Dağdağan
DAĞDAĞAN (La. Folium Hyoscyamus niger, Al. Büsenkraut, Fr. Feuile de Jusquiame, İn. Henbane leaf)
Hyoscyamus niger L. (Solanaceae) türünün çiçekli iken toplanıp gölgede kurutulmuş yapraklarıdır. Bu tür 25-80 cm yükseklikte, sarımsı mor çiçekli, olgunlukta bir kapak ile açılan meyvasında çok adette küçük tohum taşıyan, bir veya iki yıllık ve otsu bir bitkidir. Avrupa ve Türkiye de, bilhassa viranelik yerler ve tarla kenarlarında, bol olarak yetişir.
Dış görünüş: Dağdağan,30 cm kadar uzunluk ve 8-10 cm genişlikte, kenarları derin dişli, kısa saplı veya sapsız, koyu yeşil renkli yaprak veya parçalarından ibarettir. Kokusu bulandırıcı ve ağır, tadı acımsıdır.
Bileşim: Alkaloitler (% 0.04-0.20) taşımaktadır. Başlıca alkaloitler hiyosiyamin ve skopolamindir.
Etki ve kullanılış:
-Kuvvetli bir sinir sistemi yatı ştırıcısıdır. Yatıştırıcı ve ağrı kesici olarak haricen ve dahilen kullanılır.
-Zehirli alkaloitler taşıdığı için, dahilen ancak hekim kontrolü altında kullanılmalıdır.
-Haricen, sinir sistemi yatıştırıcısı ve ağrı kesici olarak, dekoksiyonu (% 5) ağrıyan yere sürülmek suretiyle kullanılır..
-Nefes darlığına karşı, kurutulmuş yaprak tütüne karıştırılmakta ve bu karışım sigara halinde içilmektedir.
-Tohumlan (Semen Hyoscyami) ve toprak üstü kısmı (Herba Hyoscyami) de aynı etkilere sahiptir ve aynı maksatlar için kullanılmaktadır.
Diğer isimler: Batbatotu (Erzurum), Bengüdek, Berç, Benk (Arapça Benğ'den), Deli batbatotu, Gavurhaşhaşı, Siyah banotu.
Toksikolojik etki: Doğu Anadolu bölgesinde, bu bitkinin tohum veya köklerini yeme sonucu, bilhassa çocuklarda zehirlenmeler görülmektedir.
Zehirlenmeler baş dönmesi, sarhoşluk hali ve göz bebeklerinin büyümesi (atropin etkisi) gibi arazlar ile meydana çıkar. Ekseri hallerde semptomatik tedavi ile iyileşme elde edilir.
Türkiyede H. albus L. (Beyaz banotu), H. aure-us L. (Altınrenkli banotu, Sarı banotu), H. lepto-calyx Stapf (Mardin banotu), H. niger L. (Siyah banotu), H. pusillus L. (Cüce banotu) ve H. reüculatus L. (Morçiçekli banotu) olmak üzere 6 Banotu türü yetişmektedir . Bu türlerin hepsi de hiyosiyamin grubu alkaloitler taşıdığından insan ve hayvanlar için zehirlidirler.
H. muticus L. (Mısır banotu): Vatanı Mısır olan bir türdür.Yüksek alkaloit oranı nedeniyle sanayide alkaloit eldesinde kullanılmaktadır.
İsrail'den getirilen tohumlar ile İstanbul (Maltepe) da yetiştirilen bitkilerin kurutulmuş yapraklarının % 0.8 oranında alkaloit taşıdıkları saptanmıştır
Hyoscyamus niger L. (Solanaceae) türünün çiçekli iken toplanıp gölgede kurutulmuş yapraklarıdır. Bu tür 25-80 cm yükseklikte, sarımsı mor çiçekli, olgunlukta bir kapak ile açılan meyvasında çok adette küçük tohum taşıyan, bir veya iki yıllık ve otsu bir bitkidir. Avrupa ve Türkiye de, bilhassa viranelik yerler ve tarla kenarlarında, bol olarak yetişir.
Dış görünüş: Dağdağan,30 cm kadar uzunluk ve 8-10 cm genişlikte, kenarları derin dişli, kısa saplı veya sapsız, koyu yeşil renkli yaprak veya parçalarından ibarettir. Kokusu bulandırıcı ve ağır, tadı acımsıdır.
Bileşim: Alkaloitler (% 0.04-0.20) taşımaktadır. Başlıca alkaloitler hiyosiyamin ve skopolamindir.
Etki ve kullanılış:
-Kuvvetli bir sinir sistemi yatı ştırıcısıdır. Yatıştırıcı ve ağrı kesici olarak haricen ve dahilen kullanılır.
-Zehirli alkaloitler taşıdığı için, dahilen ancak hekim kontrolü altında kullanılmalıdır.
-Haricen, sinir sistemi yatıştırıcısı ve ağrı kesici olarak, dekoksiyonu (% 5) ağrıyan yere sürülmek suretiyle kullanılır..
-Nefes darlığına karşı, kurutulmuş yaprak tütüne karıştırılmakta ve bu karışım sigara halinde içilmektedir.
-Tohumlan (Semen Hyoscyami) ve toprak üstü kısmı (Herba Hyoscyami) de aynı etkilere sahiptir ve aynı maksatlar için kullanılmaktadır.
Diğer isimler: Batbatotu (Erzurum), Bengüdek, Berç, Benk (Arapça Benğ'den), Deli batbatotu, Gavurhaşhaşı, Siyah banotu.
Toksikolojik etki: Doğu Anadolu bölgesinde, bu bitkinin tohum veya köklerini yeme sonucu, bilhassa çocuklarda zehirlenmeler görülmektedir.
Zehirlenmeler baş dönmesi, sarhoşluk hali ve göz bebeklerinin büyümesi (atropin etkisi) gibi arazlar ile meydana çıkar. Ekseri hallerde semptomatik tedavi ile iyileşme elde edilir.
Türkiyede H. albus L. (Beyaz banotu), H. aure-us L. (Altınrenkli banotu, Sarı banotu), H. lepto-calyx Stapf (Mardin banotu), H. niger L. (Siyah banotu), H. pusillus L. (Cüce banotu) ve H. reüculatus L. (Morçiçekli banotu) olmak üzere 6 Banotu türü yetişmektedir . Bu türlerin hepsi de hiyosiyamin grubu alkaloitler taşıdığından insan ve hayvanlar için zehirlidirler.
H. muticus L. (Mısır banotu): Vatanı Mısır olan bir türdür.Yüksek alkaloit oranı nedeniyle sanayide alkaloit eldesinde kullanılmaktadır.
İsrail'den getirilen tohumlar ile İstanbul (Maltepe) da yetiştirilen bitkilerin kurutulmuş yapraklarının % 0.8 oranında alkaloit taşıdıkları saptanmıştır
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
