Yatak Yaraları Nasıl İyileşir

YATAK YARALARI NASIL İYİLEŞİR

Durumlarını sık ve düzenli olarak değiştiremeyen yatalak hastalarda oluşur. Özellikle, topuklar ve kuyruk sokumu bölgesinde bu yaralara sık rastlanır, çünkü, bu bölgelerde deriye olan basınç, kan akımına engel olmakta ve dokularda ölüme yöl açmaktadır. Yatak yaralarına, omuzlar, dirsekler ve ayak bileklerinde de rastlanır.  Etkilenen bölge başta morarır-, ondan sonra da yara açılıp, yüzeyinden siyah bir ölü deri soyulur ve böylelikle, büyümeye yüz tutmuş, açık bir yara belirir. Tedavinin en önemli bölümü, korunmadır. İki saatte bir, pozisyon değiştirmek ve deriyi kuru tutmak yalnız yaşlı, zayıf veya felçlilerde değil, bütün yatalak hastalarda alınacak önlemlerdir. Deri, günde en aşağı bir kere yıkanmalı, dikkatle kurulanmalı, alkolle ovulmalı ve pudralanmalıdır. Morarmış bir bölge hemen pamuk tabakalarıyle korunmalı ve simit halka şeklinde lastik yastık kullanılmalıdır.^ Yerleşmiş yatak yaralarınn tedavisi, cerrahîdir.

Ameliyattan sonra, sahadaki sıvı ve kan birikimini önleyen negatif basınçlı drenler 1 haftaya kadar yerine kalabilir. Dikişler 2-3 hafta sonra alınır. Ameliyattan sonra, opere edilen bölgeye 3-4 hafta bası uygulanmaz (üzerine yatılmaz). Mümkünse havalı yatak kullanılır. En az 2 saatte bir hastanın pozisyonu değiştirilir. Uygun ve yeterli beslenme sağlanmalıdır. Daha sonra gün içinde yavaş yavaş bası süresi arttırılır. Var olan enfeksiyon tedavisi 1 hafta daha devam edilir. Pansumanlar ve yaranın temizliği önemlidir. İdrar ve gayta ile bulaşma engellenmeye çalışılmalıdır. Basıya maruz kalan diğer bölgelerde erken evrede hemen tedaviye başlanmalı ve yeni yaralar oluşmasının önüne geçilmelidir.

Yatak Yarası Nedir ?

Kronik yaraların yaklaşık 40%'ı bası yaralarıdır. Bu yaralar ciltte devamlı basınç oluşması sonucu oluşur. Yatağa bağımlı olan hastalarda ortaya çıkar. Yatalak hastanın özellikle de kemik çıkıntılarının bulunduğu yerlerde yani topuk, dirsek, kuyruk sokumu, kalça kemikleri ve kulakta meydana gelir. Uzun süreli veya devamlı basınç nedeni ile oluştuğu için bası yarası olarak adlandırılır. Ancak halk arasında daha çok yatak yarası olarak bilinir. Tıpdaki ismi ise; de dekübitüs veya dekübit ülseridir.

Yatak Yarası Tedavisi

Bası yarası açılmışsa komplike hale gelmeden gerekli önlemlerin alınması gerekir. Evre 1 ve 2 de bası ortadan kaldırılır, iyi bir bakım yapılırsa iyileşme sağlanır. Bası devam ederse yara derinleşir komplike hale gelir.

Yara bakımında birçok topikal ajanlar kullanılmaktadır. Son yıllarda yara bakımında çok ilerleme kaydedilmesine rağmen halen birçok yerde yara iyileşmesini geciktirecek , dokulara zarar verebilecek topikal ajanlar kullanılmaktadır. Yara temizliğinde kullanılabilecek en ideal solüsyon doku osmolaritesine en yakın laktatlı ringer ve serum fizyolojiktir. Betadin solüsyonu hücrelere en az zarar verebilecek nitelikte olup akıntılı efekte yaralarda kullanılabilir.

Topikal olarak kullanılan antibiotikler halen tartışmalı olmakla beraber bunlara kısa zamanda dirençli bakteriler gelişebilir, ekonomik değildirler. Sistemik olarak verilen antibiotikler bu yaralarda oluşan bariyer nedeniyle yara bölgelerine ulaşamazlar. Sistemik antibiotikler sekonder enfeksiyonlara karşı verilmelidir.

Yaranın oluşumu

Yatağa bağımlı hastanın vücudundaki kemik çıkıntıları ile yatak arasında kalan yumuşak dokulara, vücut ağırlığının burada oluşturduğu basınç nedeni ile kan gidemez. Kan dolaşımın bozulmasıyla birlikte, dokulardaki hücreler beslenemez. Yeterli beslenemeyen hücreler de ölür ve bası yaraları oluşur. Bası yaralarının oluşmasını tetikleyen nedenler basınç, sürtünme, vücut sıcaklığının yüksek olması ve cildin ıslak bırakılmasıdır.

Yatalak olan yaşlı hastalarda, felçli hastalarda, vücudunda çok sayıda kırık kemik olan hastalarda ve alzheimer hastası olan yaşlılarda bası yarası oluşma riski daha fazladır. Bası yaraları beslenme, mineral ve vitamin eksikliği, kan değerlerin bozulması, şeker hastalığı, kan dolaşımı bozukluğu gibi durumlarda daha hızlı oluşur ve eğer bu nedenler ortadan kaldırılmazsa çıkan yaralar daha geç iyileşir. Hatta bazen yara hiç bir iyileşme göstermeyebilir.