karaciğer yetmezliğinde beslenme

Karaciğer Yetmezliği

Karaciğeriri işlevlerinin bir bölümünü ya da tamamını yerine gelinmesinden kaynaklanan bozukluklara çok sık rastlanır. Karaciğer işlevlerinin çokluğu ve çeşitliliği düşünülürse bunlardan bir ya da birkaçının değişen ölçülerde aksama olasılığının yüksekliği de kolayca anlaşılabilir.Karaciğer yetmezliğinin genelolarak üç biçimi vardır: Hafif Gittikçe ağırlaşan Ağır (karaciğer koması ve koma öncesi). Hafif karaciğer yetmezliği; ağır olmayan bütün yaygın karaciğer hastalıklarına kuralolarak hafifkaraciğer yetmezliği de eşlik eder. Nedeni çeşitli enfeksiyon etkenleri, ilaç ya da besin kökenli zehirli maddeler olabilir. Sağ karıncık yetmezliği gibi sorunlara bağlı olarak toplardamar da hafifkan göllenmesi ve başlangıç aşamasındaki safra tıkanmaları da hafif karaciğer yetmezliğine neden olur. Muayenede belirgin bir gaz fazlalığı gözlenir. Karaciğer hacmi ve sertliği biraz artmıştır; daha da önemlisi elle basımldığında ağrıhdır. Bu ağrı özellikle önemli bir belirtidir, çünkü muayenede yalnızca karaciğeriri ele gelmesi, karaciğer hastalığı yetmezliği tanısı koymaya yetmez.Gittikçe ağırlaşan karaciğer yetmezliği; hafif karaciğer yetmezliğine benzer belirtileni gösterirken; farklı olarak başta damarların ortaya çıkmasıdır. Bunlar merkezde küçük bir atardamar ile bundan örümcek ayağı biçiminde çevreye dağılan birçok küçük damarcıktan oluşur. Çapları toplu iğne ba-şından yarım santime kadar değişebilir. Merkezlerine bastırıldığında toplardamar yıldızlarından farklı olarak solarlar. Karaciğer işlevleri düzeldiğinde ise yok olurlar. Örümceksi ben olarak da bilinen bu oluşumların nasılortaya çıktığı tam aydınlatılamamıştır. Tıpkı sirozda avuç içlerinin kızarması gibi bunların da karaciğer in etkisizleştirerrıediği östrojen hormonunun artmasından kaynaklandığı ileri sürülmektedir. Ama bu kuramın güvenilir bir temeli yoktur. Deride aynca zehirli maddelere ya da alerjiye bağlı ürtiker benzeri belirtiler ve pigment artışına bağlı koyu renk lekeler de görülebilir. Laboratuvar yerilerinden en önemlisi idrarda ürobilin düzeyinin yüksekliğidir. Kandaki direkt ve indirekt bilirubin düzeyi de bir miktar artmıştır. Plazma protronıbin etkinliğinde bu aşamada önemli bir azalma yoktur. Bromsülfoftalcin temizlenme hızı bir ölçüde uzarrustır (45 dakika sonra yüzde 5-15'i kalır). Kanda demir düzeyi yükselebilir. Kan transaminazları bazen hafif artar, ama bazı olgularda normalin iki ya da üç katına ulaşabilir. Serum proteinleri dengesinde önemli bir bozukluk yoktur. Kanda toplam kolesterol artabilir; cstcrlcşrniş ve toplam kolesterol arasındaki oran hemen her zaman düşmüştür Akut ve özellikle de kronik bütün karaciğer hastalıklarında ortaya çıkabilir; kronik karaciğer iltihabı, siroz, inatçı safra tıkanması gibi hastalıklar da kolayca gelişebilir. Ağır karaciğer yetmezliği; evresine geçiş akut karaciğer atrofisinde (doku gerilemesi) olduğu gibi bazen çok hızlıdır. Kronik karaciğer hastalıklarında ve özellikle sirazda ise yavaş ve aşamalıdır. Ama çeşitli etkenler bu süreci hızlan dıra b ilir. Hastalığın gelişmesini hızlandırıcı koşullar arasında mide-yemek borusu kanarnaları, yineleyen enfeksiyonlar, bağırsaklarda aşın mayalanma, tiazit grubu idrar söktürücü ilaçların denetimsiz kullanımı, iğneyle karından birçok kez sıvı alınması ve buna bağlı elektrolit kaybı, akut alkolizm, morfin, barbi-türatlar, amonyum tuzu ya da metiyonin gibi maddeler ve aşırı proteinli beslenmesayılabilir.

Belirtileri

Hafif olanlarda; Halsizlik, hafif bir ruhsal çöküntü eğilimi, iştahsızlık ve ağızda acılık. Sindirim güçlüğü, mide üstünde ağırlık duygusu, ishal, kabızlık, yemekten uyku ve kaşıntı, gözkapakları çevresinde hafif kabarık sarı lekeler, göğüste, yüzde, kollarda, el üstünde görülen ince damar yıldızları. Gittikçe ağırlaşanlar ve ağır olanlar; iştahsızlık, halsizlik, zayıflama ve bağırsak bozuklukları, yıldız biçimli damar genişlemelerinin hızla artması, türlerinde de sarılık ya da hafif sarılık, dolaşım bozuklukları ve özellikle tansiyon düşüklüğü, cinsel işlevlerde bazı bozukluklar, cinsel istek ve güçte

azalma, memelerde büyüme; kadında ise dölyatağında gerileme ve adet düzensizlikleri, bacaklarda leke biçiminde küçük kanama odakları, çürükler iğne yerleri çevresinde kan toplanması, burun ve dişeti kanarnaları, düzensiz dölyatağı kanarnaları ...

Tedavi

Birçok değişik karaciğer hastalığından kaynaklanabilmesi, farklı biçimlerinin bulunması ve ağırlığı değişen aşamalarının olması nedeniyle her karaciğer yetmezliğinde geçerli olabilecek bir tedavi belirlenemez. Her olguda hastanın kişisel özelliklerini ve bozulan karaciğer işlevlerini dikkate alarak tedaviyi planlamak hekimin görevidir. Öncelikle yapılması gereken karaciğer yetmezliğinin nedenlerini araştırmak ve tedavide bunu hedef almaktır. Genel sağlık önlemleri ve beslenmeye dayalı tedavi. Diyet (perhiz) tedavinin temelidir. Tedavide aşağıdaki koşullara uyulması gerekir: Orta boy ve ağırlıkta bir hasta günde 2.000-2.500 kalori ve vücut ağırlığının her kilogram ı için en az 1 gr protein almalıdır. Öğünlerde az miktarda ve sık aralıklarla yemek önerilir. Yeterli vitamin almalıdır. Alkolizme ve safra sistemine bağlı sirozda C vitamini desteği gerekir; özellikle sanlık olgularında K vitamini gereksiniminin belirteci olarak protrombin zamanı iyi denetlenmelidir. Alkolikler yüksek miktarda protein ve kalori almalıdır. ödem oluşan ve karın boşluğunda sıvı biriken hastalarda sodyum ve su alımı ınırlanmalıdır (besinlerdekinden başka günde 1 litre su). Alkollü içkiler tümüyle yasaklanmalıdır. İlaç tedavisi; karaciğeri koruyucu ilaçlar, çok çeşitli yapıda ilaçlar bu başlık altında toplanır ama bunlardan hiçbirinin gerçekten etkili olduğu kanı tlanmamıştır. Karaciğeri koruyucu ilaçların tedavide yaygın olarak kullanılmasının sağlam bir gerekçesi yoktur. Olguların büyük bölümünde de bunlar plasebo etkisinden fazlasını göstermez. Komplikasyonlara yönelik ilaçlar; karaciğer yetmezliğinin tedavisinde gerçekten etkili ilaç yoktur fakat vücudun su toplaması, kanama gibi kompli kasyonlara yönelik tedavi yapılır. kişilik ve davranış değişiklikleri biçiminde ruhsal belirtiler, yemeklerden sonra uyuklamanın yanı sıra geceleri uykusuzluk, safra tıkanmasına bağlı olmayan