Kusmak
KUSMAK (gayy, emesis)
Gerek kendiliğinden veya gerekse zorlama ile midede bulunan madde-lerin ağız yoluyla dışarı atılmasına verilen isimdir."1
* Kuşak, beş ana boşaltım türünden birisidir. Bunlar: İshal olmak, kusmak, kan aldırmak, buharlaşmak, terlemek.
Kusmak İki Çeşittir:
Kendiliğinden meydana gelen, istek üzerine vâkî olan. Kendiliğinden meydana gelen kusmayı durdurmaya çalışmak doğru değildir, ancak zararlı olacak olursa, o zaman durdurulur. İstek üzerine vâki olan kusmaya gelince en faydalısı, zamanına ve şartlarına göre, uygun olarak yapılan kusmadır."2
Sebepleri:
Safranın çoğalması, Mide zayıflığı, hazımsızlık, çok yemek ve içmek, alışık olmadığı gıdalar yemek ve içmek, şiddetli üzüntü ve keder, kusan birini görmek, karışık şeyler yemek, müskirat kullanmak, aşırı sıcak, hamilelik vs. gibi şeylerdir. Sıcak mevsimlerde vücuttaki sıvı maddeler inceldiği ve yukarı doğru yükseldiğinden dolayı ağız yoluyla kusmak faydalıdır. Soğuk mevsimlerde vücuttaki sıvı maddeler kalınlaştığı ve yukarıya doğru yükselmesi zorlaştığı için ishal yoluyla boşaltmak, ağız yoluyla çıkartmaktan daha faydalıdır."3
Fayda ve Zararları:
Kusmak mideyi temizler ve kuvvetlendirir, baştaki ağırlığı giderir, gözün görme duyusunu kuvvetlendirir, böbrek ve mesane yaralarına, cüzzam, siroz, felç ve titreme gibi müzmin hastalıkara ve sarılık hastalığına karşı faydalıdır. Çok kusmak ise mideye zararlı olup mideyi artıkların yerleşmesi için müsait hâle getirir, dişlere, göze, kulağa zararlıdır, çoğu kez baş ağrısı yapar, boğazında şişliği. göğsünde zaafı, nefes darlığı olanlar ile kusmakta güçlük çekenlerin bundan sakınmaları lâzımdır. Mizaç kuruluğu, iç organların zayıflığı veya kusan kimsenin zayıf olması hallerinde de kusmak zararlıdır. Kusmanın en iyi zamanı ilk bahar ve yaz mevsimidir. Sonbahar ve kış mevsimi iyi değildir. Kusma sırasında gözler kapatılmalı, karın kuşakla sarılmalıdır. Kusma işi bittikten sonra el-yüz soğuk su ile yıkanmalı, hemen sonra da çam sakızı suyu ile elma şurubu içilmelidir. Gülsuyu da gayet faydalıdır. Kusma aşağıdaki organlardan yukarıya doğru çeker ve ağız yoluyla dışarı boşaltır. İshal ise, yukarıdaki organlardan aşağıya doğru çeker ve makat yoluyla dışarı boşaltır."4
* Abdülmümin b. Ubeydullah (r.a.) demiştir ki: "Bir kimse Hasan-ı Basri'ye gelerek kusturucu ilaçlardan sordu. O da: "Pek iyice bilmiyorum, ancak Enes İbni Mâlik, kusmak istediği zaman, karışık yiyecekler yer, sonra kusmaya çalışır ve kusardı. Ben de bu usûlü faydalı buldum" derdi."5
* Bazan kusma ile ishal aynı anda devam eder. Nitekim Tabiinden Tavus (r.a.) şöyle demiştir: "Bir kimse çokça şarap içmişti, müteakiben hemen kusmaya başladı. Onu bir minderde yatarken gördüm, bilmiyorum ağzından mı çok kusuyordu, yoksa arkasından mı çok ve süratli çıkıyordu"."6
Kusma İçin Faydalı veya Zararlı Olan Bazı Maddeler:
Tuz kusmayı tahrik eder. İlaç almadan önce sakız çiğnenirse, kusmayı önler. Nane kusmayı önler. Nergis yemek, insanı kusturur. Turunç; safra, ishal ve kusmayı keser, çarpıntıyı da önler.
* Şam fıstığı kırmızısının kabuğunun kaynatılmış suyu kusmayı önler ve ishali keser. Limon şurubu kusmayı önler ve mide bulantısını keser. Meyan kökü kusmaya yardım eder, balgama ve öksürüğe karşı faydalıdır. Çivit kusmayı tahrik eder.
* Ekşi nar ile naneli nar şerbeti yapılıp içilirse, kusmayı önler, mideyi kuvvetlendirir, safrayı keser."7
* Çivit yaprağının özsuyu çıkartılıp bir miktar içildiği zaman, şiddetli şekilde kusturur. Ayva çeşitlerinin hepsi de susuzluğu ve kusmayı teskin eder. Şeker kamışı kusmaya yardım eder, idrarı çoğaltır, cinsi münasebet istek ve arzusunu da tahrik eder. Nergis çiçeği, pişirilip suyu içildiği veya haşlanarak yenildiği zaman kusmayı tahrik eder, midenin dibindeki rutubeti de çeker."8
Kaynaklar:
[1]- Faik 3/239:I. Kayyım s. 198-199. [2]- i. Kayyım s. 198-199 [3]- İ. Kayyım s 199-201: Nihâye 2/264: 3/120. [4]-I. Kayyım s. 201-202. [S]- E. Nuaym vr. 38ab: i. Sünni vr. 17a-18b. [6]- Nihâye 3/120 f7J- Bağdadi s. 59. 60. 109. 138, 140, 146, 158, 163, 165. [8]- i. Kayyım s. 141- 369.400, 401. 441.
Gerek kendiliğinden veya gerekse zorlama ile midede bulunan madde-lerin ağız yoluyla dışarı atılmasına verilen isimdir."1
* Kuşak, beş ana boşaltım türünden birisidir. Bunlar: İshal olmak, kusmak, kan aldırmak, buharlaşmak, terlemek.
Kusmak İki Çeşittir:
Kendiliğinden meydana gelen, istek üzerine vâkî olan. Kendiliğinden meydana gelen kusmayı durdurmaya çalışmak doğru değildir, ancak zararlı olacak olursa, o zaman durdurulur. İstek üzerine vâki olan kusmaya gelince en faydalısı, zamanına ve şartlarına göre, uygun olarak yapılan kusmadır."2
Sebepleri:
Safranın çoğalması, Mide zayıflığı, hazımsızlık, çok yemek ve içmek, alışık olmadığı gıdalar yemek ve içmek, şiddetli üzüntü ve keder, kusan birini görmek, karışık şeyler yemek, müskirat kullanmak, aşırı sıcak, hamilelik vs. gibi şeylerdir. Sıcak mevsimlerde vücuttaki sıvı maddeler inceldiği ve yukarı doğru yükseldiğinden dolayı ağız yoluyla kusmak faydalıdır. Soğuk mevsimlerde vücuttaki sıvı maddeler kalınlaştığı ve yukarıya doğru yükselmesi zorlaştığı için ishal yoluyla boşaltmak, ağız yoluyla çıkartmaktan daha faydalıdır."3
Fayda ve Zararları:
Kusmak mideyi temizler ve kuvvetlendirir, baştaki ağırlığı giderir, gözün görme duyusunu kuvvetlendirir, böbrek ve mesane yaralarına, cüzzam, siroz, felç ve titreme gibi müzmin hastalıkara ve sarılık hastalığına karşı faydalıdır. Çok kusmak ise mideye zararlı olup mideyi artıkların yerleşmesi için müsait hâle getirir, dişlere, göze, kulağa zararlıdır, çoğu kez baş ağrısı yapar, boğazında şişliği. göğsünde zaafı, nefes darlığı olanlar ile kusmakta güçlük çekenlerin bundan sakınmaları lâzımdır. Mizaç kuruluğu, iç organların zayıflığı veya kusan kimsenin zayıf olması hallerinde de kusmak zararlıdır. Kusmanın en iyi zamanı ilk bahar ve yaz mevsimidir. Sonbahar ve kış mevsimi iyi değildir. Kusma sırasında gözler kapatılmalı, karın kuşakla sarılmalıdır. Kusma işi bittikten sonra el-yüz soğuk su ile yıkanmalı, hemen sonra da çam sakızı suyu ile elma şurubu içilmelidir. Gülsuyu da gayet faydalıdır. Kusma aşağıdaki organlardan yukarıya doğru çeker ve ağız yoluyla dışarı boşaltır. İshal ise, yukarıdaki organlardan aşağıya doğru çeker ve makat yoluyla dışarı boşaltır."4
* Abdülmümin b. Ubeydullah (r.a.) demiştir ki: "Bir kimse Hasan-ı Basri'ye gelerek kusturucu ilaçlardan sordu. O da: "Pek iyice bilmiyorum, ancak Enes İbni Mâlik, kusmak istediği zaman, karışık yiyecekler yer, sonra kusmaya çalışır ve kusardı. Ben de bu usûlü faydalı buldum" derdi."5
* Bazan kusma ile ishal aynı anda devam eder. Nitekim Tabiinden Tavus (r.a.) şöyle demiştir: "Bir kimse çokça şarap içmişti, müteakiben hemen kusmaya başladı. Onu bir minderde yatarken gördüm, bilmiyorum ağzından mı çok kusuyordu, yoksa arkasından mı çok ve süratli çıkıyordu"."6
Kusma İçin Faydalı veya Zararlı Olan Bazı Maddeler:
Tuz kusmayı tahrik eder. İlaç almadan önce sakız çiğnenirse, kusmayı önler. Nane kusmayı önler. Nergis yemek, insanı kusturur. Turunç; safra, ishal ve kusmayı keser, çarpıntıyı da önler.
* Şam fıstığı kırmızısının kabuğunun kaynatılmış suyu kusmayı önler ve ishali keser. Limon şurubu kusmayı önler ve mide bulantısını keser. Meyan kökü kusmaya yardım eder, balgama ve öksürüğe karşı faydalıdır. Çivit kusmayı tahrik eder.
* Ekşi nar ile naneli nar şerbeti yapılıp içilirse, kusmayı önler, mideyi kuvvetlendirir, safrayı keser."7
* Çivit yaprağının özsuyu çıkartılıp bir miktar içildiği zaman, şiddetli şekilde kusturur. Ayva çeşitlerinin hepsi de susuzluğu ve kusmayı teskin eder. Şeker kamışı kusmaya yardım eder, idrarı çoğaltır, cinsi münasebet istek ve arzusunu da tahrik eder. Nergis çiçeği, pişirilip suyu içildiği veya haşlanarak yenildiği zaman kusmayı tahrik eder, midenin dibindeki rutubeti de çeker."8
Kaynaklar:
[1]- Faik 3/239:I. Kayyım s. 198-199. [2]- i. Kayyım s. 198-199 [3]- İ. Kayyım s 199-201: Nihâye 2/264: 3/120. [4]-I. Kayyım s. 201-202. [S]- E. Nuaym vr. 38ab: i. Sünni vr. 17a-18b. [6]- Nihâye 3/120 f7J- Bağdadi s. 59. 60. 109. 138, 140, 146, 158, 163, 165. [8]- i. Kayyım s. 141- 369.400, 401. 441.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
