Mide
Mide : Sindirim sisteminin yemek borusuyla incebağırsak arasında kalan bölümü.
- Anatomi
Sindirim kanalında arkaya doğru çıkıntı yapan kesemsi bir genişleme biçimindedir. Ust bölümünde yukarıya doğru kıvrılarak genişleyen bir kubbesi (fundus) vardır. Diyafram kası ve karaciğerin hemen altında, karın boşluğunun üst bölümünde yer alır.Besinler çiğnendikten ve bir bölümü salyayla sindirildikten sonra midede birikir. Burada mide duvarındaki bezlerden salgılanan mide asitiyle kısmen sindirilen besinler kimus adındaki yarı sıvı kütleye dönüştürülür. Ki- mus daha sonra bağırsağa geçerek bağırsak emilimine uğrar. Midenin besin alabilme hacmi kişiye göre değişmekle birlikte (600-2.000 mİ) ortalama 1.200 ml'dir. Mide, sınırları tam olarak belirlenemeyen farklı uzunluklarda iki bölümden oluşur:
Dikey olarak yerleşmiş mide gövdesi (corpus) ile organın yaklaşık üçte birini oluşturan yatay bölümü antrum (midenin gövdeyle mide kapısı kanalı arasında kalan yatay bölümü). Mide gövdesinin yemek borusuyla birleştiği noktaya kardiya (mide ağzı) adı verilir. Antrum ile onikiparmakbağırsa-ğı arasındaki geçişi sağlayan bölge ise pilor (mide kapısı) adını alır. Mide sağa doğru bir kıvrım yapar; içbükey olan sağ kenar küçük eğrilik (curvatura minör), dışbükey olan sol kenar ise büyük eğrilik olarak tanımlanır. Küçük eğriliğe yapışan periton kıvrımı (küçük omen- tum) bu bölgeyi karaciğer göbeğine (hilus) bağlar. Büyük eğriliğe ise büyük omentum yapışır.Midenin duvarı dört katmandan oluşur. En içteki katman olan mukoza mide boşken kıvrımlar halindedir. Mukoza üç tip salgıbezi içerir; Kardiya bezleri (yalnızca mukus salgılar), pilor bezleri (mukus salgılayan hücrelerden ve iç salgı hücrelerinden oluşmuştur) ve midenin kendi salgıbezleri. Midenin kendi (öz) salgıbezleri, mide gövdesi ve mide kubbesinde yoğunlaşmıştır.
Bu bezler mukus salgılayan hücreleri, pepsinojen ve öteki protein parçalayıcı enzimleri salgılayan hücreleri (temel hücreler), hidroklorik asit salgılayan ve bir olasılıkla B12 vitamininin emilimini sağlayan intrensek faktörün (özetken) üretildiği hücreleri (paryetal hücreler) ve iç salgı sistemi hücrelerini içerir. Mide mukozasında çeşitli tiplerde iç salgı hücresi bulunur ve bunların işlevleri tam olarak bilinmemektedir. Bu hücrelerin ürettiği hormonlar arasında mide hareketlerini uyaran peptit yapısındaki gastrin ile mide asiti ve gastrin salgılanmasını ketleyen peptit yapısındaki somatostatin sayılabilir. Mide duvarının öteki katmanları mukoza altı katmanı (submukoza), kas katmanı (düz kas lifi hücrelerinin oluşturduğu üç katmandan yapılmıştır) ile peritonun devamı olan ve tüm organı saran seröz katmandır. Zengin bir kan ve lenf daman ağı içeren mideye, vagus sinirinin parasempatik lifleri ve kann sinir ağının (çöl- yak pleksus) sempatik lifleri ulaşır.
- Fizyoloji
Midenin salgı üretme etkinliğini sinirsel ve hormonal etkenler belirler. Tat ya da besinlerin görülmesi ve kok- lanması gibi reflekslere yanıt olarak vagus sinirinin ilettiği uyarılar sonucunda besinler henüz mideye ulaşmadan midede salgılama etkinliği başlar. Besinlerin mideye ulaşmasıyla gerek mide duvarının gerilmesiyle oluşan sinirsel uyanlar, gerek gastrin başta olmak üzere hormonlar devreye girer. Daha sonra özellikle oniki- parmakbağırsağmdan kaynaklanan ve tam olarak bilinmeyen sinir ve hormon mekanizmalan sindirimin sonunda devreye girerek midenin salgılama etkinliğini durdurur.Midenin hareketlerini, dolayısıyla boşaltım hızını da sinir refleksleri ve hormonlar düzenler. Bu düzenlemede sindirilmekte olan besinlerin türü de önem taşır: Karbonhidrat bakımından zengin besinler mideden birkaç saatte ayrılırken, protein ağırlıklı besinler için bu süre 4-6 saat, yağlı besinler için daha da uzundur. Yağlı besinler onikiparmakbağırsağı mukozasından mide hareketlerini ketleyen enterogastron adındaki hormonun salgılanmasını uyardığından mide hareketlerini yavaşlatır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
