Üzüm Çeşitleri Nelerdir

11-07-2015 --
0 Yorum

Üzüm Çeşitleri Nelerdir

Bağcılık için dünyanın en elverişli iklim kuşağında yer alan ülkemiz, gen merkezlerinin kesiştiği ve ilk kez kültüre alındığı yer olması bakımından zengin bir asma gen potansiyeline, aynı zamanda çok eski ve köklü bir bağcılık kültürüne sahiptir.2002 yılı istatistiksel verilerine göre dünyada 7.386.637 hektar bağ alanında toplam 62.389.467 ton üzüm üretilmektedir. Türkiye bağ alanı bakımından 535.000 hektar ile İspanya, Fransa ve İtalya’nın ardından dünyada 4. sırada yer almaktadır.

5 FAO (Food and Agricultural Organization / Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü) 2009 verilerine göre
Türkiye üzüm üretimi bakımından 3.612.781 ton ile İtalya, Çin, ABD, Fransa ve İspanya’nın ardından 6. büyük ülkedir. Üzüm sofralık, şaraplık ve kurutmalık olarak üç şekilde değerlendirilir. Bunun yanında pekmez ve köf- ter (pekmezle nişastanın karıştırılıp kaynatılması ve tepsilere dökülüp kesildikten sonra kurutulması sonucu elde edilen bir çeşit pestil), pekmez tarhanası, pelver (pekmez ile kaynatılan ayva marmelâdı), pestil gibi gibi değerlendirme yolları da vardır.

Ülkemizde üretilen üzümün 2.247.781 tonu çekirdekli, 1.365.000 tonu çekirdeksizdir. Bu üzümlerin yüzde 3’ü şarap, sirke ve meyve suyu üretiminde, yüzde 37’si kurutmalık, yüzde 23’ü sofralık veyüzde 37’si de pekmez, pestil, şeker sucuğu ve şıra gibi ürünlerin yapımında kullanılmaktadır.Ülkemizde yer alan 9 tarım bölgesi içinde hem alan hem de üretim yönünden Ege Bölgesi birinci sırada gelmektedir. Sadece bu bölgemiz bağ alanlarının yüzde 28,5’ine ve üzüm üretiminin yüzde 45,6’sına sahiptir. Bölgede kurutmalık üzüm yetiştiriciliği yapılmakta olup, yüzde 90 oranında yuvarlak çekirdeksiz üzüm çeşidi üretilmektedir. Modem bağcılık tekniği sayesinde dekar başına ortalama verim 1.000 kg’ın üzerine çıkmıştır. Son yıllarda tesis edilen bağlarda telli terbiye sistemleri kullanılmaktadır. Ülkemiz uluslararası piyasada çekirdeksiz kuru üzüm ticaretiyle tanınmaktadır.

Üzüm ihracatının yüzde 87-91 ’i kum üzümden oluşur. Sofralık üzüm ihracatımızın oranı yüzde 3,3’tür. Erkenci üzüm çeşitlerinin yaygınlaşmasıyla bu rakamın artması beklenmektedir. Türkiye bağlarının büyük bölümünde (yüzde 80), mekanizasyona elverişli olmayan terbiye şekli kullanılmaktadır.Dünya şarap üretiminde ve ticaretinde Türkiye’nin payı yüzde 0.11 ile son derece küçüktür. İhraç edilen şaraplar çok az miktarda şişelenmiş, daha büyük miktarda ise dökme olarak satılmaktadır.

Üzümün diğer değerlendirme ürünleri (pekmez, sucuk, reçel, köfter, pestil vb) iç pazarda tüketilmektedir.Dünyadaki üzüm çeşidi sayısı yaklaşık 10 bin dolayındadır. Asmanın anavatanı ve bağ yetiştiriciliği için çok elverişli iklim ve toprak özelliklerine sahip olması nedeniyle, ülkemiz çok sayıda üzüm çeşidine sahiptir. Bilinen binin üzerinde üzüm çeşidi veya tipi olmasına rağmen bunlardan ancak 50 kadarı geniş çapta yetiştirilmektedir.

Ülkemizde yetişen önemli üzüm çeşitleri

1. Yapıncak

Benekli sarı renkli, çekirdekli, taneleri orta irilikte, son turfanda, şaraplık ve sofralık olarak değerlendirilen, Tekirdağ ilinde yetiştirilen bir çeşittir.

2. Sultaniye

Ege Bölgesi’nde yetiştirilen, daha çok Manisa ile özdeşleşen kabuğunun inceliği, güzel rengi, şeker oranının yüksekliği ile geniş pazara sahip, sofralık ve kurutmalık olarak değerlendirilen, dünyaca meşhur, kaliteli ve çekirdeksiz bir beyaz üzüm çeşididir. Lezzet yönüyle sultan sofralarını süslemesi nedeniyle sultanlara layık görüldüğünden “sultaniye” adını almıştır.

3. Papaz Karası

Puslu siyah renkli, çekirdekli, taneleri orta irilikte, son turfanda, şaraplık olarak değerlendirilen, Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli illerinde yetiştirilen bir çeşittir.

4. Narince

Tokat yöresinde yetişen ince dokulu, hoş aromalı, çekirdekli ve yüksek kaliteli şaraplık beyaz üzümdür. Adı gibi zarif ve narin bir üzüm çeşididir.

5. Semillon

Beyaz renkli, çekirdekli, orta-erken dönemde olgunlaşan, taneleri orta irilikte, şaraplık olarak değerlendirilen Marmara Bölgesi’nde özellikle Tekirdağ’da yetiştirilen bir çeşittir.

6. Merlot

Mavi-siyah renkli, çekirdekli, küçük taneli, orta mevsimde olgunlaşan, şaraplık olarak değerlendirilen, Marmara ve Ege Bölgesi’nde yetiştirilen bir çeşittir. Yalova İncisiBeyaz renkli, çekirdekli, erkenci, orta mevsimde olgunlaşan, sofralık olarak değerlendirilen, ortalama tane ağırlığı 6-7 g olan, Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu’da yetiştiriciliği yapılan, ıslah çalışmaları sonucunda Yalova Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü’nde elde edilmiş yeni çeşitlerden birisidir.

8. Çavuş

Beyaz renkli, çekirdekli, erkenci, ortalama tane ağırlığı 4-7 g olup sofralık olarak değerlendirilir. Marmara ve Karadeniz’de yetişir. Kabuğu ince ve oval biçimlidir. Olgunları sarı yeşil renktedir. Dölleyici olarak başka bir çeşide ihtiyacı olan bir çeşittir.

9. Hamburg Misketi

Siyah renkli, çekirdekli, orta mevsimde olgunlaşan, ortalama tane ağırlığı 4-5 g olan, sofralık ve şaraplık olarak değerlendirilen, Marmara ve İç Anadolu’da yetiştirilen bir çeşittir.

10. Cabernet Sauvignon

Mavi-siyah renkli, çekirdekli, küçük taneli, (Fransız orijinli) şaraplık olarak değerlendirilen, orta mevsimde olgunlaşan, ülkemiz için yeni bir çeşittir.

11. Cinsaut

Mavi-siyah renkli, çekirdekli, orta taneli, orta mevsimde olgunlaşan, şaraplık olarak değerlendirilen, Tekirdağ ve Çanakkale illerinde yetiştirilen bir çeşittir.

12. Alphonse Lavallee

Siyah renkli, çekirdekli, ortalama tane ağırlığı 7-9 g olan, orta mevsimde olgunlaşan, sofralık olarak değerlendirilen Marmara ve İç Anadolu’da yetiştirilen bir çeşittir.

13 Kalecik Karası

Ankara yöresinde yetişen çok kaliteli, kırmızı şaraplık bir üzüm çeşididir. Rengi koyu kırmızı-siyah, eti sulu ve kabukları kalındır. Az bulunan ve çok kıymetli olan bu üzüm çeşidi, Anadolu’nun farklı bölgelerinde yetiştirilmeye başlanmıştır.

14. Öküzgözü

Elazığ bölgesinde yetişir ve ismini yuvarlak iri tanelerinden alır. Anadolu’da yetişen en değerli şaraplık kırmızı üzüm çeşididir. Dolgun yapılı, yoğun aromalı, asitçe zengin ve açık yakut rengindedir.

15. Gamay

Trakya bölgesi Şarköy-Mürefte yörelerinde yetiştirilen kaliteli şaraplık üzüm çeşitlerinden birisidir. Mor menekşemsi rengi, dolgun ve uyumlu, polifenollerce zengin, yumuşak karakterde şaraplar ortaya çıkarır.

16. Emir

Nevşehir-Kapadokya bölgesinde yetişir. Kaliteli bir şaraplık beyaz üzüm olup, kabuğu ince ve yeşil-sarı renktedir. Adım, hükümdarların özel şarabı olmasından ötürü emirlerden almıştır. Kendine has hoş bir kokusu vardır.

17. Dimrit

Erkenci bir siyah üzüm çeşididir. Daha çok sofralık olarak ve pekmez yapımında kullanılır. Çekirdekli ve siyah kuru üzüm, bu çeşitten yapılır

18. Parmak Üzümü

Sofralık olarak taze ya da kurutulmuş kullanılan çekirdekli beyaz üzüm çeşididir. Bir salkımı ortalama 300- 400 gramdır. Narin bir üzüm türüdür. Hevenklere asılarak kaya ambarlarda uzun süre saklanabilir.

19. İtalia

Salkımları orta iri ve konik şekillidir. Taneler salkımı iyi doldurur. İri (6-7 g), çekirdekli, uzun oval, misket kokulu ve sarı renkli taneleri vardır. Tanelerin kabuğu kalın olmasına rağmen, taneler çabuk berelenir ve özellikle kasalara sürtündüğü noktalarda kararır.

20. Müşküle

Özellikle İznik ve yöresinde yetiştirilen sarı renkte, çekirdekli ve son turfanda bir çeşittir. Taneler şeffaf görünüştedir ve içindeki çekirdekler kolayca gözükür. Tane iriliği 4-5 gramdır.

21. Razakı

Taneleri iri (6-7 g), çekirdekli, oval, san renkli bir çeşittir. Kabuk kalınca olup tane sap bağlantısı iyidir. Depolamaya ve taşınmaya elverişlidir. Kurutmalık olarak ta kullanılır.22. Ata SarısıOrta mevsimde olgunlaşan, elips şeklinde sarı renkli ve çok iri (10 g) tanelere sahip bir çeşittir. Tane kabuğu orta kalınlıkta, tane eti az sulu ve gevrek olup tanede 2-3 çekirdek içerir.

23. Uslu

Çok erkenci, kırmızı renkte, yumuşak çekirdekli, iri taneli (6-7g), ince kabuklu ve gevrek meyve etine sahip bir çeşittir.

24. Trakya İlkeretı

Çok erkenci bir çeşittir. Taneleri yuvarlak, siyah renkli, yumuşak çekirdekli ve iridir (5 g). Tane kabuğu orta kalınlıktadır. Ülkemizde yetişen belli başlı üzüm çeşitleri yukarıda verilmiştir.6 Asma; üzüm verimi bakımından ekonomik, çeşit zenginliği ile de genetik materyal açısından yurdumuzun önemli bir bitkisidir. Bu nedenlerle Anadolu’da yaşayan insan topluluklarının binlerce yıldır baş uğraşlarından biri bu tarım dalı olmuş ve olmaya da devam etmektedir.