Kişniş Meyvesi

Kişniş otu bitkisi ile ilgili doğal öneriler ve bilgileri aşağıdaki yazılan makalemizde açıklayıcı olarak bulabilirsiniz. ilginiz için şimdiden teşekkürler...

Bilgi : Maydanozgiller familyasındandır. Anayurdu Akdeniz havzası olup günümüzde birçok yerde ve ülkemizde yabani bitki ya da kültür bitkisi olarak yetişmektedir. 60 cm'ye kadar boylanabilen biryıllık otsu bitkidir. Gövdesi yuvarlak kesitli, boylamasına oluklar halinde çizgili, soluk yeşil renkli ve dallara ayrılan yapıdadır. Bitkinin alt ve üst bölümündeki yaprakları farklı görünüşte olur.

Alt yaprakları maydanoz bitkisininkilere benzer. Hafif tüylü, tuhaf ve pek de hoş olmayan koku taşırlar. Bitkinin üst kesimindeki yaprakları ip gibi ince ama düzgün kesimli ve gene hoş olmayan keskin ve tuhaf kokulu olurlar.

Yaz başı ile ortası arasında gevşek şemsiyeler oluşturarak açan, beyaz ya da pembemsi açık mor renkli küçük çiçekleri olgunlaşınca, 2-7 mm. çapında yuvarlak, açık kahverengi tohum kılıfını taşıyan kokulu, kuru meyvelere dönüşür.

Bol güneşli yerleri, bitek ve hafif topraklan seven kişniş bitkisi, tohumları sonbaharda ekilerek çoğaltılır. Ancak, çapraz döllenmeyle bitkinin yozlaşması meydana geleceğinde, rezeneden uzak yerlere ekilmesine dikkat edilmelidir.

Kişnişin tohumunu taşıyan meyvesinde nişasta, tanen, şekerler, sabit ve uçucu yağlar bulunur. Uçucu yağında yüksek oranda coriandrol ile düşük oranda geraniol, borneol, pinen, phelladron ve asetik asit vardır.

Kişniş tohumlan pastacılıkta, baharat olarak bazı çorba ile yemeklerin hazırlanmasında, içki endüstrisinde ve kişniş şekerinin yapımında kullanılır. Bazı yerlerde bitkinin körpe yaprakları salata ve güveçte pişen yemeklere katılır. Gövde ve kökü de sebze gibi pişirilip yenir.

Tibbi Etkileri ve Kullanımı

Eski Mısır papirüsleri, Çince ve Sanskritçe metinlerde ve hatta İncil'de sağlığa yararlı etkilerinden övgüyle söz edilen kişnişin, tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle sıralanabilir:

- Kişniş tohumları içerdiği yağlarla mideyi uyarır; iştahı açar, sindirimi kolaylaştırır ve hazımsızlığa iyi gelir.

- Aynı nedenle mide ve bağırsaklardaki gazı söktürür.

- Aniden başlayan mide ve karın ağrılarını bastırır.

- Özellikle çocuklarda diyareyi kesici etkiler yapar.

- Hafif yatıştırıcı etkisi vardır.

Kişnişin bu etkilerinden yararlanmak üzere, bitkinin çiçek şemsiyeleri yaz sonunda alınır ve tohumlarının olgunlaşması için gölgeli ve havadar yerde bir süre itekletilir. Sonra şemsiyeler başasağı edilerek bir kağıdın üzerine sallanır ve dökülen tohumlan toplanır. Bunlardan ya da piyasadan alınan kişniş tohumlarından 1 tatlı kaşığı kadarı biraz ezilerek 1 bardak kaynar suya dökülür.

Kabın üzeri sıkıca kapatılarak 5 dakika süreyle demlendirilir. Bu şekilde elde edilen infüzyon, yemeklerden önce birer bardak olarak içilir. Aynı etkilerinden yararlanmak için, tohumları yemeklerden önce ağızda çiğnenebilir.

- Kişniş antiseptik (mikrop kırıcı) etkiler de taşır. Bu etkisinden yararlanmak için yukarıda tarifi verilen infüzyon, akne ya da yaraların üzerine uygulanır.

Yetiştiği Yerler :

Akdeniz kökenli M.Ö. 5000'li yıllarda insanların kullandığı bitki olma ihtimali bulunan kişniş sanskrit tabletlerinde, Mısır papürüslerinde, binbir gece masallarında ve İncil'de adı geçen bir baharattır. Akdeniz ülkelerinde yabani olarak yetişir. Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgeleri başta olmak üzere, ılıman ve sıcak iklim bölgelerinde tarımı yapılır. Kaynak ülkeler; Rusya, Romanya, Bulgaristan, Fas, Hindistan, Meksika, Arjantin.

Türkiye'de doğal olarak bulunur. Meyvesi için bazı illerde (Denizli, Burdur, Gaziantep, Konya, Burdur, Mardin, Erzurum) tarımı yapılır.

Kullanım Alanları :

Meyveleri olgunlaştıktan sonra toplanarak güneşte kurutulur. Baharat veya ilaç olarak kullanılır.
Akdeniz, Meksika, G. Amerika ve Hint mutfaklarında yaygındır: şekerli ürün, krema, yumuşak peynir, mantar, zencefilli ekmek, elma tatlısı, bisküvi, kek, kurabiye, çorbalar, salatalar, fasülye, dolma, et, tavuk, hoşaf. Türkiye'de baharat olarak kullanılır. Daha çok, üzeri şekerle kaplanan meyveler "kişniş şekeri" adıyla tüketilir.

Faydaları;

Çin'de baharat ve ilaç olarak 2000 yıldan beri kullanılan ve ölümsüzlük verdiğine inanılan kişniş; mide ve barsaktan gaz söktürür. Mideyi kuvvetlendirir, hazmı sağlar. İştah açar. Mide spazmını giderir. Hafızayı çok kuvvetlendirir. Fazla miktarı dalgınlık ve sarhoşluk yapar. Sinir yorgunluğunu giderir. Kan dolaşımını düzenler.

4 - 5 yemek kaşığı Kişniş, suda kaynatılır ve yemeklerden sonra birer bardak içilir.

Not : Mide asidi fazla olanlara kişniş yasaktır. Ayrıca damarsertliğine karşı yemeklere kişniş konulmasında fayda vardır.