Lazerle Yanık Tedavisi
Lazerle Yanık Tedavisi Yaniklar farkli etkenlere bagli olarak farkli sekillerde gelisebilir. Yaniklarda tedavi basarisi sagkalima ek olarak vücut fonksiyonlarinin uzun vadede korunmasi ve görünümüyle de ölçülmektedir.
Doktorun amaci bütün yaniklarda hizli ve iyi iyilesmis, normal fonksiyonlu, normale yakin görünümlü deridir.
Yanigin ciddiyetini belirleyen faktörler genislik (vücut yüzey alani), derinlik, lokalizasyon, yas, genel durum ve yanik nedenidir. Yanikli hastalarin çok iyi ve objektif degerlendirilmeleri gerekir.
Yanik alan degerlendirmesi için eriskinlerde 9 lar kurali güvenle uygulanabilir, çocuklarda yasa göre yaklasilmalidir.
• Bas % 9
• Boyun % 1
• Gövde (ön) % 18
• Gövde (arka) % 18
• Sag üst ekstremite % 9
• Sol üst ekstremite % 9
• Sag alt ekstremite % 18
• Sol alt ekstremite % 18
Yanik derinligi: 4 derece üzerinden degerlendirilir.
√ Birinci derece yanik:
Epidermisi ilgilendiren yanik. Kesinlikle geriye dönebilen minimal hücre harabiyeti ve hiperemi vardir. Deri hafif ödemli, hiperemik ve çok agrilidir. Günes yaniklari, bunun en belirgin örnegidir. 5-6 günde tamamen iyilesir. Agizdan agri kesici ilaç alinmasi ve yumusatici kremler tedavi için yeterlidir.
√ Ikinci derece yanik:
Epidermis ve dermisin bir kismini ilgilendiren yanik, bül olusumu. Ikinci derece yanikta, epidermis ve dermisin bir kismi yanmistir. En karakteristik görüntüsü, içi plazma ve A vitamininden zengin sivi dolu büllerdir. Bunlar dermis ve epidermis arasinda sivi birikimiyle olusurlar.
Eger yüzeyel ise, (kil follikülleri, ter bezleri ve yag bezleri yanmamissa, beyaz-mumlu renkli deri) 14-21 günde; derin ise, 3-9 haftada kendiliginden iyilesir. Yüzeyel ikinci derece yanik, hafif bir renk degisikligiyle iyilesirken, derin ikinci derece yanik, hipertrofik skar ve kontraktürlere neden olabilir.
√ Üçüncü derece yanik:
Derinin bütün tabakalarini ilgilendiren yaniktir. Derinin elastikiyeti kaybolmus, agrisiz veya beyaz-sari bir renk almistir.
√ Dördüncü derece yanik:
Üçüncü derece yaniga ek olarak subkütan yag dokusu ve altta yatan dokular da yaniktir. Genelde elektrik ve temas yaniklari ile olusurlar.
Yanik derinligini degerlendirmek zor olabilir. Klinik gözlem ya da muayene ile ikinci ve üçüncü derece yaniklari birbirinden ayirmak mümkün olmayabilir. Biyopsi ile bu ayirim yapilabilir. Ayrim için vital bulgular, floresans, Doppler flowmetri, termografi, USG, MR kullanilabilir.
√ Yaniklarda hospitalizasyon endikasyonlari: (TVYA toplam vücut yüzey alani)
• 2. ve 3. Derece yaniklar >%10 TVYA, <10 ve >50 yasinda hastalarda
• 2. ve 3. Derece yaniklar >%20 TVYA, diger yaslarda
• Yüz, eller, ayaklar, genital bölge, perine ve önemli eklemlerde 2. ve 3. derece yaniklar.
• 3. derece yaniklar >%5 TVYA, herhangi bir yasta.
• Elektrik yaniklari (yildirim çarpmasi dahil).
• Kimyasal yaniklar
• Inhalasyon yanigi
• Iyilesme ve bakimi bozabilecek ciddi ek hastalik varligi (kardiyak, pulmoner vs.).
• Ciddi ek travma varligi
√ Fizyopatoloji:
Yanik soku: Vazodilatasyon, hipovolemik sok ve doku travmasina bagli dolasim ve mikrosirkülasyonda bozulma gerçeklesir. Vasküler permeabilitede artis, mikrovasküler hidrostatik basinç artisi tabloyu daha da bozan faktörlerdir. Temelde histamin, bradikinin ve serotonin suçlanmaktadir. Yaniga bagli olarak kalp fonksiyonlarinda bozulma olabilir ve kalp yetmezligi bulgulari ile kendini gösterebilir (Pankreastan salgilanan MDF nedeniyle olabilir.).
Yanigin direkt etkisi ile total kirmizi küre kitlesinin % 60 kadari, hemolize ugrayabilir. Gastrointestinal sistemde 6 saat kadar süren motilite bozuklugu belirtileri görülebilir. Büyük yaniklarin % 86sinda ilk 72 saat içinde Curling stress ülseri gözlenmistir.
√ Metabolik cevap:
Katabolik cevap vardir. Akut fazda 2 gr/kg/gün protein döngüsü olabilir. Stres hormon cevabi vardir, yükselirler. Katekolaminler, T3, T4, rT3, TNF , IL1, IL6, IL2, PGE2, immünsupresyona katkida bulunur.
Yanikta immün sistem supresedir. Hücresel immünite, makrofaj ve PMNL fonksiyonlari bozulur, IgG düser. Kompleman inaktive olur. Sivi dagilimi bozulur. Doku ödemi ve artmis permeabiliteye bagli olarak hücre içi ve hücrelerarasi sivi artar.
√ Yanikli hastaya yaklasim:
Acilde ilk olarak resüsitasyonun ABC kriterleri uygulanir. Inhalasyon yanigi ekarte edilmelidir. Sivi resüsitasyonu acilen baslanir, böbrek fonksiyonlarina göre 1000 ml/saat IV laktatli Ringer çözeltisi baslanir. %20 ve üstü yaniklar için mutlaka üretral sonda takilmalidir.
Sivi resüsitasyonu için periferik venler tercih edilir, kollarin kullanilmasi enfeksiyon yönünden avantajlidir. Sivilar yanikli cilt üzerinden takilabilir. %50 üzeri yaniklarda, çok genç, çok yasli, duman inhalasyonu ve ek ciddi hastaligi olanlarda santral venöz basinç monitörizasyonu yapilmasi uygundur.
Tetanoz profilaksisi verilir. Kusma varsa N/G drenaj uygulanir, enteral beslenme için de kullanilabilir.
Agri kontrolü için aralikli IV narkotik analjezik verilebilir. Hasta stabilize edildikten sonra yara bakimi yapilir. Hipotermiyi önlemek için temiz çarsaf ve battaniye ile sarilir.
√ Tedavi:
Yanikli hastanin tedavisinde ilk ve en önemli basamak, hava yolunun açik tutulmasi ve sivi tedavisidir. Tetanoz proflaksisi, analjezi, antibiyotik tedavisi ve yara bakimi da sonraki basamaklardir.
Kristalloid çözeltiler kalp debisini daha iyi yükseltir. Genelde laktatli Ringer kullanilir. Kisa süreli hipertonik NaCl çözeltileri kullanilabilir.
Kolloid çözeltilerin ilk 24 saatte kristalloidlere bir üstünlügü yoktur, bu nedenle tercih edilmezler. Kristalloid verilirken albümin verilmesi de faydalidir.
Sivi tedavisi: Siklikla Parkland formülü kullanilir.
√ Parkland formülü:
Total sivi: 4 ml kristalloid soln. x kg x % yanik
Çocuklarda: 3 ml kristalloid soln. x kg x % yanik
Ilk 8 satte yarisi, son 16 saatte de diger yarisi verilir. % 50nin üzerindeki yaniklar, % 50 olarak alinirlar. Burada kullanilacak sivi Ringer laktat veya % 0.9 NaCl olmalidir.
Ikinci 24 saatte Bazal sivi ihtiyaci + Buharlasma ile hesap edilir.
Bazal sivi ihtiyaci = 1500 ml x m2 vücut yüzeyi.
Buharlasma = [(25 + % yanik) x m2 vücut yüzeyi.x 24] Buradaki sivi, % 5 dextroz olmalidir.
Çocuklarda sivi ihtiyaci eriskinlere göre daha fazladir, 5.8 ml/kg/yanik alani. Inhalasyon yaniklarinda 5.7 ml/kg/%yanik alani vermek gerekir.
Üçüncü derece yaniklarin tedavilerinde önemli bir yöntem, eskarotomidir. Eskar, tamamen yanarak elastikiyetini kaybeden deriye verilen isimdir. Eskaratomi ise, bütün özelliklerini kaybetmis olan ölü derinin longitudinal olarak kesilmesidir. Amaç, ödemle eskar arasindaki kan damarlarinin sikismasini önlemektir.
Yaniga yaklasimda iyilesme süresi önemlidir. Eski yaklasimda süre göz önünde bulundurmaksizin günlük yikama ve pansuman kullanilirdi. Olusan granülasyon dokusunun üzeri greftlenirdi. Eskarlarin ise cerrahi eksizyonu standart yaklasimdir.
Günümüzde tercih edilen yöntem 3 haftadan uzun sürede iyilesecek yaniklarda erken eksizyon ve greftleme tercih edilmektedir. Tanjensiyel eksizyon fasyal eksizyona göre daha sik ve yaygin uygulanmaktadir. Erken greftleme birçok yönden avantajlidir. Gerekirse deri yerine geçebilecek epidermal hücre kültürleri veya dermis taklitleri kullanilabilir.
√ Beslenme:
Beslenme konusunda oral yol veya enteral beslenme tercih edilmelidir. Küçük ve orta yaniklarda 24-72 saat içinde, çogunlukla daha da önce, oral beslenme saglanmalidir. Yanikli bir hastada glukoz seklindeki karbonhidrat en iyi protein olmayan kalori kaynagidir.
Günlük kalori ihtiyaci (kgr x 25 kcal) + (40 kcal x % yanik)
Veya Harris-Benedict BMR X 1.3 formülleri ile hesaplanabilir.
Sepsiste katsayi 2 olarak alinir.
Yanikli bir hastaya yeterli protein verilmesi, yara iyilesmesi yönünden çok önemlidir. Düzelmis nitrojen dengesi ve glukoz ile nitrojenin birlikte verilmesi, hedeflenen beslenme düzenidir. Nitrojen/kalori orani, 1/150 olmalidir.Yeterli kalori saglanamadigi durumlarda yag emülsiyonlari da verilebilir.
√ Enfeksiyonlar:
• Yanik hastalarindaki en sik morbidite ve mortalite nedenidir. Hastalari iyi monitörize etmek gerekir. Yanik alani arttikça risk artar. Hipertermi, hipotermi, trombositopeni, hiperglisemi, hipotansiyon, oligüri uyarici isaretler olabilir.
• En sik ölümcül enfeksiyon odagi solunum sistemidir.
• Bütün hastalarda yanik kolonize olur. Saglam dokuya invazyon sepsise yol açar. Korkulan ajanlar psödomonas ve mantarlardir.
• Pnömoninin en sik görülen sekli bronkopnömonidir.
• Süppüratif tromboflebit: %5, IV kateterlere dikkat etmek gerekir.
• Bakteriyel endokardit: IV santral kateter kökenlidir.
• Üriner sistem enfeksiyonu: Üretral kateterler.
• Kulakta kondrit: Çok nadir görülür.
√ Antimikrobial tedavi:
Gram dokudaki bakteri sayisi 50,000/koloniden fazla oldugu zaman, sistemik enfeksiyon bulgulari ortaya çiktigi zaman veya uzak bakteriyel enfeksiyon tespit edildigi zaman uygulanmalidir.
√ Topikal tedavi:
Gümüs-sulfadiazin, Cerium nitrat-gümüs sulfadiazin, Mafenide
√ Poliklinikte yanik yaklasimi:
• Kaza aninda: Temiz suya tut, temiz örtü ile sar.
• Ilk yaklasim: Tetanoz profilaksisi, sabun ve su ile yika, killari temizle, nekrotik dokulari debride et, yara bakimi yap. Günümüzdeki egilim parçalanmadigi sürece büllerin örtü olarak korunmasidir. Yaraya yapismayacak antiseptik kremli örtüler temiz sekilde uygulanir.
• Takip: Günde 1-2 kez yikama veya günasiri pansuman. Eklem hareketleri yaptirilir.
√ Kronik komplikasyonlar:
• Hipertrofik skar ve keloid olusumu
• Marjolin ülseri (Skuamöz hücreli karsinom)
• Heterotopik ossifikasyon - en sik dirsekte
• Kiriklar - travma
Yanikta en önemli nokta, korunabilir bir sosyal olay olmasidir. Bunun için halkin bilinçli olarak egitilmesi ve sosyo-ekonomik düzeylerinin yükseltilmesi gereklidir.
√ ELEKTRIK YANIKLARI
• Mutlaka giris ve çikis delikleri görülmelidir. Eger yoksa ark veya alev yanigi olarak degerlendirilir. Akim
damar ve sinirler boyunca gittigi için damardan zengin dokularda hasar daha fazladir. Yanik alani küçük bile olsa potansiyel komplikasyonlar nedeniyle hastalar mutlaka yatirilmalidir.
• Kas yikimi ve myoglobinüri nedeniyle böbrek yetmezligi gelisebilecegi için bol hidrasyon, idrar akiminin 50 ml/dknin üzerinde tutulmasi ve idrarin alkali tutulmasi önemlidir. Ekstremite yaniklarinda erken fasyotomi yapilarak kompartman sendromlari önlenmelidir.
√ INHALASYON YANIKLARI
• Mortalite çok yüksektir, 60 yas üzeri akciger yaniklarinda %100. Genelde hastalar 3 evre yasarlar: Akut akciger yetmezligi (0-36 saat), akciger ödemi (6-72 saat), bronkopnömoni (3-10 gün). Hastanin entübe edilmesi (orotrakeal veya trakeostomi) en uygun yaklasimdir.
• Temel prensip pulmoner hijyen ve pozitif basinçli ventilasyonun saglanmasidir. Bronkodilatatörler faydalidir, steroidlerin çok faydasi yoktur. Uygun antibiyotik tedavisi yapilir.
Doktorun amaci bütün yaniklarda hizli ve iyi iyilesmis, normal fonksiyonlu, normale yakin görünümlü deridir.
Yanigin ciddiyetini belirleyen faktörler genislik (vücut yüzey alani), derinlik, lokalizasyon, yas, genel durum ve yanik nedenidir. Yanikli hastalarin çok iyi ve objektif degerlendirilmeleri gerekir.
Yanik alan degerlendirmesi için eriskinlerde 9 lar kurali güvenle uygulanabilir, çocuklarda yasa göre yaklasilmalidir.
• Bas % 9
• Boyun % 1
• Gövde (ön) % 18
• Gövde (arka) % 18
• Sag üst ekstremite % 9
• Sol üst ekstremite % 9
• Sag alt ekstremite % 18
• Sol alt ekstremite % 18
Yanik derinligi: 4 derece üzerinden degerlendirilir.
√ Birinci derece yanik:
Epidermisi ilgilendiren yanik. Kesinlikle geriye dönebilen minimal hücre harabiyeti ve hiperemi vardir. Deri hafif ödemli, hiperemik ve çok agrilidir. Günes yaniklari, bunun en belirgin örnegidir. 5-6 günde tamamen iyilesir. Agizdan agri kesici ilaç alinmasi ve yumusatici kremler tedavi için yeterlidir.
√ Ikinci derece yanik:
Epidermis ve dermisin bir kismini ilgilendiren yanik, bül olusumu. Ikinci derece yanikta, epidermis ve dermisin bir kismi yanmistir. En karakteristik görüntüsü, içi plazma ve A vitamininden zengin sivi dolu büllerdir. Bunlar dermis ve epidermis arasinda sivi birikimiyle olusurlar.
Eger yüzeyel ise, (kil follikülleri, ter bezleri ve yag bezleri yanmamissa, beyaz-mumlu renkli deri) 14-21 günde; derin ise, 3-9 haftada kendiliginden iyilesir. Yüzeyel ikinci derece yanik, hafif bir renk degisikligiyle iyilesirken, derin ikinci derece yanik, hipertrofik skar ve kontraktürlere neden olabilir.
√ Üçüncü derece yanik:
Derinin bütün tabakalarini ilgilendiren yaniktir. Derinin elastikiyeti kaybolmus, agrisiz veya beyaz-sari bir renk almistir.
√ Dördüncü derece yanik:
Üçüncü derece yaniga ek olarak subkütan yag dokusu ve altta yatan dokular da yaniktir. Genelde elektrik ve temas yaniklari ile olusurlar.
Yanik derinligini degerlendirmek zor olabilir. Klinik gözlem ya da muayene ile ikinci ve üçüncü derece yaniklari birbirinden ayirmak mümkün olmayabilir. Biyopsi ile bu ayirim yapilabilir. Ayrim için vital bulgular, floresans, Doppler flowmetri, termografi, USG, MR kullanilabilir.
√ Yaniklarda hospitalizasyon endikasyonlari: (TVYA toplam vücut yüzey alani)
• 2. ve 3. Derece yaniklar >%10 TVYA, <10 ve >50 yasinda hastalarda
• 2. ve 3. Derece yaniklar >%20 TVYA, diger yaslarda
• Yüz, eller, ayaklar, genital bölge, perine ve önemli eklemlerde 2. ve 3. derece yaniklar.
• 3. derece yaniklar >%5 TVYA, herhangi bir yasta.
• Elektrik yaniklari (yildirim çarpmasi dahil).
• Kimyasal yaniklar
• Inhalasyon yanigi
• Iyilesme ve bakimi bozabilecek ciddi ek hastalik varligi (kardiyak, pulmoner vs.).
• Ciddi ek travma varligi
√ Fizyopatoloji:
Yanik soku: Vazodilatasyon, hipovolemik sok ve doku travmasina bagli dolasim ve mikrosirkülasyonda bozulma gerçeklesir. Vasküler permeabilitede artis, mikrovasküler hidrostatik basinç artisi tabloyu daha da bozan faktörlerdir. Temelde histamin, bradikinin ve serotonin suçlanmaktadir. Yaniga bagli olarak kalp fonksiyonlarinda bozulma olabilir ve kalp yetmezligi bulgulari ile kendini gösterebilir (Pankreastan salgilanan MDF nedeniyle olabilir.).
Yanigin direkt etkisi ile total kirmizi küre kitlesinin % 60 kadari, hemolize ugrayabilir. Gastrointestinal sistemde 6 saat kadar süren motilite bozuklugu belirtileri görülebilir. Büyük yaniklarin % 86sinda ilk 72 saat içinde Curling stress ülseri gözlenmistir.
√ Metabolik cevap:
Katabolik cevap vardir. Akut fazda 2 gr/kg/gün protein döngüsü olabilir. Stres hormon cevabi vardir, yükselirler. Katekolaminler, T3, T4, rT3, TNF , IL1, IL6, IL2, PGE2, immünsupresyona katkida bulunur.
Yanikta immün sistem supresedir. Hücresel immünite, makrofaj ve PMNL fonksiyonlari bozulur, IgG düser. Kompleman inaktive olur. Sivi dagilimi bozulur. Doku ödemi ve artmis permeabiliteye bagli olarak hücre içi ve hücrelerarasi sivi artar.
√ Yanikli hastaya yaklasim:
Acilde ilk olarak resüsitasyonun ABC kriterleri uygulanir. Inhalasyon yanigi ekarte edilmelidir. Sivi resüsitasyonu acilen baslanir, böbrek fonksiyonlarina göre 1000 ml/saat IV laktatli Ringer çözeltisi baslanir. %20 ve üstü yaniklar için mutlaka üretral sonda takilmalidir.
Sivi resüsitasyonu için periferik venler tercih edilir, kollarin kullanilmasi enfeksiyon yönünden avantajlidir. Sivilar yanikli cilt üzerinden takilabilir. %50 üzeri yaniklarda, çok genç, çok yasli, duman inhalasyonu ve ek ciddi hastaligi olanlarda santral venöz basinç monitörizasyonu yapilmasi uygundur.
Tetanoz profilaksisi verilir. Kusma varsa N/G drenaj uygulanir, enteral beslenme için de kullanilabilir.
Agri kontrolü için aralikli IV narkotik analjezik verilebilir. Hasta stabilize edildikten sonra yara bakimi yapilir. Hipotermiyi önlemek için temiz çarsaf ve battaniye ile sarilir.
√ Tedavi:
Yanikli hastanin tedavisinde ilk ve en önemli basamak, hava yolunun açik tutulmasi ve sivi tedavisidir. Tetanoz proflaksisi, analjezi, antibiyotik tedavisi ve yara bakimi da sonraki basamaklardir.
Kristalloid çözeltiler kalp debisini daha iyi yükseltir. Genelde laktatli Ringer kullanilir. Kisa süreli hipertonik NaCl çözeltileri kullanilabilir.
Kolloid çözeltilerin ilk 24 saatte kristalloidlere bir üstünlügü yoktur, bu nedenle tercih edilmezler. Kristalloid verilirken albümin verilmesi de faydalidir.
Sivi tedavisi: Siklikla Parkland formülü kullanilir.
√ Parkland formülü:
Total sivi: 4 ml kristalloid soln. x kg x % yanik
Çocuklarda: 3 ml kristalloid soln. x kg x % yanik
Ilk 8 satte yarisi, son 16 saatte de diger yarisi verilir. % 50nin üzerindeki yaniklar, % 50 olarak alinirlar. Burada kullanilacak sivi Ringer laktat veya % 0.9 NaCl olmalidir.
Ikinci 24 saatte Bazal sivi ihtiyaci + Buharlasma ile hesap edilir.
Bazal sivi ihtiyaci = 1500 ml x m2 vücut yüzeyi.
Buharlasma = [(25 + % yanik) x m2 vücut yüzeyi.x 24] Buradaki sivi, % 5 dextroz olmalidir.
Çocuklarda sivi ihtiyaci eriskinlere göre daha fazladir, 5.8 ml/kg/yanik alani. Inhalasyon yaniklarinda 5.7 ml/kg/%yanik alani vermek gerekir.
Üçüncü derece yaniklarin tedavilerinde önemli bir yöntem, eskarotomidir. Eskar, tamamen yanarak elastikiyetini kaybeden deriye verilen isimdir. Eskaratomi ise, bütün özelliklerini kaybetmis olan ölü derinin longitudinal olarak kesilmesidir. Amaç, ödemle eskar arasindaki kan damarlarinin sikismasini önlemektir.
Yaniga yaklasimda iyilesme süresi önemlidir. Eski yaklasimda süre göz önünde bulundurmaksizin günlük yikama ve pansuman kullanilirdi. Olusan granülasyon dokusunun üzeri greftlenirdi. Eskarlarin ise cerrahi eksizyonu standart yaklasimdir.
Günümüzde tercih edilen yöntem 3 haftadan uzun sürede iyilesecek yaniklarda erken eksizyon ve greftleme tercih edilmektedir. Tanjensiyel eksizyon fasyal eksizyona göre daha sik ve yaygin uygulanmaktadir. Erken greftleme birçok yönden avantajlidir. Gerekirse deri yerine geçebilecek epidermal hücre kültürleri veya dermis taklitleri kullanilabilir.
√ Beslenme:
Beslenme konusunda oral yol veya enteral beslenme tercih edilmelidir. Küçük ve orta yaniklarda 24-72 saat içinde, çogunlukla daha da önce, oral beslenme saglanmalidir. Yanikli bir hastada glukoz seklindeki karbonhidrat en iyi protein olmayan kalori kaynagidir.
Günlük kalori ihtiyaci (kgr x 25 kcal) + (40 kcal x % yanik)
Veya Harris-Benedict BMR X 1.3 formülleri ile hesaplanabilir.
Sepsiste katsayi 2 olarak alinir.
Yanikli bir hastaya yeterli protein verilmesi, yara iyilesmesi yönünden çok önemlidir. Düzelmis nitrojen dengesi ve glukoz ile nitrojenin birlikte verilmesi, hedeflenen beslenme düzenidir. Nitrojen/kalori orani, 1/150 olmalidir.Yeterli kalori saglanamadigi durumlarda yag emülsiyonlari da verilebilir.
√ Enfeksiyonlar:
• Yanik hastalarindaki en sik morbidite ve mortalite nedenidir. Hastalari iyi monitörize etmek gerekir. Yanik alani arttikça risk artar. Hipertermi, hipotermi, trombositopeni, hiperglisemi, hipotansiyon, oligüri uyarici isaretler olabilir.
• En sik ölümcül enfeksiyon odagi solunum sistemidir.
• Bütün hastalarda yanik kolonize olur. Saglam dokuya invazyon sepsise yol açar. Korkulan ajanlar psödomonas ve mantarlardir.
• Pnömoninin en sik görülen sekli bronkopnömonidir.
• Süppüratif tromboflebit: %5, IV kateterlere dikkat etmek gerekir.
• Bakteriyel endokardit: IV santral kateter kökenlidir.
• Üriner sistem enfeksiyonu: Üretral kateterler.
• Kulakta kondrit: Çok nadir görülür.
√ Antimikrobial tedavi:
Gram dokudaki bakteri sayisi 50,000/koloniden fazla oldugu zaman, sistemik enfeksiyon bulgulari ortaya çiktigi zaman veya uzak bakteriyel enfeksiyon tespit edildigi zaman uygulanmalidir.
√ Topikal tedavi:
Gümüs-sulfadiazin, Cerium nitrat-gümüs sulfadiazin, Mafenide
√ Poliklinikte yanik yaklasimi:
• Kaza aninda: Temiz suya tut, temiz örtü ile sar.
• Ilk yaklasim: Tetanoz profilaksisi, sabun ve su ile yika, killari temizle, nekrotik dokulari debride et, yara bakimi yap. Günümüzdeki egilim parçalanmadigi sürece büllerin örtü olarak korunmasidir. Yaraya yapismayacak antiseptik kremli örtüler temiz sekilde uygulanir.
• Takip: Günde 1-2 kez yikama veya günasiri pansuman. Eklem hareketleri yaptirilir.
√ Kronik komplikasyonlar:
• Hipertrofik skar ve keloid olusumu
• Marjolin ülseri (Skuamöz hücreli karsinom)
• Heterotopik ossifikasyon - en sik dirsekte
• Kiriklar - travma
Yanikta en önemli nokta, korunabilir bir sosyal olay olmasidir. Bunun için halkin bilinçli olarak egitilmesi ve sosyo-ekonomik düzeylerinin yükseltilmesi gereklidir.
√ ELEKTRIK YANIKLARI
• Mutlaka giris ve çikis delikleri görülmelidir. Eger yoksa ark veya alev yanigi olarak degerlendirilir. Akim
damar ve sinirler boyunca gittigi için damardan zengin dokularda hasar daha fazladir. Yanik alani küçük bile olsa potansiyel komplikasyonlar nedeniyle hastalar mutlaka yatirilmalidir.
• Kas yikimi ve myoglobinüri nedeniyle böbrek yetmezligi gelisebilecegi için bol hidrasyon, idrar akiminin 50 ml/dknin üzerinde tutulmasi ve idrarin alkali tutulmasi önemlidir. Ekstremite yaniklarinda erken fasyotomi yapilarak kompartman sendromlari önlenmelidir.
√ INHALASYON YANIKLARI
• Mortalite çok yüksektir, 60 yas üzeri akciger yaniklarinda %100. Genelde hastalar 3 evre yasarlar: Akut akciger yetmezligi (0-36 saat), akciger ödemi (6-72 saat), bronkopnömoni (3-10 gün). Hastanin entübe edilmesi (orotrakeal veya trakeostomi) en uygun yaklasimdir.
• Temel prensip pulmoner hijyen ve pozitif basinçli ventilasyonun saglanmasidir. Bronkodilatatörler faydalidir, steroidlerin çok faydasi yoktur. Uygun antibiyotik tedavisi yapilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
