Bronşektazinin Bitkisel Tedavisi Nasıldır

Bilgisayarlı tomografide bronşektazik değişimlerin her iki akciğerde yaygın olarak görüldüğü olgularda medikal tedavi ve pulmoner rehabilitasyon uygulanır. Medikal tedaviye alınan hastalarda enfeksiyon ataklarının olduğu dönemlerde antibiyotikler mutlaka kullanılmalıdır. Bunun dışında balgamı sulandırıcı ve rahat balgam çıkarılmasını sağlayan ekspektoran şuruplar, kanama varlığında istirahat ve kanamaya yönelik tedaviler uygulanmalıdır. Ciddi kanaması olan ve hastalık yaygınlığı nedeniyle cerrahi girişim düşünülmeyen olgularda kanamanın durdurulmasına yönelik olarak bronşial arter embolizasyonu gibi radyolojik girişimsel tedavi yöntemleri uygulanır. Bu yöntemde bilgisayarlı tomografi cihazı rehberliğinde kanayan bronşun atardamarına bir kateter ile girilerek buraya atardamarın tıkanmasına neden olan bir madde enjekte edilir.

Belirli bir bölgede lokalize bronşektazide ise ciddi ve hayatı tehtid eden kanama, sürekli bol miktarda balgam çıkarma, sık tekrarlayan enfeksiyonlar söz konusu ise yani hastanın hayati tehlikesi varsa ya da yaşam kalitesi bozulmuş ise cerrahi girişim uygulanır. Ancak fazla yakınmaya neden olmayan lokal bronşektazilerde, yaygın bronşektazide olduğu gibi medikal tedavi yöntemleri tercih edilebilir. Cerrahi girişim uygulanmayan bronşektazi olgularında enfeksiyon ataklarından korunmak için grip ve zatürre aşıları hekime danışılarak yapılmalıdır. Ayrıca medikal tedavi uygulanan hastalara genişlemiş bronşlar içerisinde biriken balgamın çıkartılabilmesi için pulmoner rehabilitasyon ve postüral drenaj teknikleri hastalara öğretilmelidir.

Bronşektazi nedenleri

Etyolojide çeşitli nedenlerle hava yolu savunma mekanizmalarının bozulmasını sağlayan nedenler rol alır. Geçirilmiş akciğer hastalığı ya da sistemik bir hastalık nedeniyle bronşektazi gelişebilir. Bronşektazi edinsel veya konjenital nedenlerden dolayı görülebilir. En sık suçlanan neden ise çocukluk çağında geçirilmiş ve solunum yollarını etkileyen adenovirüs, pnömoni, boğmaca, kızamık ve tüberküloz gibi tekrarlayan enfeksiyonların olduğu edinsel bronşektazidir.

Yabancı cisim ve tümör gibi nedenlerle oluşan bronş obstrüksiyonu, tekrarlayan aspirasyonlar gibi edinsel etyolojinin yanısıra, trakeabronkomegali, konjenital hastalıklar (Alfa-1 antitripsin eksikliği, immotil silia sendromu, kistik fibrozis, young sendromu gibi), immün yetmezlikler de diğer konjenital bronşektazi nedenleri arasında yer alır.

Fakat hastaların yaklaşık %50’sinde etyolojik faktör saptanamamıştır. Edinsel bronşektaziler lokal kalma eğiliminde iken konjenital bronşektaziler daha çok difüz gelişirler. Klinik semptomların daha kötü olduğu difüz bronşektazilerde solunum yetmezliğine bağlı ölüm gelişebilir. Dünyada bronşektazi insidansıyla ilgili kesin rakamlar bilinmemekle birlikte gelişmiş olan ülkelerde çocukluk dönemindeki aşılama programları, akciğer hastalıklarının erken tanısı ve tedavisi ve tüberküloz oranındaki azalmalar nedeniyle bronşektazi insidansı düşmektedir.

Fakat gelişmekte olan ülkelerde bu risk faktörleri devam ettiğinden bronşektazi insidansı daha yüksektir. Etyolojide bakteriyel, viral, fungal enfeksiyonlar gelişmekte olan ülkelerde ön planda iken, immün yetmezlik sendromları, genetik ve metabolik defektler gelişmiş ülkelerde ilk sırada yer alır.

Bronşektazide cerrahi tedavi

Bronşektazili hastalarda cerrahi tedavi uygun seçilmiş olgularda kesin sonuç verir.
Bu nedenle hasta seçiminde dikkat edilmesi gereklidir. Özellikle medikal tedaviye dirençli ve semptomların devam ettiği lokalize bronşektazili hastalar, tekrarlayan enfeksiyonlar nedeniyle sık tedavi alan hastalar ve masif hemoptizi gibi komplikasyonların eşlik ettiği bronşektazili hastalar cerrahiden fayda gören gruptur.

Cerrahi planlanan hastalara preoperatif yapılan bilgisayarlı tomografi ile hastalığın lokalizasyonu ve yaygınlığı iyi değerlendirilmeli, bronkoskopi uygulanarak yabancı cisim veya endobronşiyal anomaliler ve lezyonlar araştırılmalı, göğüs fizyoterapisi yapılarak sekresyonlar uzaklaştırılmalı, proflaktik antibiyotik tedavisi başlanmalı ve sigara içiyorsa bırakması önerilmelidir. Cerrahinin amacı etkilenmiş tüm segmentlerin çıkartılarak maksimum fonksiyonu korumaktır. Bunun için, fonksiyonunu yitirmiş akciğer dokusu uzaklaştırılarak lokalize bronşektazi alanların komşu bölgelere yayılımı ortadan kaldırılır. Bu nedenle hastaların pulmoner rezervleri iyi değerlendirilmelidir.

Cerrahide segmentektomi, lobektomi ve pnömonektomi gibi rezeksiyon çeşitleri uygulanabilir. İntraoperatif dönemde bronşektazik alan dışındaki sağlam parankimin kontaminasyonunu önlemek için çift lümenli tüp kullanılması önerilerek sekresyonların yayılmaması engellenir. Cerrahiye en uygun vakalar tek taraflı ve lokalize bronşektazi hastalarıdır. Bir akciğerin normal olduğu tek taraflı yaygın bronşektazilerde pnömonektomi yapılabilir. Fakat pnömonektomi sonrası göğüs deformitesi gelişme riski olduğunda 18 yaşından sonra operasyon önerilmektedir. Diffüz bronşektazilerde cerrahinin yeri daha sınırlıdır ve sonuçları çok etkili değildir.

Bilateral bronşektazilerde ise en fazla altı normal segment kalıncaya kadar rezeksiyon yapılabilir. Bilateral yaygın bronşektazilerde ise cerrahinin yeri yoktur. Seçilmiş vakalarda akciğer transplantasyonu uygulanabilir. Bronşektazi tedavisinde cerrahi etkin bir tedavi yöntemidir. Hastalığın ağırlığı ve yaygınlığı iyi değerlendirilerek cerrahi endikasyon oluşturulmalıdır.

Bronşektazide fizik muayene
Tutulan lob veya loblarda orta raller, parmaklarda çomaklaşma görülür. Diğer bulgular; yaygın ronküsler, uzamış ekspiryum, tutulan loblarda solunum seslerinde azalma, perküsyonda matite, bronşial solunum sesi alınabilir.

Solunum fonksiyon testleri
Bronşektazili hastayı ayırt etmeye yarayacak bir özellik yoktur. Lokalize bronşektazili bir hastada genellikle normaldir. Ağır, yaygın bronşektazili hastalarda kronik obstürüktüf hava yolu hastalığındaki gibi bulgular olur.

Akciğer grafisi
Tamamen normal görülebilir ya da, hilustan dışarı doğru uzanan radyolusent çizgiler (tram lines) veya kalın paralel çizgiler (tooth paste lines) veya kümelenmiş kistler görülebilir. Bazen bu kistlerin içinde hava-sıvı seviyeleri görülebilir. Peribronşial kalınlaşma, atelektazi veya konsolidasyon gibi nonspesifik bulgulare da olabilir.

Bronşektazi tanısı
Rutin laboratuvar testleri tanıda çok az yardımcıdır. Ağır, yaygın hastalığı olanlarda kanda lokositoz, anemi olabilir. Klinik özellikler ve hikaye düşündürüyorsa, altta yatan hastalığa yönelik testler yapılır. Ter testi, immunglobulinlerin istenmesi gibi. ‘‘Bronkografi’’ tanıda altın standarttır. Ancak günümüzde bronkografi kadar detaylı görümtü sağlayan ve noninvaziv olan yüksek rezolusyonlu kompütörize tomografi bronkografinin yerini almıştır.