Stres Nedir Stresle Mücadele Yöntemi Nasıldır

Stres kişinin baş edebilme gücünü aşan ya da zorlayan durumlarla karşılaştığında kendini koruyabilmek ve hayata devam edebilmek adına verdiği otomatik tepkilerdir. Çoğu zaman kişi stres altındayken üç farklı tepkiden birini verir. Eğer var olan durumla mücadele edecek kadar gücünün olduğuna inanıyorsa “savaşma”, baş edemeyeceğine inanıyorsa “ kaçma “ , eğer kaçacak kadar dahi gücünün olmadığına inanıyorsa “donup kalma “ tepkisini verir.

Genelde bu tepkiler kişinin kendine karşı olan temel inançlarından beslenir . Savaşma tepkisini otomatik olarak veren ve içinde bulunduğu sorunlarla mücadele etmeye çalışan kişinin kendine ilişkin temel inançları ( güçlüyüm, yapabilirim, çözüm üretebilirim, başarabilirim ) şeklinde iken, kaçma tepkisini otomatik olarak veren kişinin temel inançları ( zayıfım, beceremem, yetersizim, daha fazla zarar görmemek için buradan uzaklaşmalıyım) şeklinde olur. Donup kalan kişinin temel inançları ise ( kaçarak kendimi fark ettirirsem zarar görürüm, zayıfım, acizim, çaresizim, yetersizim) şeklinde olduğunu görürüz. Kişinin bu tepkilerden hangisine daha yatkın olduğu içinde bulunduğu anda değil, geçmiş yaşantıların duygusal izlerinden oluşan kendilik yapısı tarafından belirlenir.

Stresle Mücadele

Öncelikle stresin ne olduğunu ve hayatımızı nasıl etkilediğinin farkında olmalıyız. Stresi tam olarak ortadan kaldırmak mümkün mü ? Değişen ve karmaşıklaşan dünyada, bir çok işi aynı anda yolunda götürmeye çalıştığımız bu zamanda stresi ortadan kaldırmak değil stresle yaşamayı öğrenmek mümkündür.

Stresin zararları

Stres kişide bağışıklık sistemini zayıflatmakta, yorgunluk ve halsizlik meydana getirmekte, neden olduğu sıkıntı sonucu sinirlilik yapabilmektedir. Yoğun stres başta mide ve sindirim sistemi rahatsızlıkları olmak üzere bir çok hastalığa zemin hazırlamaktadır. Ayrıca, birçok hastalığın da etkisini artırmaktadır.

Bu nedenle stresten ve stresin neden olduğu olumsuz durumlardan korunmak için stresle baş etmeyi (stres yönetimi) öğrenmek gerekir.

Günümüzde değişen yaşam alışkanlıklarıyla birlikte stres de bir çok insan için tanıdık bir durum oldu. Stresi tamamen yok etmek belki mümkün olmayabilir. Zaten bu istenen bir durum da değildir. Çünkü belli orandaki stresin yararları vardır.

Evet, belli bir düzeydeki stres yararlıdır. Olumlu stres düzeyi diyebileceğimiz bu düzeydeki stres kişiye enerji verir. Denetlenebilen ve yönetilebilen stres kişinin içindeki potansiyelin açığa çıkmasına yardımcı olur. Kişinin dikkatini ve performansını artırır.

Bununla birlikte yoğun stresten ve stresin zararlı etkilerinden korunmak gerekir ve bu da mümkündür.

STRESİN ETKİLERİ

Bilim adamları için stresi tanımlamak zordur, çünkü stres kişiden kişiye değişen çok öznel bir olgudur. Bazıları için sıkıntılı olan şeyler; başkaları için keyif verici olabilir. Ayrıca herkes strese değişik şekillerde tepki verir. Bazıları kızarırken, daha fazla yemek yerken; başkaları solgunlaşır, daha az yemek yer. Aşağıdaki listede, sayısız fiziksel ve duygusal tepkiden en çok karşılaşılan, stresin 50 farklı işareti ve/veya belirtisi yer almaktadır:

1. Sık baş ağrısı, çene tutulması veya ağrısı

2. Dişleri tıkırdatmak, gıcırdatmak

3. Pepelemek, kekelemek

4. Ürperme, dudak veya ellerin titremesi

5. Boyun veya sırt ağrısı, kas spazmı

6. Kendinden geçmek, bayılmak, baş dönmesi

7. Çınlama, vızıldama veya uğuldama sesi duyulması

8. Sıkça kızarmak, terlemek

9. Soğuk veya terli eller, ayaklar

10. Ağız kuruması, yutma problemleri

11. Sıkça üşütmek, enfeksiyon kapmak, ağrılı uçuklar

12. İsilik, kaşıntı, kurdeşen, tüylerin ürpermesi

13. Nedensiz ve sık alerji nöbetleri

14. Mide ekşimesi veya ağrısı, kusma

15. Aşırı geğirme, gaz çıkarma

16. Kabızlık veya ishal

17. Nefes almada veya iç çekmede zorluk

18. Panik atak

19. Göğüs ağrısı, çarpıntı

20. Sık işemek

21. Cinsel isteksizlik veya performans kaybı

22. Aşırı endişe, merak, suçluluk, sinirlilik

23. Artan öfke, hüsran, düşmanlık

24. Depresyon, sık veya aşırı duygusal dalgalanmalar

25. Artan ya da azalan iştah

26. Uykusuzluk, kabus, rahatsız edici rüyalar

27. Konsantrasyon zorluğu, rekabet düşünceleri

28. Yeni şeyler öğrenmede zorluk

29. Unutkanlık, düzensizlik, kafa karışıklığı

30. Karar vermede zorluk

31. Baskı altında ve bunalmış hissetmek

32. Sıkça ağlamak, intiharı düşünmek

33. Kendini yalnız veya değersiz hissetmek

34. Görünüme ve dakikliğe önem vermemek

35. Sinirli huylar, yerinde duramamak, ayağını vurmak/titretmek

36. Artan hüsran, alınganlık, sinirlilik, tedirginlik

37. Küçük rahatsızlıklara aşırı tepki vermek

38. Sakarlıkta artış

39. Saplantılı, takıntılı davranış

40. İşte azalan verimlilik veya üretkenlik

41. Verimsizliği örtbas etmek için yalan söylemek veya bahane uydurmak

42. Hızlı veya geveleyerek konuşmak

43. Aşırı savunmacı veya şüpheci olmak

44. İletişim kurmada veya paylaşmada problemler

45. Sosyal çekingenlik, izolasyon

46. Sürekli yorgunluk, bitkinlik, zayıflık

47. Reçetesiz ilaçların sürekli kullanımı

48. Rejim yapılmasa da kilo almak veya vermek

49. Artan sigara, içki veya ilaç kullanımı

50. Aşırı kumar oynamak veya satın alma duygusu