Binbir Yaprak Otu

ACHILLEA MILLEFOLIUM L.

(composıtae - fam.)

CIVANPERÇEMİ. BİNBİR YAPRAKOTU. KANDİL ÇİÇEGİ

Başka milletlerce adı - BuL. bel ravnets; Rus. tiysa'çelistnik; İn. milfoil [oü; AL. FeZdgarbe; Fr. Ahillee millefeuile.

Karakteristik vasfı. (şekil-5) Civanperçemi sürüngen yeraltı fışkınlı çok yıllık otsu bitkidir. Sap 60 sm kadar uzun olup üst kısımda dallanır. Yapraklar almaşık, mızrakımsı ile şiritımsi arası uzunca, ikili veya üçlü tüysü parçalı, şiritımsi sivri yapracıklardır. Yaprak bölümleri ortasında bulunan damar dişsiz veya ayrıntılı dişlidir.

Çiçekler (tablalar ) beyaz, nadiren pembe, ufak, sık kalkan biçimindeki çiçek demetinde topludur. Tabla kılıfları kiremit gibi birbiri üzerine sarılı yapracıkların kenarları pullu, kırmızı kahve rengi, ortadakiler ise - yeşildir.

Gonca pulları dar mızrakımsı, çiçek solduktan sonra da yerlerinde kalırlar. Her tabla 5 kenar çiçekli olup 30 kadar borucuklu, çiçekler sarı kahverengidir. Meyveler beyazımsı. pervazsız, 2 mm kadar uzun, ekseriya yassıdır. Bitkinin tümünde karakteristik hoş bir koku vardır. Mayıs-eylül aylarında çiçek açar.

Yayılışı. Avrupa, Kuzey Asya, Pakistan ve Kuzey Amerika. En çok yetiştiği yerler Balkan yarımadası, İtalya, Doğu ve Batı Almanya, SSSR (Ukrayna). Bizde kuru otsu yerlerde, yol kenarlarında, iyi işlenmemiş ekili yerlerde gürlük şeklinde, çayırlarda ve 1600 m deniz seviyesine kadar her yerde yetişir. (Türkiye'de: Doğu Karadeniz bölgesi. Doğu Anadolu bölgesi, Trabzon (Zigana dağları). (1l9-122).

Kullanılan kısımlar: Saplar (herba Millefolii )ve çiçekder meti (Flores Millef olii)

Toplama zamanı. Haziran-ağustos ayları.

Toplama usulü. Saplar çiçek açma zamanında toplanır. Çiçekli saplar 15-20sm alttan kesilir. Haşerat tarafından zedelenen yapraklar çiçekleri geçmiş veya yapraksiz saplar ve başka karışımlar hemen temizlenir. Kesilmeden kalan saplardaki yapraklar toplanır ve alınır.

Çiçekler (tablalar) tam çiçek açma zamanında, kuru havada, sap kısmı karıştırılmadan toplanır. Çiçek muhtevasındaki proazulen'in en yüksek bulunduğu zamanın saat 11-13 arası, en düşük bulunduğu zaman da akşam saat 19 sularıdır.

Sakınılacak karışımlar. Tıbbi civanperçemi, memleketimizde yetişen aynı soydan başka cinsleri ile karıştırılmamalıdır. Bunun için de çiçek toplayıcının yukarıda yazılan karakteristik vasfındaki tarife dikkat etmesi gerektir.

Kurutma usulü. Kesilen saplar küçük demetler halinde bağlanır, gerilmiş olan ip, tel gibi yerlere asarak veya çerçeve, yaygı gibi yerlere ince tabakalar halinde paralel şekilde dizilerek gölgede, havadar binalarda kurutulur.

Kurutma işi fırınlarda yapılacaksa ısının 35 dereceden fazla olmaması gerektir. Gölgede, adi şartlar altında kurutulacaksa etkili maddeleri (eterik yağ, proazulen vs.) en iyi korunmuş olur.

Randıman. 3 kg taze saptan 1 kg kuru; -,5 kg taze çiçekten 1 kg kuru elde edilir.

Kuru Drog'un vasfı. Kuru sap ve çiçekler tabii şekillerini korumuş olmalıdır.

İstenilen kalite. Bulgar standartlar enstitüsü

Ufalanmış ve ince parçalanmış kısımlardan 3 mm çaplı elekten geçen kısımlardan % 5 kadarı kabul edilir. Bitkinin dış görünüşü taze olduğu halini korumalı. bozuk kısımlardan (koyulaşmış veya kararmış) % 4 kadarına müsaade edilir.

Drog'un kokusu kendine has olmalı, tadı 'da, acıdır. bitkinin başka parçaları karışımından % 1; yabancı bitki karışımından % 1; madeni karışımlardan % 0,5 kadarına müsaade edilir. Küf veya böcekler tarafından bozulan veya anbar düşmanlarından hasara uğramış kısımlar kabul edilmez. % 12 kadar rutubete müsaade edilir.

BDS enstitüsünün 2849-57 kararına göre, kuru çiçekler (tablalar) şu vasıfta olmalı; nem % 12 den fazla; 2 mm lik delikli elekten geçenlerden % 5 den Ziyade; olmamalı, bitkinin diğer parçalarından (yaprak, sap) % 1 den az; yabancı bitki karışımlardan % 1 den az; madeni karışımlar % 0,25ten az olmalıdır.

Paketleme. Kuru sap ve çiçekler standart ölçülere göre tasnif edilerek 100160/40 sm ebadında ve brüt 60 kg ağırlığında balya halinde paketlenir. Her balya 1 nolu döşemeci kanaviçesi ile sarılmalı ve 1 nolu sicim ile bağlanmalıdır. Balya yapılırken sapların yan yana dizilmesine dikkat edilmelidir.

Depolama. İyice sarılı balyalar güneş ışınlarından uzak kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir. Bir yıldan fazla bekletilen sap ve çiçek kalitesinden - dış görünüşünden, proazulen ve eterik yağ muhtevasından kaybeder.

Muhteviyatı. (% 0,25 kadar) kahve, sarı yeşil veya mavi renkte eterik yağ, bunun terkibine % 10 kadar proazulen girer, bundan da % 0,25 kadar pisiklik seskviterpen kamazulen elde edilir. Bundan başka eterik yağda sineol, pinen borneol, borik asetat, kariofilen vs. akilein alkaleidi. sepi maddeleri, helme ve acı maddeler, sakızlar, madeni tuzlar, vitamin C ve K (vitamin K bakımından en zengin bitki olarak tahmin edilir ihtiva eder. Kesif eterik yağ çiçeklerde, acı maddeler ise - yapraklarda bulunur.

Kullanılışı. Halk hekimliğinde. civanperçemi, en popüler kan dindirici bitkilerden biridir. Kan dindirici araç olarak dahilen (mide ve basur kanamalarında) ve haricen de (yara, burun kanamaları vs.) olduğu gibi mide ağrılarında, ve haricen de (yara, burun kanamaları vs.) olduğu gibi mide ağrılarında, mayasıl, ülser, gastrit vs. hastalıklarda teskin edici olarak kullanılır:

15 gr ince kıyılmış sap veya çiçek 200 gr kaynar su ile haşlanır, soğuyunca süzülür ve günde 3 defa yemekten evvel birer çorba kaşığı alınır. Haricen de diş etlerinin iltihaplanmasında gargara şeklinde kullanılacağı gibi, süzüldükten sonra kalan tortu - şiş, yara, mayası! vs. de kompres olarak tatbik olunur.

Kaynatılan taze bitki zeytin yağı ile karıştırılarak, veterinerler tarafından, hayvanların kurtlanmış yaralarını tedavide tatbik edilir. Likör ve parfümeri sanayinde geniş ölçüde kullanılan drog, süte tat vermekte de kullanılır. Bundan başka zira bitkilere arz olan (yaprak ve kalkanvari bitler) e ve böceklere karşı kullanılır. Drog kaynar su ile haşlanır, soğuyunca süzülür, hasta bitkilere püskürtülür. Bal verici bitkidir.

(Kullanışı: Kuvvet verici, uyarıcı, diüreitk ve midevi olarak bilhassa infuzyon - haşlama, demlendirmek - (% 5) halinde kullanılır. Yara iyi edici bir özelliği (bilhassa basurda) de vardır. Basurda sulu supposituvar (mil) halinde kullanılır. Türkiye'nin tıbbi ve zehirli bitkiler 5. 40.)