Yaralar

1- Bizim Maçka yörelerinde yeni kesilen, kanayan bir yerin, bir yaranın kanını durdurmak için, o sırada çevrede sağıltıcı ot bulunmazsa yaraya işenir. Bir süre sonra yaranın kanaması durduğu gibi büyümesi de önlenir.

2- Yeni kesilen, köpek, kurt, kedi gibi hayvanlarca ısı-rılıp açılan, boynuzlanan kimselerin yarasını sağılmak için tereyağı eritilir, kızgınlığı gitmeden kanayan yaraya dökülür. Buna genellikle dağlama derler.

Bu daha çok kurtların yaralayıp öldüremediği hayvanlara uygulanır. Kurt ineklere arkadan saldırır, memelerini koparır. Meme kopmamış, hayvanda büyük bir yıkım getirmemişse yarası dağlanır. Yara kolay kolay geçemeyecek nitelikteyse, hayvan da ölmemişse kesilir yenir. Dağlama hayvandan, özellikle sütünden, yararlanmayı ortadan kaldıracak büyüklükteyse dağlarna pek yapılmaz. Bir süre sona iyileşebilecek durumdaysa dağlama yoluna gidilir.

3- Yeni açılan, kanayan yaraların kanamasını durdurmak için tütün de kullanılır. Ya kıyılmış sigara tütünü ağızda çiğnenir, yaranın üstüne bastırılır, sarılır ya da yeşilken tütünün yaprağı ezilir, çıkan yeşil su yaraya akıulır, sonra bir bezle sarılır. Tütün daha çok yeni yaraların kanamasını durdurmak için kullanılır.

4- Damarotu denen, küçük asma yaprağı biçiminde, kalın damarlı ot alınır. Yonca gibi yere yakın, yayvan olan bu ot koyu yeşil, kolay ezilip sıkılan bir niteliktedir. Bu yüzden kolayca ezilir, sıkılır. Çıkan suyu yaramn üstüne akıtılır. Yaranın üstü yeşil su ile kaplanineaya değin bu işlem yapılır. Sonra yara bir bezle sıkıca bağlanır. Ezilen otun yaraya konduğu da olur.

Damarotu sürülen (suyu akıtılan) yara kısa bir süre içinde sağılır. Otsuyu sıkıldıktan sonra sarı1an yara açıldığında çevresinde çok yumuşak donuk bir aklaşma olduğu görülür.

Damarotu ezilip suyu çıkarılınca geriye kalan tortusu da kullanılabilir ayrıca.

5- Yeni kesilmiş, ezilmiş bir yerdeki kanamayı önlemek, yaranın donmasını sağlamak için yeşil çam yosunu alınır. Ağızda çiğnenir ya da elde iyice ezilir. Çıkan yeşil su yaraya akıtılır. Sonra yosun eziği yaranın üstüne basılır, sanlır. Bir kaç kere yapılan bu işlemden sonra yaranın iyileştiği görülür. Ancak yosunun taze, yeşil olması, sıkılıp ezildiğinde bol su vermesi gerekir.

Olay 1

1963 yılı yazıydı. Trabzon-Maçka'sının Meryemana yöresinde, Ağralaksa yaylasında yazlıktaydık. Yayla evimizin onanlması için gerekli ağaçların, tahtaların sağlanması amacıyla komşumuz Of'lu Deli Hasan, babam, bir de ben Samarılı yazlığının yanındaki ormana indi k. Kestiği ağacı yontan Deli Hasan bir ara baltayı kaydırınca sağ ayağının başparmağı aralığından aşağı yukarı beş altı cm. boyda ayağını kesti. Oluk gibi kan fırladı. Yalnız "iiiiinihh" etti, daha ses çıkarmadı,Çam ağacından sarkan yeşil yosunlan alıp ağzında çiğnedi çiğnedi, vıcık vıcık ettikten sora kesilen yere bastırdı, gömleğinin eteğinden büyükçe bir parça yırtıp ayağına sardı. Bir . süre sonra yeniden çalışmaya koyuldu. Akşam eve dönerken yeniden yosun alıp ezdi, çıkan suyu yaraya akıttı, yosun ezik lerini yaraya bastınp sardı.Birkaç gün sonra komşumuzun yarası iyileşti, yalnız yara yerinin boyunca yeşil bir iz kaldı.

Olay 2

Maçka'nın kasabaya çok yakın aşağı Hortokop köyün den komşumuz Delibalta Metin Ağa, evimizin avlusunda kazma sapı yontarken elini derince kesti. Bahar sonralanydı. Avluda pek çok damarotu vardı. Onlardan birkaçım kopanp avucunda iyice ezdi, suyunu yarasına akıttı, rortusurıu yara nn üstüne bastırıp evden verdiğimiz bir bezle bağladı. Birkaç gün sonra yarası sağıldı. Bu olay da 1934 yılında geçmişti. Ben, benden küçük iki kız kardeşim Nezahat'la Nebahat a damın yarasını gördükçe ürktük. o aldırmadı bile.

Damarotlannı ezip sulan m yarasına akıtmaya başlayınca ben gülmeye başladım. Bunun üzerine Metin Ağa kızdı, bana dönerek, "Ne güleysin ula yılan", dedi.

Olay 3

Bir gün Maçka'da yakınlarımızdan birinin ayağım taş kesmişti. Ben küçüktüm, dere kıyısında oynuyordum. Kesilen yeri epeyce kanıyordu. Beni yanına çağınp, "ula gel habu yarama işe", dedi. Ben de kesilen yere dediğini yaptım. Epey küçük olup okula bile gitmediğim için olay beni güldürdü, unutmadım .. Günün birinde bu yakımmızı dere kıyısından . eve giderken görünce arkasından bağırdım: "Emice (amca) yarana işeyim mi?" Adam çok kızda, önce öfkeli öfkeli baktı, benim gene güldüğümü görünce: "Git anağun (ananın) a.. na işe", dedi.

7- Kangren için köpek taşağı ile köpek ciğeri ezilir, karılır. Sonra yaranın üstüne bastırılır.Ağn ilinin Tutak köyünde kangrene karşı bu ilacın uygulandığı, olumlu sonuç alındığı söylenir.

8- Ilancık (yılancık) denen yaralara köpek pisliği sarılırsa yara onarmış.

9- Köpek ısırması sonucu açılan yaralara ekşi hamur konur. Bu hamurun, ısıran köpeğin sahibinin evinden alınması gereğine inanılır.

10- Isıran köpeğin tüyü alınıp yakıldıktan sonra külü yaraya konursa iyi gelirmiş. Tüyü yakmadan yaraya bastıranlar da vardır.

11- Nar kabuğu toz edilir, sonra yaraların üzerine konur sarılır.

12- Taze muz kabuğu yararın üzerine konursa kanama durur.

13- Anadolu'nun Doğu bölgesinde yaralara karşı özellikle yeni açılanlara, "arpayağı" denen ilaç sürülür. Özel bir demir ateşin içinde bir süre durur, iyice kızdıktan sonra arpanın üzerine batırılınca bir yağ çıkar. Bu yağ hemen yaraya sürülür.

14- Balmumu, tereyağı bir de çitlenbik sakızı bir tava da eritilip bulamaç yapıldıktan sonra bir benzin üstüne sürülür, yaraya sarılır.

15- Koyundan biraz yün kesilir, sonra ak köpük çıkana kadar yıkanır arıtılır. Yünden çıkan bu ak köpük baştaki yaraya (yanlan başın yarasına, baş yanğına) sürülür. Daha sonra soğan, tuz, sabun, kanlıp bir macun niteliği alınca yaraya konur. Üzerine ak bir bez bağlanır. Böylece yara sağılırmış.

16- Serçe gübresi kulak yaralarına iyi gelirmiş.

17- Yağla hamur kanştırılarak dolama olan yere sarılır. Daha önce dolama olan yerin iyice yıkanması gerekir.

18- Şekerle kanştırılan tereyağı baş yaralarına sürülürse yara kolay iyileşir.

19- Tuzla üzüm karılarak ezik yaralarına sürdürülürse iyi gelir. Ancak ezilmeden sonra yaralananlara bu ilaç uygulanır.

20- Göztaşı, san yara denen yaraya sürülürse iyidir. Biraz acıtır ancak bu acıtma yaraya iyi geldiğini gösterirmiş.