Vagus Siniri
Vagus Siniri : X. kafa siniri çifti. Soğaniliğin arka-yan oluğundan, iki yanda yaklaşık 10'ar sinir köküyle başlar. Oluşan sinir gövdesi boyun deliğinden (jugüler delik) geçerek kafatası boşluğundan çıkar. Bu noktada sinire iki gangliyon bağlanır; bunlar vagus sinirinin üst ve alt (jugüler ve nodoz) gangliyonlandır. Vagus siniri daha sonra boynu, göğsü ve diyaframı geçerek karın boşluğunda son bulur. Boyunda önce arka-yan yutak boşluğundan, ardından ana şahdamar ile boyun iç toplardamarı arasındaki boşluktan geçer. Göğüste iki yandaki vagus siniri yemek borusuna yapışık olarak ilerler ve akciğer girişinin üst bölümünde dallara ayrılarak yemek borusu çevresinde bir sinir ağı oluşturur. Sol vagus siniri yemek borusunun ön yüzünde, sağ vagus siniri yemek borusunun arka yüzündedir.
Kannda da midenin ön yüzüne sol, arka yüzüne sağ vagus siniri dağılır. Vagus siniri çıkış noktasından sonra çok sayıda dal verir. Dışkulak yolunun başladığı kulak boynuzcuğundan (konka) duyu uyanlarını toplayan auriküler sinir (dışkulak siniri), yutak ve gırtlakta duyu ve hareket lifleri içeren yutak ve gırtlak üst sinirleri ile gırtlak alt sinirleri olan iki rekü- rent (dönek) sinir vagusun dallandır. Daha çok hareket, bir ölçüde de duyuyla ilgili olan rekürent sinirler sesin oluşumunda birincil önem taşır. Vagus siniri ayn- ca mide ve yemek borusu çevresinde sinir ağlan oluşturur; akciğerlerde ince bir ağ oluşturan sinir uçlanyla son bulur; bazı dallanyla da kalbe ve kalp dış zanna uzanır. Arka mide ağından ayrılan sinir lifleri de böbreküstü bezlerine, böbreklere, dalağa, karaciğere ve kalınbağırsağın ilk yarısına giderek buralarda yeni sinir ağları oluşturur.
Vagus siniri hem eferent (götürücü), hem de aferent (getirici) lifleri olan karışık yapıda bir sinirdir. Sinirin götürücü, yani hareket lifleri beyin sapındaki ağsı oluşumdayer alan ambiguus (ikircil) çekirdek adlı fyücre topluluğundan kaynaklanır ve yutağın büzücü kaslarıyla gırtlağın istemli kaslanna gider. Getirici, yani duyu liflerinin bir bölümü üst (jugüler) gangliyondan kaynaklanarak kulak konkası, dışkulak yolu, dil kökü, damak, yutak ve gırtlaktan, bir bölümü de alt (nodoz) gangliyondan kaynaklanarak çeşitli iç organlardan duyu uyanları taşır. Salgı ve hareket uyancı gangliyon öncesi parasempatik lifleri, ambiguus çekirdekten kaynaklanır ve kalp, yemek borusu, mide ve sinire bağlı öbür iç organ- lann çevrel gangliyonlanna doğru ilerler. Gangliyon öncesi ve gangliyon sonrası sempatik lifleri de bulunan vagus siniri aynca her iki yanda dil-yutak (glossofaringeal) siniri (IX. kafa çifti), aksesoryus siniri (XI. kafa çifti) ve sempatik sinir sistemiyle çok sayıda ağızlaşma yapar.
Tek başına çok ender rastlanan vagus siniri felci, genellikle vagusla sıkı bağlantı ve ağızlaşma içindeki sinirlerin ve sinir liflerinin de hastalandığı karmaşık nörolojik bozukluklarda ortaya çıkar. Gene de vagus sinirinde tek taraflı işlevsel ya da travmatik bir kesintinin en çarpıcı belirtileri vagusun somatik (istemli) hareket siniri olarak ulaştığı organlarda, yani yutak ve gırtlakta görülür. Yumuşak damağın ve ses tellerinin tek ya da iki yanlı felcine bağlı nörolojik belirtiler bu organların işlevleriyle, özellikle de yutma ve sesle ilgili bozukluklardır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
