Elbise
ELBİSE (libas, clothes)
İnsanoğlunun giymiş olduğu elbise, kendisini sıcak ve soğuktan koruyucu olması itibariyle sağlığı korumaaçısından önemlidir Mevsime göre elbise giymekte yine sağlık açısından faydalıdır. Tıbb-ı Nebevî yazarlarından Tabip İbni Kayyim'in ifâdesine göre elbiseler üç kısımdır.
* Vücudu ısıtıp, harareti gidermeyen elbiseler. Harareti giderip vücudu ısıtmayan elbiseler. Ne ısıtıp ve ne de harareti gideren elbiseler.
* Vücudu ısıtıp ta hararet vermeyen bir kumaş yoktur. Çünkü ısıtan bir şeyin hararet vermesi tabiîdir. Deve ve koyun yünlerinden yapılan elbiseler vücudu ısıtır ve hararet verir. Keten, pamuk ve ipekli elbiseler ise hararet verir, fakat ısıtmaz. Keten elbisenin mizacı soğuk ve kuru; yün elbisenin mizacı ise sıcak ve kurudur. Pamuk elbise ise bu ikisi arasında bir mizaca sahiptir. İpek elbise, pamuk elbiseden daha yumuşak ve daha az hararet vericidir. Her elbise ki parlak ve kaygandır, o elbisenin vücudu ısıtması pek azdır, vücutta çözülmesi gerekli olan maddelerin çözülmesine de en az yardımcı olandır.
Bu tür elbiselerin yaz günlerinde özellikle sıcak memleketlerde giyilmesi daha uygundur. İşte ipek elbise bu özelliklere sahip olup, mizacında kuruluk ve sertlfk bulunmasından dolayı kaşıntı, uyuz ve bitlenme gibi hastalıkların tedavisinde giyilmesi tavsiye edilmiştir. Çünkü bu hastalıklarda hararet, kuruluk ve sertlik hâkimdir. Bu sebeple Peygamber Aleyhis-Selâm, Hz. Zübeyr ve Abdurrahman'a ipek elbise giymelerini tavsiye etmiştir.
* Vücuda hararet vermeyen ve ısıtmayan elbiselere gelince; bunlar demir, bakır, odun, toprak ve buna benzer maddelerden yapılan elbiselerdir."1
* Keten elbise serin tutar, fakat ısıyı tutmaz. Pamuk elbise ise, keten elbiselerden daha sıcak tutar."2
Yün Elbise:
Asr-ı saadette koyun ve deve yününden yapılmış elbiseler yaygındı. Bunlar kalın bir şekilde işleniyor ve elbise (abâ) yapılıyordu. Nitekim Ebu Mûsâel-Eş'arî (r.a.) oğluna hitaben: "Ey Oğlum! Eğer sen yağmur yağdığı zaman, bizi Rasûlullah ile beraber görseydin, bizlerden meydana gelen kokuyu, koyun kokusu sanırdın" demiştir."3
* Sahabelerin o günlerde giydikleri elbiseleri (aba) yünden idi. Yağmuryağdığı ve elbiseleri ıslandığı zaman, elbiselerinden adetâ koyun kokusu gibi koku meydana geliyordu.
Beyaz Elbise:
Özellikle sıcak mevsimlerde beyaz elbise giyilmesi tavsiye edilmiştir. Çünkü beyaz, güneş ışınlarını içine almıyarak geri yansıtmakta ve kir kabul etmemesi gibi sebeplerle vücudun terlemesini azaltmaktadır. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Beyaz elbise giyiniz! Zira beyaz elbise daha güzel ve temizlik açısından daha elverişlidir. Ölülerinizi de bununla kefenleyiniz!" buyurmuştur."4
İş Elbisesi:
Sahabeler, kendi işlerini kendileri yaparlardı. Ziraçalıştıracakişçileri yoktu. Cuma namazına da iş elbiseleri ile gelirlerdi Mescid'in küçük ve havanın da sıcak olması sebebiyle koku yapıyordu. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizden birinizin iş elbisesinden başka Cuma günü için ayrıca bir takım elbise satın almaya gücü yeterse (cumaya temiz ve güzel elbise ile gelmesinde) bir sakınca yoktur" buyurmuştur."5
Elbise Temizliği:
Beden temizliği olmadan elbise temizliği,elbise temizliği olmadan da beden temizliği mümkün değildir. Bunlar birbirleri ile yakın alakalıdır. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm bir seferden dönerken, arkadaşlarına hitaben: "Sizler kardeşlerinizin yanına dönüyorsunuz. Binitlerinize ve eşyalarınıza çeki düzen veriniz! Elbiselerinizi güzelleştiriniz, hattâ sizler (temizlik ve düzenli olma bakımından) insanlar içinde örnek kişiler olasınız!..." buyurmuştur."6
* İbnü'l-Esîr'in Nihâye'de bildirdiğine göre; Peygamber Aleyhis-Selâm, bir ki msenin arazide küçü k abdest yaparken üzerine damlacıklar sıçrar endişesiyle sert bir zemin üzerine abdest bozulmasını yasaklamıştır."7
* Ebü'l-Ahvas (r.a.) de babasından rivayet ederek demiştir ki: "Ben çok basit bir elbise ile Peygamber Aleyhis-Selâm'ın yanına gelmiştim. Bunu gören Rasûlullâh: "Senin malın var mı?" diye sordu. Ben de: "Evet" dedim."Hangi cins mallardan?" diye tekrar sordu. Ben: "Allah bana deve, koyun, at ve hizmetçi gibi birçok mallar verdi" dedim. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm:"Mademki yüce Allah sana bu kadar mal vermiştir. Allah'ın bu kadar nimet ve ikramının eseri (izleri) senin üzerinde görülsün! (temiz ve güzel elbiseler giy!)" buyurdu."8
Aşırı Derecede Süslenmekten Sakınmak:
İslam, itidal dinidir, pejmür deliği yasak ettiği gibi aşırı derecede süslenmeyi temizlik yapacağım derken bunu bir hastalık hâline getirmeyi de yasaklamıştır. Her şeyin normal olanı iyidir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "İsrafa (aşırılığa) ve kibirliliğe kaçmaksızın yiyiniz, içiniz, elbise giyiniz ve sadaka veriniz!"9
* "Bilmez misiniz, işitmez misiniz? Aşırı derecede süslenmeyi terketmek imandandır" buyurmuştur."10
* Kur'an-ı Kerim de ise: "Ey Âdem Oğulları! Sizlere ayıp yerlerinizi örtecek giysi ve süslenecek elbise yarattık. Takva elbisesi ise daha hayırlıdır..." (Araf 26).
* "Hayvanları da (sizin menfaatiniz için) o yaratmıştır. Onlarda sizin için ısıtıcı ve koruyucu maddeler ve nice nice faydalar vardır. Onlardan bir kısmını da yersiniz" buyrulmuştur. (Nahl 5).
* Horasanlı Tabip Ebu Bekir Râzî (ölüm 303 H.); "Vücuttaki organların açık bulundurulması ile kapatılmasının tıbbî yönden fayda ve zararlarını açıklayan "Risale fi't-Tearrî ve't-Tedessür" adıyla bir eser yazmıştır."11
Kaynaklar:
[ I]- i. Kayyım s. 149. [2]- Bağdadi s. 145. 146. [3]- i. Mâce libas H. 3562; TirmizîS. kıyâmeH. 2479; ayrıca bak. E. Davud libas H. 4074. [4]- S Kübrâ 3/402, 403; ayrıca bak E. Davud libas H. 4061; Tirmizî cenâiz H. 994; i. Mâce libas H. 3566-68: S Kübrâ S/33 [S]-1. Mâce salat H. 1095; E. Davud salat H. 1078; ayrıca bak. Nihâye 4/376: i. Hıbban 2/385; Müslim cümüa H 6: S Kübrâ 3/189: E. Davud taharet H. 353; Tahâvi l/l 16-17 [6]- E Davud libas H. 4089; Müsned 4/180; Hâkim libas 4/183: F. Kadir 2/555; K. Ummal 6/17164. [1]-Nihâye 3/229. [8]- E Davud libas H. 4063: Tirmizî edeb H. 2820. [9]- i. Mâce libas H. 3605. [10]- E. Davud tereccül H. 4161; ayrıca bak. İ. Mâce zühd. H. 4118; Nihâye l/l 10; Faik 1/90. [II]- Fihrist s. 419.
İnsanoğlunun giymiş olduğu elbise, kendisini sıcak ve soğuktan koruyucu olması itibariyle sağlığı korumaaçısından önemlidir Mevsime göre elbise giymekte yine sağlık açısından faydalıdır. Tıbb-ı Nebevî yazarlarından Tabip İbni Kayyim'in ifâdesine göre elbiseler üç kısımdır.
* Vücudu ısıtıp, harareti gidermeyen elbiseler. Harareti giderip vücudu ısıtmayan elbiseler. Ne ısıtıp ve ne de harareti gideren elbiseler.
* Vücudu ısıtıp ta hararet vermeyen bir kumaş yoktur. Çünkü ısıtan bir şeyin hararet vermesi tabiîdir. Deve ve koyun yünlerinden yapılan elbiseler vücudu ısıtır ve hararet verir. Keten, pamuk ve ipekli elbiseler ise hararet verir, fakat ısıtmaz. Keten elbisenin mizacı soğuk ve kuru; yün elbisenin mizacı ise sıcak ve kurudur. Pamuk elbise ise bu ikisi arasında bir mizaca sahiptir. İpek elbise, pamuk elbiseden daha yumuşak ve daha az hararet vericidir. Her elbise ki parlak ve kaygandır, o elbisenin vücudu ısıtması pek azdır, vücutta çözülmesi gerekli olan maddelerin çözülmesine de en az yardımcı olandır.
Bu tür elbiselerin yaz günlerinde özellikle sıcak memleketlerde giyilmesi daha uygundur. İşte ipek elbise bu özelliklere sahip olup, mizacında kuruluk ve sertlfk bulunmasından dolayı kaşıntı, uyuz ve bitlenme gibi hastalıkların tedavisinde giyilmesi tavsiye edilmiştir. Çünkü bu hastalıklarda hararet, kuruluk ve sertlik hâkimdir. Bu sebeple Peygamber Aleyhis-Selâm, Hz. Zübeyr ve Abdurrahman'a ipek elbise giymelerini tavsiye etmiştir.
* Vücuda hararet vermeyen ve ısıtmayan elbiselere gelince; bunlar demir, bakır, odun, toprak ve buna benzer maddelerden yapılan elbiselerdir."1
* Keten elbise serin tutar, fakat ısıyı tutmaz. Pamuk elbise ise, keten elbiselerden daha sıcak tutar."2
Yün Elbise:
Asr-ı saadette koyun ve deve yününden yapılmış elbiseler yaygındı. Bunlar kalın bir şekilde işleniyor ve elbise (abâ) yapılıyordu. Nitekim Ebu Mûsâel-Eş'arî (r.a.) oğluna hitaben: "Ey Oğlum! Eğer sen yağmur yağdığı zaman, bizi Rasûlullah ile beraber görseydin, bizlerden meydana gelen kokuyu, koyun kokusu sanırdın" demiştir."3
* Sahabelerin o günlerde giydikleri elbiseleri (aba) yünden idi. Yağmuryağdığı ve elbiseleri ıslandığı zaman, elbiselerinden adetâ koyun kokusu gibi koku meydana geliyordu.
Beyaz Elbise:
Özellikle sıcak mevsimlerde beyaz elbise giyilmesi tavsiye edilmiştir. Çünkü beyaz, güneş ışınlarını içine almıyarak geri yansıtmakta ve kir kabul etmemesi gibi sebeplerle vücudun terlemesini azaltmaktadır. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Beyaz elbise giyiniz! Zira beyaz elbise daha güzel ve temizlik açısından daha elverişlidir. Ölülerinizi de bununla kefenleyiniz!" buyurmuştur."4
İş Elbisesi:
Sahabeler, kendi işlerini kendileri yaparlardı. Ziraçalıştıracakişçileri yoktu. Cuma namazına da iş elbiseleri ile gelirlerdi Mescid'in küçük ve havanın da sıcak olması sebebiyle koku yapıyordu. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizden birinizin iş elbisesinden başka Cuma günü için ayrıca bir takım elbise satın almaya gücü yeterse (cumaya temiz ve güzel elbise ile gelmesinde) bir sakınca yoktur" buyurmuştur."5
Elbise Temizliği:
Beden temizliği olmadan elbise temizliği,elbise temizliği olmadan da beden temizliği mümkün değildir. Bunlar birbirleri ile yakın alakalıdır. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm bir seferden dönerken, arkadaşlarına hitaben: "Sizler kardeşlerinizin yanına dönüyorsunuz. Binitlerinize ve eşyalarınıza çeki düzen veriniz! Elbiselerinizi güzelleştiriniz, hattâ sizler (temizlik ve düzenli olma bakımından) insanlar içinde örnek kişiler olasınız!..." buyurmuştur."6
* İbnü'l-Esîr'in Nihâye'de bildirdiğine göre; Peygamber Aleyhis-Selâm, bir ki msenin arazide küçü k abdest yaparken üzerine damlacıklar sıçrar endişesiyle sert bir zemin üzerine abdest bozulmasını yasaklamıştır."7
* Ebü'l-Ahvas (r.a.) de babasından rivayet ederek demiştir ki: "Ben çok basit bir elbise ile Peygamber Aleyhis-Selâm'ın yanına gelmiştim. Bunu gören Rasûlullâh: "Senin malın var mı?" diye sordu. Ben de: "Evet" dedim."Hangi cins mallardan?" diye tekrar sordu. Ben: "Allah bana deve, koyun, at ve hizmetçi gibi birçok mallar verdi" dedim. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm:"Mademki yüce Allah sana bu kadar mal vermiştir. Allah'ın bu kadar nimet ve ikramının eseri (izleri) senin üzerinde görülsün! (temiz ve güzel elbiseler giy!)" buyurdu."8
Aşırı Derecede Süslenmekten Sakınmak:
İslam, itidal dinidir, pejmür deliği yasak ettiği gibi aşırı derecede süslenmeyi temizlik yapacağım derken bunu bir hastalık hâline getirmeyi de yasaklamıştır. Her şeyin normal olanı iyidir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "İsrafa (aşırılığa) ve kibirliliğe kaçmaksızın yiyiniz, içiniz, elbise giyiniz ve sadaka veriniz!"9
* "Bilmez misiniz, işitmez misiniz? Aşırı derecede süslenmeyi terketmek imandandır" buyurmuştur."10
* Kur'an-ı Kerim de ise: "Ey Âdem Oğulları! Sizlere ayıp yerlerinizi örtecek giysi ve süslenecek elbise yarattık. Takva elbisesi ise daha hayırlıdır..." (Araf 26).
* "Hayvanları da (sizin menfaatiniz için) o yaratmıştır. Onlarda sizin için ısıtıcı ve koruyucu maddeler ve nice nice faydalar vardır. Onlardan bir kısmını da yersiniz" buyrulmuştur. (Nahl 5).
* Horasanlı Tabip Ebu Bekir Râzî (ölüm 303 H.); "Vücuttaki organların açık bulundurulması ile kapatılmasının tıbbî yönden fayda ve zararlarını açıklayan "Risale fi't-Tearrî ve't-Tedessür" adıyla bir eser yazmıştır."11
Kaynaklar:
[ I]- i. Kayyım s. 149. [2]- Bağdadi s. 145. 146. [3]- i. Mâce libas H. 3562; TirmizîS. kıyâmeH. 2479; ayrıca bak. E. Davud libas H. 4074. [4]- S Kübrâ 3/402, 403; ayrıca bak E. Davud libas H. 4061; Tirmizî cenâiz H. 994; i. Mâce libas H. 3566-68: S Kübrâ S/33 [S]-1. Mâce salat H. 1095; E. Davud salat H. 1078; ayrıca bak. Nihâye 4/376: i. Hıbban 2/385; Müslim cümüa H 6: S Kübrâ 3/189: E. Davud taharet H. 353; Tahâvi l/l 16-17 [6]- E Davud libas H. 4089; Müsned 4/180; Hâkim libas 4/183: F. Kadir 2/555; K. Ummal 6/17164. [1]-Nihâye 3/229. [8]- E Davud libas H. 4063: Tirmizî edeb H. 2820. [9]- i. Mâce libas H. 3605. [10]- E. Davud tereccül H. 4161; ayrıca bak. İ. Mâce zühd. H. 4118; Nihâye l/l 10; Faik 1/90. [II]- Fihrist s. 419.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
