Hipotiroidizm Nedir?

Tiroid bezinin yetersiz çalışması dolayısıyla tiroid hormonlarının sentezinin azalması halinde hipotiroidizmden bahsedilir. Hipotiroidide bazal metabolizma yavaşlar. Bunun sonucu vücuttaki tüm sistemler etkilenir. Kanda tiroid hormonları normal değerlerin altına inerken bu hormonları kontrol eden hipofizden salgılanan TSH hormonu ise yüksek değerlere çıkar. Otoimmun hastalıklarda gözlenir. Diğer taraftan hipotiroidi durumuna daha sıklıkla tiroid cerrahisinden sonra ameliyatın sekeli olarak rastlanmaktadır.

Hipotiroidiye bağlı bulgular yavaş yavaş gelişirler. Günümüzde tanı olanaklarının yaygınlaşması ile birlikte hipotiroidinin ağır klinik formu olan miksödeme seyrek rastlanmaktadır. Hipotroidinin tedavisi ağır komplikasyonları gelişmediği sürece kolaydır.Bunun yol açtığı semptomlara gelince; metabolizmanın yavaşlaması hastada halsizlik, yorgunluk ve kilo artışına neden olur. Örneğin, günlük 1600 kalori tüketen kişi artık 1000 kalori tüketip 600 kalori depolamaktadır.  Sıcak veya normal olan bir ortamda kat kat giyinme ihtiyacı hissederler. Soğuk havalarda bu hastalarda adale krampları gözlenir.Kardiyovasküler sistemde metabolizmanın yavaşlamasından etkilenir. Kalp ritmi azalır. Nabız dakikada 60 kadardır. Tansiyon yükselebilir. Yaşlı hastalarda uzun süreli hipotiroidide kalp yetmezliği gelişebilir ve anjina dediğimiz kalp ağrısı olabilir.

Menopoz öncesi kadınlarda adet kanama miktarında azalma saptanır. Kanda kolesterol düzeylerinde yükselme saptanır.Bazen subklinik olarak tanımlanan hipotiroidinin klinik olarak hafif tiplerine rastlanır. Hipotiroidinin belirti vermeyen tipidir. Bu hastaların kanında tiroksin (T4) düzeyi normal iken TSH değeri yüksektir. Ancak bu hastaların takiplerinde yıllar içinde giderek artan oranda gerçek hipotiroidi ortaya çıkar.

HİPOTİROİDİZM’İN NEDENLERİ

Hipotiroidi nedenlerinin başında, vücudun kendi kendine zarar vermesiyle oluşan Hashimoto hastalığı gelir. Bu hastalıkta vücut, tiroid bezini tahrip eder. Bunun sonucunda da tiroid bezinin çalışması yetersizleşir. Bu ve bunun gibi bir çok hastalık sonucu tiroid hormonlarının yapımı azalır. Hipotiroidinin ortaya çıkış şekli de sıklıkla böyledir. Az bir vakada ise tiroid hormonları normal olarak üretilse de bu hormonlar vücut tarafından kullanılamaz. Bu durumun sebebi olarak ise genetik bozukluklar ön plana çıkmıştır.

Tiroid bezinin iltihaplanması ve tioid bezi ameliyatları hipotiroidinin nedenleri arasındadır. Ameliyat sırasında tiroid bezinin bir kısmının ya da tamamen çıkarılması sonucu tiroid bezinden hormon salgılanması azalır ya da durur. Bu yüzden ameliyat sırasında çıkarılan tiroid bezi hacmi önemlidir. Ayrıca bazı bebekler tiroid bezleri olmadan doğarlar. Tehlikeli bir durumdur.


İyot eksikliği ve radyoaktif iyot tedavisi almış kişilerde hipotiroidi gelişebilir. Radyoaktif iyot verilince tiroid bezi hasar görür ve hormon salgılanması azalır.

Ayrıca kara lahana gibi iyotun kullanılmasını engelleyen bazı besinlerin çok fazla tüketilmesi tiroid bezinin yeterince çalışmasını engeller. Bunun dışında lityum ve amiodaron gibi bazı ilaçlar hipotiroidiye neden olabilir.

Tiroid bezinin yeterince çalışmaması sadece buradan kaynaklanmaz. Ayrıca hipofiz bezinin tiroid uyarıcı hormon salgılamaması hipotiroidiye neden olur.

HİPOTİROİDİZM BELİRTİLERİ

Öncelikle hastalığın tedavi edilmemesi sonucu şiddetli hipotiroidinin ortaya çıkmasıyla görülen belirtileri inceleyelim. Bu belirtilerden biri miksedema komasıdır. Hayati önem arzeden bir durumdur. Çok sık karşılaşılmasa da uzun süren hipotiroidi vakalarında görülebilir. Hasta, soğuğa oldukça duyarlı hale gelir. Bilinç kaybı bu durumda görülen diğer bir belirtidir. Mikedema komasında acil müdahale şarttır.

Şiddetli hipotiroidi sonucu ortaya çıkan diğer bir belirti ise bebeklerde görülen boy kısalığı ve zeka geriliğidir. Bu duruma kretinizm denir. Bu durumda çoçuğun karnı şiş bir haldedir. Ağızdan sürekli salya akar. Omuzlar geriye doğru durur. Bebek bu noktaya gelmeden önce hipotiroidi olduğunun belirlenmesi gerekir. Doğumdan sonra yapılan kan testleri ile farkedilir ve kretinizm engellenir.

Erişkinlerde ise beyin fonksiyonları yavaşlar, vücut ısısı düşmeye başlar. Nabız yavaşlar, hasta soğuğu çok fazla hisseder. Deri ve saçlar mat ve kuru görünümdedir. Vücut metabolizması yavaşlamıştır. Hasta, fiziksel ve zihinsel olarak yorgundur. Cinsel istek azalmıştır.

HİPOTİROİDİZM’DE RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

Sıklıkla orta yaşlı kadınlarda ortaya çıkar. Fakat diğer yaşlarda ve erkeklerde de görülür. Ailede herhangi bir tiroid bezi hastalığı olanlarda hipotiroidi gelişme riski daha fazladır. Şeker hastaları, romatoid artriti ya da kansızlığı olanlarda risk biraz artmıştır. Ayrıca yeterince iyot almayan, iyottan fakir besinlerle beslenenler veya iyodu vücutta kullanamayan kişilerde hipotiroidi gelişme ihtimali fazladır.

Kadınlarda 60 yaşından sonra risk artmıştır. Ayrıca kolesterolü yüksek olanlarda, adet düzensizliği olan kişilerde hipotiroidi riski fazladır. Hamilelerde görülme ihtimali biraz daha çoktur. Kanserli kişilerde boyun bölgesine ışın tedavisi uygulanması sonucu da gelişebilir.

Hipotiroidi olan bir çoçuğunuz varsa, sonraki çocuklarında bu şekilde doğma olasılığı yaklaşık %20’dir. Akraba evlilikleri bu konuda oldukça önem arzeder. Çünkü genetik geçiş gösteren bir hastalıktır.

HİPOTİROİDİZM NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Hipotiroidizm, yavaş gelişen bir hastalıktır. Hipotiroidi başladıktan yıllar sonra belirtiler ortaya çıkar. Belirtilerin daha erken çıkması da muhtemeldir. Hasta olan kiide kronik bir yorgunluk vardır. Daha sonraları soğuğa hassas hale gelir. Kişi, aynaya baktığında kendisindeki değişiklikleri farketmeyebilir. Fakat kendisini bir müddet görmemiş kişi yüzdeki ve derideki değişmeyi farkedebilir. Kuru cilt ve saç, şişkin yüz tipik belirtilerdir. Hastanın sesinde değişmeler olabilir.

Bu fiziki bulgulardan sonra hastaya kan testleri yapılır. Bu durumda tiroid hormonlarının değerlerine, tiroid uyarıcı hormonun miktarına ve kanda antikor düzeyine bakılır. Tiroid uyarıcı hormon yüksek; fakat T3 ve T4 değerleri düşük ise hipotiroidi ihtimali oldukça yüksektir. Antikor değeri yüksek çıkarsa hipotiroidi olabilir fakat allta yatan başka bir neden (hastalık) vardır.