Fosfor Hangi Besinlerde Bulunur?

Ödevlen :

1 — Fosforun büyük bir kısmı (% 70 - 80) kalsiyumla beraber kemik ve diş yapımına yarar.

2 — Fosfat asiti, vitaminlerle bileşikler halinde, hayatî faaliyetlerin idamesinde mühim rolü bulunan Enzim’lerin bünyesine girer.

3 — Fosfaiid ve Fosfopro teinler, hücre çekirdeğinin esasını teşkil eden Kromatin’leri meydana getirirler.

4 — Fosfor, potasyumla beraber hücre içi suyunun ana maddesini teşkil eder.

5 — Hazım kanalında şeker ve yağların emilebilmesi için evvelâ fosfat asidi ile esterleşmek suretiyle Fosforilize edilmesi, Glikojen’in glikoza çevrilebilmesi için Defosforilize edilmesi lâzımdır.

6 — Fosfolipidler, vücut mayileri içerisinde taşınması kolay bir yağ şeklini temsil eder.

7 — Adenilpirofosfat ve Fosfo-Kreatin gibi bazı mühim maddeler, adele kasılmaları esnasında, fosfat asidi açığa çıkararak, mühim bir miktarda enerjiyi serbest hale getirir.

Ade- lenin gevşeme safhasında ise, fosfat asidi yine bu maddeler tarafından geri alınır.İhtiyaç :Anne ve inek sütünde, çocuğa kâfi gelecek kadar fosfor bulunur. Genç ve büyüme çağındaki çocuğun fosfor ihtiyacı,yetişkinlere göre daha fazladır. Üç yaşma kadar günlük fosfor ihtiyacı, beher kg. için 80mgr., 16 yaşma kadar kg. başına 35 mgr., yetişkinler için kg. başına 13 mgr. dır.Gebe kadınların da fosfor ihtiyacı fazladır. (Günlük 3gr.) Zira ana rahmindeki çocuğun gelişmesi için (özellikle kemik yapımı için), fosfora ihtiyaç çoktur. Gebelik esnasında tüm olarak anneden çocuğa 40 gr. kadar fosfor çekilir.Fosfordan zengin olan gıda maddeleri, süt ve sütlü gıdalar, et, karaciğer, yumurta, hububat ve sebzelerdir.Gıda maddeleri içinde fosfor ile kalsiyum arasındaki oranın 2/1 olması ve 1/1’in altına düşmemesi icap eder. Aksi halde vücut fosfor ve kalsiyumdan faydalanamaz.Hububat ve yeşil sebzelerdeki fosfor, Fitin halindedir. Fitinin fosforundan vücut pek az yararlanır. Çünkü fitin, kalsiyumla birleşerek, barsaktan emilemeyen kalsiyum tuzları yapar. Böylece kalsiyum ve fosfor emilemez. Sırf hububat unları ile beslenen çocuklarda görülen Rahitis’in sebebi budur.

Emilme :Fosfor başlıca barsakların aşağı kısımlarından emilir. İnorganik ve suda eriyen fosfor bileşikleri daha kolay emilir.Fosfor ve kalsiyumun emilmesinde en büyük rolü D vitamini oynar. Emilen fosfor karaciğer, böbrek ve kalpte toplanır. Ve 30 gün kadar kalır. Çeşitli organlardaki fosfor devamlı surette değişir. Hattâ kemik ve dişlerdeki fosfor bile kan fosforu ile devamlı bir değişme halindedir. Yani fosfor hiç bir organda uzun zaman depolanmaz. .

Kanda fosfor:Kanda fosfor 4 çeşit bulunur :

1 — İnorganik Fosfor : Ort o fosfat şeklindedir. Yetişkinlerde %4- 4,5 mgr., çocuklarda % 5 - 6 mgr. ve yeni doğanlarda ise !% 7 - 8 mgr. dır Üç yaşından sonra azalmaya başlar ve çocuklardaki seviyesine iner. Yani % 5 - 6mgr. olur. Rahitiste inorganik fosfor azalır.

2 — Lipid Fosfor: (Lesitin, Fosfatit, Sfengomiyelin, Se- falin) Plazma ve hücrelerde % 13 mgr. kadardır.

3 — Niikleik Asit Fosfor: Çok az bulunur.

4 — Ester Fosfor (Gliserofosfat, II egzoz Fosfat): % 24 mgr. nispetinde bulunur.

Fosfor eksikliği:Fosfor ve kalsiyumun barsaklardan emilmesinde ve vücutta kullanılmasında bir arıza olursa, bu hal çocuklarda ra- hitis, yetişkinlerde Osteomalazi ve Osteoporoz gibi kemik hastalıklarına sebep olur. Demek ki vücutta fosfor azlığı, özellikle inorganik fosfor azlığı, kemik hastalıklarına sebeb olmaktadır. Bunların dışında, Asidoz hallerinde, boğmacada, Tiroid bezinin az çalışmasında ve Paratiroid’lerin fazla çalışmasında,Adrenalin iğnesi yapıldıktan sonra kandaki fosfor seviyesi düşer.

Kanda fosfor seviyesini yükselten sebepler:

1 — Rahitis’te : Tedavi amacı ile D vitamini verilmesi.

2 — Paratiroid bezinin tam ödev yapamayışı (Hipopa- ratioidi) halinde kanda fosfor seviyesi yükselir. Kalsiyum ise azalır ve Tetani hastalığı ortaya çıkar.

3 — Tetani

4 — Tiroid bezinin fazla salgı çıkarması (Hipertiroidi)

5 — Müzmin böbrek hastalıkları (Nefrit)