Yüksek Kolesterolün Riskleri

Kolesterolün yüksek olup olmadığını bilmemek maalesef yol açabileceği hastalıkları önlemez. Uzun süre yüksek kolesterolü bulunan kişilerin karşılaşabileceği en büyük tehlikelerden biri damar tıkanıklığıdır (atherosclerosis).

Kolesterolün damar duvarına yapışmasıyla başlayan süreç, zaman içinde damarın elastikiyetini kaybederek sertleşmesi ve kan akışı için kullanılan yolun daralmasıyla devam eder.

Bu plaklar damarları çatlatabilir ve çatlaklarda kan pıhtılaşması oluşabilir. Pıhtılaşma, zaten kolesterol birikimi nedeniyle daralan damarı iyice daraltabilir ve kan akışını durma noktasına getirebilir.

Tüm bunların sonucunda da inme ve kalp krizi gibi hayati tehlike yaratan sağlık sorunları görülebilir.

Kolesterol Neden Yükselir?

Kolesterol vücudumuz tarafından (karaciğer) üretilebildiği için gıdalardan aldığımız kolesterol genel olarak kolesterol fazlası olarak kabul edilebilir.
Omega 3 ve omega 6 gibi esansiyel yağ asitleri içeren gıdalar (badem, keten tohumu, balık, fındık…) sağlıklı yağ ve iyi kolesterol kaynakları arasında gösterilirken, doymuş yağ oranı yüksek gıdalar (margarin, tereyağ, yağlı peynir, tam yağlı süt…), trans yağ içeren gıdalar (kızarmış patates, krakerler, kızartma yemekler, hazır kurabiye, fast-food…) yüksek kolesterol tetikleyicileri arasındadır.

Yani sık sık hazır gıda tüketiyorsanız, paketlenmiş gıdalara (atıştırmalıklar) merakınız varsa ve genel olarak hayvansal gıdalarla besleniyorsanız büyük ihtimalle yüksek kolesterol sorunu yaşayacaksınız demektir.

Fiziksel olarak aktif olmamak, spordan uzak durmak ve aşırı kilolu olmak yüksek kolesterolün diğer nedenleri arasında sayılmaktadır. Tabii her fazla kilosu bulunan insanın kolesterol seviyesi yüksek olacak diye bir genelleme yapmak doğru olmaz ancak, fazla kilosu bulunanların çoğunda yüksek kolesterol görülmektedir.

Yaş aldıkça kolesterol seviyesi de artmaya başlar. Bu nedenle uzmanlar, 20 yaşından sonra her 5 senede bir, 40 yaşından sonra her 1-2 senede bir kolesterol ölçümü yaptırılmasını öneriyor.

Eğer yüksek kolesterolünüz varsa ve bunu beslenme ile kontrol altında tutmaya çalışıyorsanız, hangi yaşta olduğunuza bağlı olmadan, her yıl kolesterol ölçümü yaptırmanız gerekiyor. Kolesterol ilacı kullanıyorsanız doktorunuz büyük ihtimalle her 6 ayda bir kolesterol ölçümü isteyecektir.
Düzenli olarak egzersiz yapmanıza ve ideal kilonuzda olmanıza rağmen kolesterolünüz yüksek çıktıysa bunun nedeni aile bireylerinizden birinin kolesterolünün yüksek olması olabilir.

Yüksek kolesterol genetikle yakından ilgilidir ve kalıtımsal olarak diğer aile bireylerine miras kalabilir.
Son olarak, hipotiroid, şeker hastalığı, böbrek ve karaciğer hastalıkları gibi bazı hastalıkların kolesterolü yükselttiği bilinmektedir.

Kolesterol Testi Nasıl Yapılır?

Kolesterol testi aç karnına yapılan bir kan testidir. Bu test sonucunda LDL (iyi) ve (HDL) kolesterol seviyelerinin yanı sıra diğer trigliseritlerin seviyeleri de ölçülebilmektedir. Tam kolesterol testi öncesi kişinin genellikle 9-12 saat hiç bir şey yememesi gerekir.
Kanda bulunan tüm yağların ölçüldüğü bu test dışında direkt olarak LDL kolesterol seviyesini ölçen bir test daha bulunmaktadır. Bu test tok karnına yapılabilmektedir.

Doktorların ilk olarak uyguladıkları test ise “basit kolesterol testi”dir. Basit kolesterol testinde kötü kolesterol ölçülebilmektedir. Bu test için özel bir beslenme koşulu yoktur ve yemek sonrasında yapılabilmektedir.

Kolesterol Testi Sonuçları
Yapılan kan testi ile düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL kolesterol) ve yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL kolesterol) seviyeleri ölçüldükten sonra sonuçlara göre kolesterolünüzün yüksek olup olmadığı belirlenir. Aşağıda verilen oranlar Maryland Üniversitesi tarafından verilen normal ve yüksek kolesterol oranlarıdır.

Test sonuçlarında;
200 mg/dL arzu edilen kolesterol seviyesi, 200-239 mg/dL sınır seviyesi ve 240 mg/dL yüksek kolesterol olarak kabul edilmektedir. Kolesterolünüzün ne kadar yüksek çıktığı, sadece beslenmenin düzenlenmesi veya ilaçla tedavi seçeneği gibi doktorun uygulayacağı tedavi yöntemini de yakından ilgilendirmektedir.

Kolesterolü Düşürmek İçin Neler Yapılabilir?
Yüksek kolesterolü düşürmek için hayat tarzında ve beslenme alışkanlıklarında yapılacak değişimler etkili olabilmektedir.
Daha az doymuş yağ tüketin.
Balık ve tavuk yerken derisini yemeyin.
Az yağlı veya yağsız et tüketin.
Yemekleri kızartmak yerine haşlayın veya buharda pişirin.
Her gün bol bol taze meyve ve sebze tüketin.
Tam tahıllı gıdalar tüketin.
Her gün düzenli egzersiz yapın, daha çok hareket etmeye çalışın.
Fazla kilolarınızdan kurtulun.
Sigarayı bırakın.

Bazı durumlarda yukarıdaki önerileri yerine getirseniz bile kalıtsal nedenlerle kolesterolünüz yüksek çıkabilir. Bu durumda doktorunuz kolesterol ilacı kullanmanızı önerebilir.

Sonuç olarak; herhangi bir yüksek kolesterol belirtisi yaşamadan, uzun yıllar boyu yüksek kolesterol sorununuz olabilir.
Kolesterol testi yaptırmadan, kolesterolünüzün yüksek olup olmadığını öğrenmeniz pek mümkün değil.

Yüksek kolesterolü kontrol altına almamak ise damar tıkanıklığı, damar sertleşmesi ve bunlara bağlı olarak kalp hastalıkları ve inme riskini yükseltiyor.
Bazı durumlarda yüksek kolesterol beslenmeyle düşürülebilirken, aşırı yüksek kolesterol için ilaç tedavisi uygulanabiliyor.
Yüksek kolesterol şüpheniz varsa en güvenli yok vakit kaybetmeden bir kolesterol testi yaptırmanız.