Badem
BADEM (amygdalus communis)
Gülgillerden olup birçok yerde yetişen bir ağaç ve bu ağacın meyvesidir. Acı ve tatlı olmak üzere iki cinsi vardır. Pembe ve beyaz çiçekler açan, hafif kokulu bir bitki olup eski çağlardan beri bilinmektedir. Yumuşatıcı, parlatıcı, temizleyici ve yaraları iyileştirici özellikleri vardır. Hazmı zor olup, en iyisi tanesi büyük ve yağı çok olanıdır.
Özellikleri: Acıbadem gıda olmaktan çok ilaç olarak kullanılır. Karaciğer dalak ve böbreklerde meydana gelen tıkanıklıkları açar, göğüs ve akciğer hastalığından dolayı meydana gelen kan tükürmeye karşı faydalıdır. Dalak, böbrek, kulunç ve göğüs ağrılarına karşı da iyi gelir. Tedavi maksadıyla bir defada on tane kadar badem alınabilir.
Özellikleri: Acıbadem gıda olmaktan çok ilaç olarak kullanılır. Karaciğer dalak ve böbreklerde meydana gelen tıkanıklıkları açar, göğüs ve akciğer hastalığından dolayı meydana gelen kan tükürmeye karşı faydalıdır. Dalak, böbrek, kulunç ve göğüs ağrılarına karşı da iyi gelir. Tedavi maksadıyla bir defada on tane kadar badem alınabilir.
* Acıbademin kökü kaynatılarak içilecek olursa, ciltteki çilliklere karşı gayet faydalıdır. Acıbadem buğday nişastası ile veya yağda kavrularak yenecek olursa, öksürüğe, kan tükürmeye ve akciğer zarı iltihabına karşı faydalıdır. Bu faydalar tathbâdem yağında daha da çoktur. *Tatlıbâdem vücuda normal bir gıda sağlar ve şişmanlatır. Eğer kabuğu ile birlikte yenilirse, ağzı ve diş etlerini temizlerve pekiştirir. Tazeiken yenilirse, midenin rutubetini düzenler. Eğer yağda kızartılarak yenilirse, mideyi temizleyip düzene sokar.
* Tatlı bâdem boğaz sertliğini giderip yumuşatır, kuru öksürüğe karşı faydalıdır, idrarı çoğaltır, böbrek gözeneklerindeki tıkanıklığı açar, idrar yollarında meydana gelen yanmayı teskin eder. Eğer şekerle birlikte alınırsa, meniyi (spermayı) artırır, vücuda normal birsıcaklık verir, akciğer, göğüs, mesane ve bağırsak sertleşmesine karşı da faydalıdır. Yine şekerle birlikte alındığında, sindirimi kolaylaştırır, şekerli karışım olduğundan dolayı omurliği ve dimağı kuvvetlendirir ve bol gıda verir.Bademyağı:Bademin çekirdek içinden çıkan özmaddesinin (tohumunun) meka-nik usullerle sıkıştırılmasına veya sıcak suda kaynatma yöntemiyle yağı çıkarılır. Damıtma usûlüylede bâdemsuyu elde edilir. Bademyağı ağız yoluyla alınır, cilde sürülerek, burun veya kulağa damlatılarak yahutta lavman yoluyla kullanılır. Yağından bir defada yedi dirhem (yaklaşık 20 gram) kadar içilebilir. Bâdemyağında, diğer yağlardaolduğu gibi müshil özelliği vardır. Yumuşatıcı ve iyileştirici özelliğinden dolayı yaralar ve yan ıklar üzeri ne merhem olarak sürülür. Acıbâdemyağı kullanılırken acılığını gidermek ve hoş bir kıvama getirmek için bir miktar bal veya şekerle karıştırılır. Bademyağı, bademin kendisinden daha hafiftir.
* Tatlı bâdem boğaz sertliğini giderip yumuşatır, kuru öksürüğe karşı faydalıdır, idrarı çoğaltır, böbrek gözeneklerindeki tıkanıklığı açar, idrar yollarında meydana gelen yanmayı teskin eder. Eğer şekerle birlikte alınırsa, meniyi (spermayı) artırır, vücuda normal birsıcaklık verir, akciğer, göğüs, mesane ve bağırsak sertleşmesine karşı da faydalıdır. Yine şekerle birlikte alındığında, sindirimi kolaylaştırır, şekerli karışım olduğundan dolayı omurliği ve dimağı kuvvetlendirir ve bol gıda verir.Bademyağı:Bademin çekirdek içinden çıkan özmaddesinin (tohumunun) meka-nik usullerle sıkıştırılmasına veya sıcak suda kaynatma yöntemiyle yağı çıkarılır. Damıtma usûlüylede bâdemsuyu elde edilir. Bademyağı ağız yoluyla alınır, cilde sürülerek, burun veya kulağa damlatılarak yahutta lavman yoluyla kullanılır. Yağından bir defada yedi dirhem (yaklaşık 20 gram) kadar içilebilir. Bâdemyağında, diğer yağlardaolduğu gibi müshil özelliği vardır. Yumuşatıcı ve iyileştirici özelliğinden dolayı yaralar ve yan ıklar üzeri ne merhem olarak sürülür. Acıbâdemyağı kullanılırken acılığını gidermek ve hoş bir kıvama getirmek için bir miktar bal veya şekerle karıştırılır. Bademyağı, bademin kendisinden daha hafiftir.
* Acıbâdemyağı, rahim ağrılarına, sıcak özellikli rahim şişliklerine, rahim tıkanması sebebiyle meydana gelen ağrılara karşı gayet faydalıdır. Acıbâdemyağı kulağa damlatılacak olursa, kulak ağrılarına, uğultu ve kulak çınlamasına karşı da iyi gelir. Yüzdeki çillik ve sivilcelere karşı ise ci İde sürülerek kullanılır.
* Acıbâdemyağı gözlerdeki bulanıklığa ve göz yorgunluğuna karşı da iyi gelmektedir. Bal, kınayağı, gülyağı veya diğer yağlı maddelerle karşılaştırılarak macun yapılıp kullanılırsa; idrarın zor yapılmasına, böbrek ağrılarına, böbrek, mesane taşlarına, nefes darlığına ve dalak şişliklerine karşı faydalıdır.
* Ciltteki buruşukluklara, çillik ve sivilcelere, güneş ışınları sebebiyle yüzde meydana gelen kahverengimsi küçük lekelere ve yine ciltte meydana gelen gicik, kaşıntı (kurdeşen) hastalıklarına da faydalıdır. Acıbâdemyağı ağız yoluyla kullanıldığında böbrekleri ve mesaneyi temizler ve taşları parçalar. Bazan da gülyağı ile karıştırılarak bu organlara dıştan sürülür.
*Tatlıbâdemyağı, böbrek ve mesane ağrılarına, idrarın zor yapılmasına, böbrek, mesane ve idrar yollarında ki taşlara, kulunç ve başağrısına, mide ve akciğer zarı iltihabına, boğaz sertliğine, akciğer nefes borusuna ve öksürüğe karşı gayet faydalıdır, fakat bağırsaklarında zayıflık bulunanlara zararlı olabilir.
* Tatlı bademyağı, ciltteki buruşukluğu gidermek için kullanılan yağların en üstünüdür. Herkim kuyruksokumu Kemiği ve çevresini bununla yağlayıp ovuşturmaya devam ederse, ihtiyarlığında bel bükülme hastalığına yakalanma şansı azalır.
*Tatlı bâdemyağı; bal, gülyağı veyadiğer yağlı maddelerle karıştırılarak cilde sürülürse; ciltteki alaca, çillik ve sivilcelere; sirke ile karıştırılarak sürülürse dermeğeye karşı faydalıdır.
* Tatlıbâdemyağı, soğuktan meydana gelen dalak ve başağrısını giderir. İncinmeden dolayı ciltte meydana gelen şişlikler üzerine sürülmesi de faydalıdır.
* Bademyağı ağız yoluyla alındığında kusma belirtileri, halsizlik ve baygınlık gibi arazlar görülebilir. Bu etkiyi gidermek için hasta kusturulur veya ekşi meyve şurupları verilir.
*Acı ve tatlı bâdemyağlarının etkileri birbirlerine çok yakındır, bununla beraber farklı tarafları da vardır. Ancak acıbâdemyağının etkisi, tathbâdem yağından daha kuvvetlidir. (el-Mutemeds no.461; Müfredâtü'l-Edviyye l/l II; Bağdadi s. IS8) sonu ile dilciğin olduğu yerde kan toplanması, o bölgenin şişmesi ve iltihaplanmasına verilen isimdir. Genel olarak çocuklarda meydana gelir 1Sebepleri: Üşütmek, zayıflık, gıdasızlık vs. gibi şeylerdir.
Belirtileri: Boğaz ağrısı, yüksek ateş. Yutkunmada zorluk. Bademciklerin şişmesi ve kızarması. Boğazda şişlik, bazan ağız veya burundan kanama yapması vs. gibi.
* Bademyağı ağız yoluyla alındığında kusma belirtileri, halsizlik ve baygınlık gibi arazlar görülebilir. Bu etkiyi gidermek için hasta kusturulur veya ekşi meyve şurupları verilir.
*Acı ve tatlı bâdemyağlarının etkileri birbirlerine çok yakındır, bununla beraber farklı tarafları da vardır. Ancak acıbâdemyağının etkisi, tathbâdem yağından daha kuvvetlidir. (el-Mutemeds no.461; Müfredâtü'l-Edviyye l/l II; Bağdadi s. IS8) sonu ile dilciğin olduğu yerde kan toplanması, o bölgenin şişmesi ve iltihaplanmasına verilen isimdir. Genel olarak çocuklarda meydana gelir 1Sebepleri: Üşütmek, zayıflık, gıdasızlık vs. gibi şeylerdir.
Belirtileri: Boğaz ağrısı, yüksek ateş. Yutkunmada zorluk. Bademciklerin şişmesi ve kızarması. Boğazda şişlik, bazan ağız veya burundan kanama yapması vs. gibi.
Tedavi:
Burundan İlaç Damlatmak:
Çocuklarda meydana gelen bu hastalığı gidermek için çocuğun annesi veya başka birisi, parmağını çocuğun boğazına sokuyor ve iltihaplı bademciği patlatıyor ve siyah kanı dışarı çıkarıyordu. Böyle bir hâdiseyi Ümmü Kays binti Mihsan (r.a.) şöyle anlatıyor:
"Daha yemek yemeyen küçük oğlum ile beraber, Peygamber Aleyhis-Selâm'ın yanına vardım. Parmağımla çocuğun boğazındaki iltihaplı bademciği patlatmıştım. Bunu gören Peygamber Aleyhis-Selâm: "Niçin böyle yaparak çocuklarınızı rahatsız ediyorsunuz. Sizlere ödağacının tozunu tavsiye ederim. Çünkü bunda yedi derde deva vardır. Bunlardan birisi de akciğer zarı iltihabıdır. Ödağacının tozu, bademcikleri hasta olanlara burundan damlatılır, akciğer zarı iltihabı için ise ağızdan verilir." buyurmuştur2
Bir Başka Vak'a: Câbir b. Abdullah (r.a.) demiştir ki: "Peygamber Aleyhis-Selâm, Aişe'nin yanına girmişti. Aişe'nin yanında da
burnundan kan akan bir çocuk vardı. Bunu gören Peygamber Aleyhis-Selâm: "Bu çocuğun durumu nedir?" diye sordu. "Bademcikleri hasta (veya başında bir ağrısı var) dediler. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Ey Kadınlar, yazık sizlere! Çocuklarınızı yanlış tedavi ederek öldürmeyiniz. Herhangi bir kadının çocuğu bademcik hastalığına yakalanırsa, ödağacını dövüp toz haline getirdikten sonra, su ile karıştırıp çocuğun burnundan damlatsın!" buyurdu. Bunun üzerine Aişe; çocuk sahibine böyle yapmasını tavsiye etti. Çocuğa bunu aynen uyguladılar, çocuk iyileşti"3Ödağacının Kullanma Şekli:Ödağacının tozu, su ile karıştırılarak burundan damlatıldığı gibi, zeytinyağı veya safranyağı ile karıştırıldıktan sonra bileşik ilaç olarak ta yine burundan damlatılır. Burundan enfiye gibi toz olarak çekilerek kullanıldığı da olur 4
* Ödağacının kökünün tozunda kurut¬ma, dilcikleri kuvvetlendirme ve aşağı sarkan dilcikleri yerine kaldırma özelliği vardır5
* Ödağacının kökü, iyice dövülüp toz hâline getirildikten sonra su ile iyice karıştırılır, sonra hasta sırtı üzerine yatırılır, burnundan damlatılır veya ağızdan verilir6
* Ödağacı, Yemen şapı ve gül tomur¬cuğu ile karıştırılıp macun yapılır ve ağız yoluyla alınır7
Bal:
"Eğer bal ile gargara yapılacak olursa, boğaz şişlikleri, boğmaca, bademcik, ve boğaz iltihaplarına karşı gayet faydalıdır 8 Ebegömeci vücuda ve boğaza yumuşaklık verir9
Dıştan Merhem Sürmek: Süleyman b. Büreyde (r.a.) babasından rivayetle şöyle demiştir: "Peygamber Aleyhis-Selâm, bademciklerinden rahatsız olduğu zaman, boğazının her iki tarafı na (çenesi altı na) merhem sü rerd i"10
Kan Aldırmak: Hastalığa yakın bir bölgeden kan aldırmak ta, bademciğe karşı faydalı bir tedavi şeklidir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Tedavi olduğunuz şeylerin en faydalısı kan aldırmaktır. Bademciklerini patlatarak çocuklarınıza eziyet vermeyiniz! Sizlere ödağacının tozunu tavsiye ederim..." buyurmuştur11
Burundan İlaç Damlatmak:
Çocuklarda meydana gelen bu hastalığı gidermek için çocuğun annesi veya başka birisi, parmağını çocuğun boğazına sokuyor ve iltihaplı bademciği patlatıyor ve siyah kanı dışarı çıkarıyordu. Böyle bir hâdiseyi Ümmü Kays binti Mihsan (r.a.) şöyle anlatıyor:
"Daha yemek yemeyen küçük oğlum ile beraber, Peygamber Aleyhis-Selâm'ın yanına vardım. Parmağımla çocuğun boğazındaki iltihaplı bademciği patlatmıştım. Bunu gören Peygamber Aleyhis-Selâm: "Niçin böyle yaparak çocuklarınızı rahatsız ediyorsunuz. Sizlere ödağacının tozunu tavsiye ederim. Çünkü bunda yedi derde deva vardır. Bunlardan birisi de akciğer zarı iltihabıdır. Ödağacının tozu, bademcikleri hasta olanlara burundan damlatılır, akciğer zarı iltihabı için ise ağızdan verilir." buyurmuştur2
Bir Başka Vak'a: Câbir b. Abdullah (r.a.) demiştir ki: "Peygamber Aleyhis-Selâm, Aişe'nin yanına girmişti. Aişe'nin yanında da
burnundan kan akan bir çocuk vardı. Bunu gören Peygamber Aleyhis-Selâm: "Bu çocuğun durumu nedir?" diye sordu. "Bademcikleri hasta (veya başında bir ağrısı var) dediler. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Ey Kadınlar, yazık sizlere! Çocuklarınızı yanlış tedavi ederek öldürmeyiniz. Herhangi bir kadının çocuğu bademcik hastalığına yakalanırsa, ödağacını dövüp toz haline getirdikten sonra, su ile karıştırıp çocuğun burnundan damlatsın!" buyurdu. Bunun üzerine Aişe; çocuk sahibine böyle yapmasını tavsiye etti. Çocuğa bunu aynen uyguladılar, çocuk iyileşti"3Ödağacının Kullanma Şekli:Ödağacının tozu, su ile karıştırılarak burundan damlatıldığı gibi, zeytinyağı veya safranyağı ile karıştırıldıktan sonra bileşik ilaç olarak ta yine burundan damlatılır. Burundan enfiye gibi toz olarak çekilerek kullanıldığı da olur 4
* Ödağacının kökünün tozunda kurut¬ma, dilcikleri kuvvetlendirme ve aşağı sarkan dilcikleri yerine kaldırma özelliği vardır5
* Ödağacının kökü, iyice dövülüp toz hâline getirildikten sonra su ile iyice karıştırılır, sonra hasta sırtı üzerine yatırılır, burnundan damlatılır veya ağızdan verilir6
* Ödağacı, Yemen şapı ve gül tomur¬cuğu ile karıştırılıp macun yapılır ve ağız yoluyla alınır7
Bal:
"Eğer bal ile gargara yapılacak olursa, boğaz şişlikleri, boğmaca, bademcik, ve boğaz iltihaplarına karşı gayet faydalıdır 8 Ebegömeci vücuda ve boğaza yumuşaklık verir9
Dıştan Merhem Sürmek: Süleyman b. Büreyde (r.a.) babasından rivayetle şöyle demiştir: "Peygamber Aleyhis-Selâm, bademciklerinden rahatsız olduğu zaman, boğazının her iki tarafı na (çenesi altı na) merhem sü rerd i"10
Kan Aldırmak: Hastalığa yakın bir bölgeden kan aldırmak ta, bademciğe karşı faydalı bir tedavi şeklidir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Tedavi olduğunuz şeylerin en faydalısı kan aldırmaktır. Bademciklerini patlatarak çocuklarınıza eziyet vermeyiniz! Sizlere ödağacının tozunu tavsiye ederim..." buyurmuştur11
Kaynaklar:f/J- Nihâye 2/123, 3/198. 288; Faik 3/22; Harbî 1/269. [2]-Buhârî tıp 7/17. 18, 19; Müslim selam H. 87; E. Davud tıp H 3877; 1. Mâce tıp H. 3462. Abdürrezzak 1/152 H. 20168; Hâkim tıp 41406: Bağdadi s 143. [3]- Müsned 3/ 315; E. Nuaym vr. 45a. 58b. 59a; i. Sünnî vr. 29a; Dimeşkî s. 56; K.Ummal 10/28191.193. [4]- E. Nuaym vr. 59ab; i Sünnî vr. 30a [S]- İ.Kayyim s. 163 [6]- Nesîmî 3/270; Dimeşkî s. 56. [7]- Nesîmî 3/272. [8]- Şerbu'l-Erbain s. 49 [9]- bağdadî s. 99. [10]- E. Nuaym vr. 60ab; i Sünnî vr. 30a: Müntehabü't-Tıbbı'n-Nebevî vr. 32a. [II]- E. Nuaym vr. S9b-60a; i. Sünnî vr. 30a
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
