Benekli Yılan Yastıcı

ARUM MACULATUM L.

(Araceae - fam.)

BENEKLİ YILAN YASTICI, DANA AĞACI

Başka milletlerce adı - BUL. Petnist zmiyarnik; Rus. aronik patnisti; İn. Calfs foo root; Al. Gejleckter arostab; Fr. gout, piet-de-veau.

Karakteristik vasfı. (şekil-e-t) Benekli yılanyastığı 30 sm kadar yüksek otsu bitkidir. Yeraltı köksap kalın yumru şekYlindedir. Köksap etli, yumurta şeklinde, oval veya silindirik. Yapraklar mızrak veya ok şeklinde, örğülü, bütün kenarlı, uzun saplı, parlak. alçak, yaprağın alt yüzü ekseriya koyu-kahve ren-ği lekelerle kaplı. Yaprak sapı kaideye doğru genişleyerek dölyatağı teşkil eder. Yumrulardan gelişen yapraklardan sonra, dikey şekilde yapraksız sap meydana çıkar.

Çiçekler soluk-sarılı yeşil, örtü yaprağına sarılı, etli çiçek demeti, sap ucunda .bır (koçan) gibi toplu durumda. Koçanın üst kısmı sarılı olmayıp dışarıda dimdik durur. Meyveler turuncu-kırmızı çilekler. Tohumlar 4-5 mm uzun, yuvarlak, çukurlu, kaideye doğru kalınlaşır. İlkbaharda çiçek aaçr.

Yayılışı. Orta ve Güney Avrupanın her tarafında, kuzeyden Güney İsveç'e (Polonyasız) kadar, SSSR (Avrupa kısmının Güneybatı kısmı), Balkan yarımadası, Bizde rutubetli gölğeli ormanıarda ve çalılıklar arasında, 1800m deniz seviyesine kadar olan dağ kuşaklarında rastlanır. Bitki yedekleri boL. (Türkiye'de: İstanbul elvarı (Belgrad ormanları, Tarabya, Pendik, Tuzla), Hendek, Adapazarı, Trabzon, Karadeniz ve Marmara bölğelerD.

Kullanılan kısımlar. Yumruköksap I'I'ubere Aronis) , .

Toplama zamanı. Mart-mayıs; ağustos-ekim ayları.

Toplama usulü. Yumrular erken ilkbaharda, bitki inkişafa başlarken (yaprakların belirdiğinde) veya bitkinin olğunluğunda, yerüstü kısımların solmağa başladığında topraktan çıkarılır. Siparişe göre, bitki yıkanmadan taze vaziyette alıcı teşkilata verilir (taze yumrular kullanılma zamanına kadar nemli kuma gömülmeli) veya yıkanarak kurutulmalı.

Kurutma usulü. Kurumaya ayrılan yumrular yıkanır, uzunluğuna kesilir, hemen kurumaya bırakılır. Yumrular çerçeveye yayılı veya bir ipe dizilerek havadar binalarda, diziler çivi veya gerğın tellere asılır. En iyi olanı 40 dereceye kadar ısı-lı fırınlarda kurutulur. Toplama ve üzerinde çalışma esnasında yüz, göz, ağız, burun gibi yerlere el ile dokunulmamalı. İş bittikten sonra eller iyice yıkanmalı.

Randıman. 3-4 kg taze kökten 1 kg kuru alınır.

Depolama. Bitki zehirli olduğundan, zehirsiz bitkilerden ayrı olarak rutubetli kuma gömülerek muhafaza edilmelidir.

Paketleme. Standard ağırlıkta torbalarda.

Muhteviyatı. % 70 kadar nişasta, alkaloid ayarında uçucu bir madde, yumrular, suda kaynatılınca, bu madde ayrılır ve yumrular rahatlıkla yenilebilir. Bundan başka % 18 kadar bazorin, % 0,5 kadar katı yağ, saponinler, koniin alkaloidine benzer bir mayi vs. ihtiva eder. Henüz kesinleşmemiş terkipler vardır.

Kullanılışı. Halk hekimlerimizce karın ağrılarını teskin edici araç olarak, böbreklerde kum ve taş, basur vs. ağrılara karşı, dahilen az miktarda, taze bitkiden: iyice kıyılı taze drog'tan bir çay kaşığı 200 gr soğuk suya katılarak, 8 saat bekletilir, sonra süzülür, bir kaç porsiyon halinde bir günde içilir. Zehirlidir. Yumrular kuruyunca zehirler zail olur. Bazı yerlerde hayvan yemi olarak da kullanılır. Dekoratif bitkidir.