300 ml'nin altına düşerse vücutta bozukluklar görülür.