Diyabet
Diyabet
Şeker hastalığı (diabetes mellitus) bir metabolizma hastalığıdır. Karbonhidrat metabolizmasının yanında yağ ve protein metabolizması da etkilenir. Diyabet, hem insülin yetersizliğinden hem de insülin etkisinde azalmadan kaynaklanabilir.Hiperglisemiİnsülin hormonu, pankreasın Langerhans adacıklarında üretilerek kana verilir. İnsülin, kandaki glikoz yoğunluğuna doğru orantılı olarak salgılanır. Karaciğer hücrelerindeki ve diğer dokulardaki alıcılar insülin! bağlar. Böylece glikozu taşıma mekanizmaları harekete geçirilir; dokular glikozu hızla kan dolaşımından alıp değerlendirir (A). Mide boşken kan şekeri değeri normalde 120 mg/dl'nin altındadır.
Bu değer diyabet hastasında 120 mg/dl'nin üzerindedir. Organizma, 160-180 mg/dl'nin üzerindeki değerlerde şekeri idrarla dışarı atar (böbrek eşiği). Diyabet hastasında karbonhidrat aliminin ardından kan şekeri aşırı artar (hiperglisemil (B).Tip I diyabette insülin üreten hücrelerdeki hasara bağlı olarak insülin yetersizliği görülür. Kalıtımsal etkenler, enfeksiyonlar ve bağışıklık sistemi hastalıkları buna neden olabilir.
Tip I diyabet hastasının insülin alması zorunludur. Tip 2 diyabet hastasında, kalıtımsal veya sonradan oluşmuş (aşırı beslenme) bir düşük insülin hassasiyeti (insülin direnci! görülür. Bunun nedeni insülin ile alıcılar arasında oluşan engeldir. Plazmadaki normal hatta yüksek insülin yoğunluğuna karşın kan şekeri yoğunluğu düşmez. Böylece insülin gereksinimi artar.
Tanı
Susuzluk ve idrar baskısı şeker hastalığının ilk belirlilerindendir. Tanı koymak için mide boşken ve glikoz aliminin ardından kan şekeri değeri ile idrar şekeri değeri ölçülür. Hastanın metabolik kontrolünün ne düzeyde olduğunu belirlemek için kan şekeri ve hemoglobin (HbAl) arasındaki tepkime ürünleri ölçülür (C).Tedavi Yöntemleriİki diyabet tipinde de başlıca tedavi planlı beslenme uygulamas/dn. Yeni teşhis edilmiş tip 2 diyabette kan şekeri değerlerini normale döndürmek için doğru beslenmeyle zayıflama yeterli olabilir. Planlı diyete karşın kan şekeri yükselirse şeker alimim yavaşlatan (örn. akarboz). insülinin salgılanmasını artıran (sülfonik üre bileşimleri) veya vücuttaki insülinin etkisini güçlendiren (metformin) ve bu yolla kan şekeri değerini düşüren ilaçların kullanılması gerekir. İlaç kullanımının yetersiz olması halinde insülin iğnesi yapılmalıdır. İnsülinin türü ve miktarı gereksinime, beslenme alışkanlıklarına ve yaşam ritmine göre belirlenir.
Diyabet Hastalan için Djyet
Bu diyetin temelinde tüm besin öğelerini içeren bir beslenme biçimi yatar (D). Hasta, kan şekeri değerinin aşırı yükselmemesi için düzenli olarak 5-7 küçük öğünle beslenir. Kalori alımı gereksinime uyarlanır ve fiziksel etkinliğe göre artırılır. İnsülin iğnesi olan diyabet hastalarının günlük karbonhidrat alımı, insülin iğnesi planına uygun hale getirilir ve karbonhidrat birimiyle ifade edilir (önceleri ekmek birimi. EB. I EB=12 g karbonhidrat. 10-12 g karbonhidrat =I tahminî karbonhidrat birimi).Giisemik endeks (GE), karbonhidrat içeren gıdaların kan şekeri üzerindeki etkisini (kan şekerinde artış) ölçer (E). Emilimi hızlı karbonhidratlar (örn. şeker), emilimi yavaş karbonhidratlara (örn. nişasta) göre kan şekeri üzerinde daha etkilidir.
Kısa Dönemli ve Uzun Dönemli Hasarlar
Ağır diyabette, glikoz düzeyi birkaç gün içinde yaşamsal tehlike oluşturan metabolik sorunlara yol açacak kadar yükselebilir (diyabet koması). Öte yandan özellikle fiziksel zorlanma sırasında ilaçlar ve insülin. kısa sürede glikoz düzeyini, yaşamsal tehlike oluşturan şeker yetersizliğine (hipoglisemik şok)yo açacak kadar düşürebilir. Diyabet hastalığının uzun vadede neden olduğu zararların arasında damar hasarları, kronik venöz ülser, göz ve böbrek hasarları ileyük- sek tansiyon sayılabilir.
Önlem
Tip 2 diyabet, bir maddi refah hastalığıdır. Toplumun %2-3'ü bu hastalığı taşımaktadır. Fiziksel etkinlikle ve tüm besin öğelerini içeren, enerji harcamasına uygun seçilen bir beslenme biçimiyle bu tip diyabetin önüne geçmek mümkündür.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
