Sağlıklı İçecekler

Sağlıklı içecekler

Susadığınızda kana kana içmeniz gereken en önemli içecek sudur. Suya alternatif olabilecek çeşitli içecekler de vardır. Bu içeceklerin besin değeri yüksektir. Öncelikle sağlıksız içecekler grubunda yer alan içeceklere bir göz atalım.

Gazlı içecekler

Gazlı (karbonatlı) içeceklerin birçoğu, suyun yanı sıra yüksek oranlarda suni tatlandırıcı, aroma, şeker ve kafein içermektedir. Bazı gazlı içeceklerde çok az miktarda meyve suyu da bulunmaktadır (şişelerin etiketlerini okursanız, meyve suyunun ne kadar az oranda olduğunu görebilirsiniz). İçinde bulundurduğu (az miktarda) meyve suyuna rağmen, gazlı içeceklerin yararlı olduğunu söyleyemeyiz. Meyveli olduğu söylenen maden sularının içinde bile suni tatlandırıcı ve koruyucular olduğundan, bu tür maden sularından uzak durmamız gerekmektedir. Bu noktada bazı gerçekleri gün ışığına çıkarmanın zamanı gelmiştir:

• Gazlı içeceklerin çoğu, çocuğunuzun beslenme tarzına hiçbir katkı sağlamaz. Hatta bu içeceklerin sağlığa zararlı birçok kimyasal madde içerdiğini, bu maddelerin de besin değeri yüksek olan sağlıklı gıdaların vücut tarafından emilimini zorlaştırdığını söylememiz gerekir. Eğer yemeklerimizin yanında gazlı içecekler içiyorsak, vücudumuza giren faydalı besinlerin etkisini de kaybetmiş oluruz: Yani faydalı besinlerin besin değerini tamamen kaybettiğini söyleyebiliriz.

• Amerika'da Corneli Tıp Koleji tarafından hazırlanan son rapora göre, son yirmi yılda gençler tarafından tüketilen sıvıların cinsi ve niteliği değişmiştir. Örneğin, gazlı içecek tüketimi, gençler arasında 1978 yılından bu yana oldukça hızla artmıştır. Gazlı içecek tüketimi 6-1 1 yaşları arasındaki çocukların arasında iki katına çıkmıştır. Ergenlik çağındaki erkekler arasındaki tüketim oranı üçe katlanmıştır. İngiltere‘de son 40 yıl içinde, gazlı içeceklerin, meyveli ve meyvesiz gazozların tüketimi %900 (evet yanlış okumuyorsunuz, "yüzde dokuz yüz") oranında artmıştır.

• Gazlı içecekler ve tatlandırılmış sıvılar çocukların hızla kilo almasına neden olmaktadır. Yani suni yollarla tatlandırılmış olan içecekler çocukların ve gençlerin vücudundaki yağ depolarının artmasına neden olmaktadır. Gazlı içecek oranındaki bu artış gençler ve çocuklar tarafından tüketilen içeceklerin sayısındaki artışla ilişkilendirilmektedir.

• Kız çocuklarının ergenlik çağı öncesi ve ergenlik çağı beslenme programlarında yer alan sütün miktarının azaltılması buna mukabil meyve suyu tüketiminin artması oldukça tehlikelidir, çünkü kızların kemik gelişimi için önemli olan kalsiyum sütte bol miktarda bulunmaktadır. Kızlarda görülen kemik kırılması vakaları, kolada ve gazlı içeceklerde bulunan yüksek orandaki fosforlu asit maddesi ile ilişkilendirilmektedir.

• 4-16 yaşları arasındaki çocukları konu alan bir araştırmanın sonucuna göre, yatmadan önce içilen gazlı içecekler ve meyve suları diş çürümesine yol açmaktadır. Gazlı içeceklerin içeriğinde bulunan asit (başka içeceklerde ve besinlerde de asit bulunabilir) diş minesini zedeler. Şeker, ağızda asit üretimini artıran bir tür bakterinin oluşmasına zemin hazırlar.

• Su yerine içilen kafeinli içecekler vücudumuzun tamamen susuz kalmasına neden olur çünkü kafein idrar söktürücüdür. Gençler (özellikle de spor yapanlar) su yerine kola ya da diğer gazlı içecekleri tercih ederse, vücutları susuz kalacağından oldukça büyük sağlık sorunları ile karşı karşıya kalabilirler.

• Şekersiz, suni tatlandırıcılarla hazırlanmış içecekler sağlıklı değildir. Bu tür içecekler her ne kadar şekerin yerini alıp kalori riskini azaltsa da, zararlı bir maddenin (şekerin) yerini başka zararlı bir maddenin (suni şekerin) alması hiç de doğru değildir. Amerikan Kamu Yararı Bilim Merkezi'nin de belirttiği gibi, şeker ne kadar tehlikeli bir madde olursa olsun, suni tatlandırıcıların yanında daha masum kalmaktadır. En az iki çeşit suni şekerin -"akesülfam K" ve "sokcrin"- kansere davetiye çıkardığı bilinmektedir. Bol miktarda gazlı içecek içmeniz sindirim sisteminizin bozulmasına neden olabilir. İngiltere ve Amerika'nın bazı bölgelerinde, gazlı içeceklerin bazı bağırsak hastalıklarına (örneğin, "enterit"), ağız yaralarına, diş eti kanamalarına ve diş ağrılarına yol açtığı gözlemlenmektedir.

Toz halinde satılan ve suya karıştırılan içecekler

Toz halinde satılan içecekler ucuz ve sulandırılabilir olması nedeniyle halk arasında oldukça popülerdir. Ancak bu tür içecekler genellikle şeker şurubundan ve toz şekerden üretildiğinden, az şekerli olduğunu iddia eden markalar bile yüksek kalorili ve diş sağlığına zararlı ürünler satmaktadır. Çok fazla şeker içeren içecekler vücudun su ihtiyacını artırır; bu tür içecekler susuzluğumuzu dindirebilecek içeceklerden değildir. Piyasada meyve şuruplarından ve toz içeceklerden yapılan birçok içecek çeşidi bulunmaktadır. Bu içecekler her ne kadar "meyvelidir" etiketi taşıyor olsa da, içerdikleri meyve gerçek meyve değildir (ya da çok düşük oranda meyve konsantrasyonu içerir ve besin değeri yok denecek kadar azdır).

• Meyveli içecekler ya "sulandırılmış" olarak ya da "konsantre" olarak satılmaktadır. Konsantre meyve suyunda %7 meyve, %10-15 şeker bulunmaktadır. Bu içeriğe koruyucu maddeleri de ekleyelim. Karton kutularda satılan sulandırılmış içeceklerde herhangi bir şeker sınırlandırılması bulunmamaktadır.

• Meyve içeriği yönünden zengin olan meyve şurupları %35-50 oranında gerçek meyve suyu içerir. Ancak bu içecekler için düzenlenmiş herhangi bir "yasal şeker sınırlandırması" bulunmamaktadır. Bu nedenle bu tür içecekleri alırken paketlerindeki bilgileri dikkatlice okuyun.

• Toz halinde satılmakta olan içeceklerde gerçek meyve konsantresi bulunmamaktadır. Bu içecekler yüksek oranlarda kimyasal tatlandırıcılar, renklendiriciler ve tatlandırıcılar içermektedir.

• Dikkat etmeniz gereken en önemli şey "şeker oranı azaltılmıştır" etiketini taşıyan içeceklerdir.Bu içecekler tamamen suni tatlandırıcılardan oluşur ve sağlığımız için büyük risk taşır.

Bu içecekler sağlıklı mıdır? Cevabımız tabii ki "hayır" olacaktır. Sözünü ettiğimiz içeceklerin çoğu katkı maddesi, koruyucu madde, aroma ve renklendirici içermektedir. İçeriklerindeki yüksek oranlardaki şeker ve/veya suni şeker de durumu daha da kötüleştirmektedir. Yüksek oranda meyve içerdiği söylenen hazır meyve sularında bile besin değeri oldukça az olabilir (var olan besin değeri de katkı maddelerinin etkisiyle yok olabilir)

Meyve ve sebze suları

Taze meyve suyunun besin değeri, taze olarak tüketilen meyvenin besin değerine eşdeğerdir.

Örneğin portakal suyu ile günlük vitamin ihtiyacınızın büyük bir kısmını karşılaştırabilirsiniz. Aslına bakarsanız, taze meyve ve sebze suları, kanserle savaşmayı hedeflemiş bir beslenme tarzının temelini oluşturmaktadır. Taze meyve suları, taze meyvelerin yerine getirdiği birçok görevi üstlenmektedir. Taze meyve suları bu görevi sindirim sistemini çok fazla çalıştırmadan yerine getirir. Meyve ve sebze suları mide ve ince bağırsağımıza ulaşır ulaşmaz, konsantre vitamin ve mineraller, enzimler, şeker ve proteinler kan dolaşımına karışır.

Eğer çok fazla miktarda meyve ve sebzenin çocuğunuzun sindirim sistemine fazladan yük getireceğini düşünüyorsanız, hemen bir "meyve sıkma makinesi" alarak çocuğunuza taze meyve suları sıkmaya başlayın. Havuç ve portakal çocukların en çok sevdiği meyvelerdir. Birçok çocuk, bir bardak portakal suyuna bayılır: ancak haşlama havucu pek de severek yemez. Bu nedenle portakal ve havuç sularından oluşturacağınız karışımı çocuğunuza afiyetle içirebilirsiniz.

Meyve ve sebze sularının sağlığa zararı var mıdır?

• Meyve suları şeker yönünden oldukça zengindir (bazı meyvelerin suyundaki mevcut şeker neredeyse bir kutu kolanın içerdiği şekerle eşit orandadır]. Ancak meyve suyunda bulunan şeker doğal şekerdir (doğal şeker vücuda daha az zarar veriri ve meyvenin besin değeri göz önünde bulundurulduğunda şekerin vereceği zarar çok hafif kalır. Örneğin bir bardak portakal suyunda folik asit, C vitamini, thiornin, A vitamini, niacin, B6 vitamini, riboflavin, potasyum, demir ve çinko gibi önemli vitaminler bulunmaktadır.

• Meyve sularında kolanın içerdiği şeker oranına çok yakın bir oranda şeker bulunmaktadır. Dolayısıyla çocuklarımızın beslenme tarzını planlarken, meyve sularının da şeker yönünden çok zengin olduğunu göz önünde bulundurmamız gerekmektedir. Bu nedenle meyve suları su ile sulandırılmalıdır. Çocuklara günde 300ml'den fazla meyve suyu vermemeye özen gösteriniz.

• Çok fazla miktarlarda içilen meyve suları diareye yani ishale neden olmaktadır. Özellikle de, çocuğunuz her gün meyve suyu içmeye alışık değilse, meyve suyu konusunda daha dikkatli olmanız gerekmektedir Bu durumda, yapabileceğiniz en güzel şey, meyve suyunu su ile karıştırarak ikram etmektir.

Sıcak içecekler

Sizi baştan uyarmalıyız: Çay ve kahve çocuklara uygun içecekler değildir. Çay ve kahve yüksek oranda kafein içerir. Kafein sinir sistemimizi uyararak sağlığımızı olumsuz yönde etkileyebilecek bazı sorunlara neden olmaktadır. Çay kahveye göre daha masum bir içecek sayılabilir çünkü içeriğinde sağlığa yararlı bazı maddeler yer almaktadır. Ancak yine de 12-13 yaşın altındaki çocuklara çay bile içirmemeye çalışın.

Hot chocolate ismiyle de bilinen sıcak çikolata, çocuklarımız tarafından sevilerek içilen bir içecektir. Ancak, çikolatanın içinde doymuş yağlar, şeker ve kafein bulunduğunu unutmayınız. Sıcak çikolata sık sık içilebilecek bir içecek değildir. Çocuğunuza sıcak çikolata içirmek istiyorsanız piyasada satılan hazır sıcak çikolata paketlerini tercih etmeyin. Bitter çikolata, vanilya tozu ve süt karışımı ile hazırlayacağınız sıcak çikolata piyasada satılan sıcak çikolata tozundan daha sağlıklı olacaktır. Şimdi size güzel bir sıcak çikolata tarifi verelim. Suyu kaynatın. Çikolatayı sütün içinde eritin. Erimiş çikolatanın içine vanilya aroması ilave edin. Karışıma kaynar su ilave ederek çocuğunuza ikram edin. Bu karışımın içine şeker koymamaya çalışın. Bırakın çocuğunuz bitter çikolatanın ya da (bitter çikolata bulamadığınız durumlarda kullanacağınızı kakaonun tadına varsın. Hazır paketlerde sentetik maddeler bulunmaktadır. Sizin hazırlayacağınız karışım ise tamamen doğal olacağından çocuklarınıza lezzetli ve sağlıklı bir içecek ikram etmenin tadını çıkarabilirsiniz.

Paketler içinde satılan birçok bitkisel çay çocuklar için oldukça yararlıdır. Bebekler bile ılık bitki çaylarını seve seve içmektedir. Ancak dikkat etmeniz gereken nokta, "şeker ilave edilmiş bitki çayları"dır. Doğal içerikli bitkisel çayları tercih edin. Çocuklar bitkisel çayların tadının ekşi olduğunu söyleyebilir. Bu nedenle çocuğunuza vereceğiniz bitkisel çayı az miktardaki elma suyu ile tatlandırabilirsiniz. Bitkisel çaya bal karıştırmak da oldukça akıllıca bir yöntemdir. Bitki çaylarının tadını daha güzel bir hale getirebilmeniz için size bazı ipuçları verelim.

• Nane çayı- karın ağrılarında mide ve karnı rahatlatır. Yolculuklarda bulantı, kusma gibi şikayetleri en aza indirir. Yemekten sonra hazmı kuvvetlendirir. Yazın elma suyu ile karıştırdığınız buz gibi nane çayı içinizi ferahlatır. Bu karışıma limon dilimi ve bal da ekleyebilirsiniz.

• Papatya çayı- yürüme çağında olan bir çocuğa ne kadar yararlı ise ergenlik çağındaki bir genç için de o kadar yararlıdır. Çocuğunuz uykuya dalmakta zorluk çekiyorsa, papatya çayı içirebilirsiniz. Papatya çayı sindirim sitemini de rahatlatır.

• Kuşburnu - C vitamini yönünden oldukça zengindir (dondurulduktan sonra kurutulmuş olan çeşitleri tercih edin) Kuşburnu çayı bağışıklık sistemimizi kuvvetlendirir. Çocuklarımıza günün herhangi bir saatinde ikram edebileceğimiz bir içecektir. Yozları buz gibi limonata ve azıcık şeker ile karıştırıp ikram edeceğiniz soğuk kuşburnu çayı gibisi yoktur.

Çocuğunuza bitkisel çaylar içirmeden önce kontrolden geçirin: Çayın elinizi yakmayacak sıcaklıkta olması gerekmektedir. Birçok çocuğun kaynar sudan yandığına dair haberleri her yıl üzülerek okumaktayız.

Süt

Çocuğunuzun süte karşı herhangi bir alerjisi ya da benzeri bir hassasiyeti yoksa, sütü ihmal etmeyin. Ancak süte karşı alerjisi olan bir çocuğa zorla süt içirmenin hiçbir anlamı yoktur. Çocuğunuza vejetaryen bir diyet uygulamak zorunda kalırsanız, sütü listenizden çıkarmak zorunda kalabilirsiniz.Çocuğunuza çeşitli nedenlerden dolayı süt içmiyorsa , başka gıdalardan kalsiyum almayı sağlayın.Süt oldukça zengin bir besin değerine sahiptir.Çocuklar süt içerek sıvı ihtiyaçlarını da karşılar. Çocuğunuza 4-5 yaşına kadar tam yağlı süt içirin. 4-5 yaşından sonra yağ miktarını %2 oranında azaltın (yarım yağlı sütü tercih edebilirsiniz) böylece çocuğunuzu gereksiz yağ tüketiminden koruyabilirsiniz.

Su

Su en iyi ve en temel içecektir.

Çocuğunuzun yeteri kadar su içtiğinden emin olmalısınız. Çocuğun günlük su tüketim miktarı yaşına, ağırlığına ve fiziksel aktivitesine bağlı olarak değişmektedir. Bazı çocuklar günde en az 250 ml suya ihtiyaç duyarken, bazıları için bu miktar daha da yükselmektedir.