Kortikosteroidler

Kortikosteroidler
· Topikal ve sistemik steroid kullanımı özellikle yaralanmadan sonraki 3 günde iyileşme sürecini olumsuz etkiler.
· Temel etki mekanizması halen ortaya konamamış olsada, inflamasyon, kollojen sentezi ve kontraksiyon basamaklarını bozar.
· Deneysel yaralarda, PDGF, KGF ekspresyonunu azalttıkları gösterilmiştir.
· Steroidler lizozomal membran stabilizasyonu yaparlar, inflamasyonu azaltırlar ve iyileşme sürecini yavaşlatırlar.Bakteriyel enfeksiyon oranı artar.
· Vit A kullanımı steroid etkilerini geri çevirebilir.

Vit C
- Kollojen sentesinde hidroksilasyon basamağında gereklidir.Prolin ve Lizin
hidroksilasyonla Hidroksiprolin ve hidroksilizine dönüşür.
- Hidroksiprolin eksikliğinde yeni sentezlenmiş kollojen hücre dışına taşınamaz.
- Hidroksilizin eksikliğinde kollojen çapraz bağlanması gerçekleşemez.
- Normal miktarlarda fibroblast yara yerinde bulunur ama yeterli kollojen sentezi olmaz (skorbüt hastalığı)

· Vitamin eksiklikleri olmadan verilen vitaminler yara iyilşmesi üzerinde bir etki oluşturmaz.
· Bakır ve Çinko gibi divalan katyonlar enzimatik reaksiyonlarda kofaktör olarak görev yapar.Eksikliklerinde epitelizasyonda ve iyileşmede yavaşlama olur.

Vit A
- Fibroplazi, kollojen sentezi, çapraz bağlanma ve epitelizasyon gibi basamaklarda etkilidir.
- Yağda eriyen bir vit olduğu için toksik alımına dikkat etmek gerekir. Oral dozu; 25.000 IU/gün‘dür.
- Hayvan çalışmalarında steroid alımının yara iyileşmesi üzerindeki etkilerini geri çevirdiği gösterilmiştir.İnsanda ispatlanmasada steroid tedavisi alan hastalarda birçok cerrah tarafından postop vit A kullanımı yaygındır.

· Vit B6 (piridoksin) eksikliğinde kollojen çapraz bağlanması bozulur.
· Vit B1 (Tiamin) ve Vit B2 (Riboflavin) eksikliğinde yara iyileşmesi bozukluğu ile karakterize sendromlar ortaya çıkar.

Malnütrisyon
· Yara iyileşmesi anabolik bir süreçtir ve ilave kalori gereksinimi olur.Optimal yara iyileşmesi için gerekli kalori miktarı henüz tanımlanmamıştır.

İnfeksiyon
· Bakteriel infeksiyonlar iyileşmeyi değişik mekanizmalarla bozarlar.Akut ve konik inflamatuar infiltratlar fibroblast proliferasyonunu yavaşlatırlar ve ECM komponentleri sentezlenemez.Tam mekanizması bilinmesede, Sepsis sistemik etkilere sebep olur ve yara iyileşmesi bozulur.
· Klinik olarak yara yeri infeksiyonu oluşturabilecek ve iyileşmeyi etkileyecek bakteri sayısı, gram doku başına 105 ‘tir.
· Aynı şekilde açık yara üzerine konulmuş deri greftinin fail olma olasılığı alınan kültürde gram doku başına mevcut bakteri sayısı 105 olduğu zaman artar ve yara iyileşmesi bozulur.
· İyi vaskülarize kas flebi uygulanmış açık yaralarda gram doku başına mevcut bakteri sayısı 105‘i aşana kadar istenilen iyileşme sağlanabilir.
· Yara yeri enfeksiyon bulguları, ateş,hasasiyet, eritem, ödem ve drenaj‘dır.
· Kapalı,enfekte olmuş bir yaranın tedavisi, akıntı ve nekrotik doku varlığına göre değişir.Drene olacak bir birikim mevcut değilse, uygun antibiyotiklerle tedavi sağlanabilir.
· Nekrotik doku ve pürülan mayi birikiminde suturler alınmalı, debridman ve yıkama yapılıp, drenaj sağlanmalıdır.Uygun antibiyotik seçimi alınacak kültür sonucuna göre değiştirilmelidir.

Kemoterapi
Radyasyon ve kemoterapi temel etkilerini bölünen hücreler üzerinde gösterir.Yara iyileşmesi Proliferatif Faz özellikle etkilenir.
Onkolojik cerrahi prosedürlerde, kemoterapötikler postop 5-7.günlere kadar kullanılmaz.