Sarılığın Nedenleri
Sarılığın Nedenleri : Bilirubin dalakta üretildikten sonra şu yolu izler: Dalaktan kana geçip albümi- ne bağlanarak karaciğere gelir ve hücrelerin içine girer. Hücre içinde özel bir enzimin etkisiyle gliküronik asitle birleşir ve direkt bilirubine dönüşerek safra yoluyla bağırsağa atılır. Bağırsakta bir bölümü ürobilinojene (idrarla atılan bilirubin) dönüşür ve gene bağırsaklardan emilerek kana geçer. Ürobilinojenin bir bölümü de sterkobilinojene (dışkıyla atılan bilirubin) dönüşür ve dışkıyla atılır. Çok küçük miktarl ırda bilirubin ise hiçbir değişikliğe uğn madan bağırsaklardan emilerek kana geçer ve karaciğere döner.
Bu aşamalardan herhangi birinin kesintiye uğraması sanlığa yol açar. En sık görülen sanlık nedenlerinden biri alyuvar yıkımıyla seyreden (hemoli- tik) bazı hastalıklarda ve başka bazı kan hastalıklannda olduğu gibi alyuvarlann aşın yıkıma uğramasıdır. Alyuvarlann ömrünün kısalmasına yol açan bazı bozukluklarda da kısa sürede fazla miktarlarda bilirubinin açığa çıkması sonucu sanlık oluşabilir. Bunun tipik bir öme-ği, kalıtsal bir hastalık olan Akdeniz kansızlığıdır. Bu hastalıkta alyuvar üretimi bozuk olduğundan, alyuvarlar daha dolaşıma geçmeden üretildikleri kemik iliğinde, dolaşıma geçenler ise 120 günlük ömürlerini doldurmadan dalakta yıkıma uğrar. Bütün bu durumlarda sanlık gelişiminin nedeni, aşın alyuvar yıkımıyla açığa çıkan büyük miktarda bilirubinin karaciğer hücrelerinin bağlama gücünü aştığı için bu hücrelerce alınamaması ve kanda birikmeye başlamasıdır.
Sanlığın ikinci nedeni ise doğrudan karaciğer hücrelerine bağlıdır. Bu hücreler Gilbert sendromu, Crigler Najjar hastalığı ve yenidoğanlardaki fizyolojik sanlıkta olduğu gibi, kandaki bilirubini içlerine alma özelliklerini yitirebilirler. İlk iki hastalık için yalnız fenotipik geçiş, yani taşıyıcılık söz konusudur; ama bunlar derinin biraz sararması dışında belirti vermez ve hastalar genellikle olağan yaşamlannı sürdürür. Hastalık taşıyıcılıktan öte etkin bir gidiş gösterirse, yüksek düzeydeki bilirubinin sinir dokusuna oturmasından kaynaklanan ağır belirtiler görülür. Yu- kandaki durumlarda artan bilirubin türü, temelde indirekt bilirubindir. Bazı sanlıklarda ise direkt bilirubin artışı ön plana çıkabilir. Bu durum, örneğin safra kanallarının tıkanması sonucu safra akışı engellendiğinde görülür. Kalıtsal bir hastalığa bağlı olabileceği gibi, karaciğer yapısının bozulduğu siroz ya da hepatit gibi hastalıklarda da görülebilir. Ama tıkanma sanlığı denen bu durum, genellikle bir safra taşının ya da daha az görülen bir tümör kütlesinin büyük bir safra kanalını tıkamasıyla da ortaya çıkabilir.
Doğum kontrol hapları ile bazı ilaçlar da karaciğer hücrelerinin işlevlerini bozarak sanlığa neden olabilir.Bazı hastalıklarda yukandaki sanlık oluşum süreçlerinin birlikte etki yapması söz konusudur. Örneğin, aşın hemoglobin artışıyla birlikte karaciğer hücrelerinin alım yeteneğinin azalması ve safra yolu tıkanıklığı bir arada görülebilir. Bu durum özellikle karaciğer yapısının bozulduğu ve hücre işlevlerinin azaldığı kronik hepatit ile siroz gibi hastalıklarda ortaya çıkar. Kan hücrelerinin yıkıma uğraması, bilirubinin hern jıücre içine girişi, hem de hücre içinde bağlanma ve safra kanalcıklanna salgılanma sürecinin gerilemesiyle indirekt ve direkt bilirubinin birlikte artmasına yol açar.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
