Hatmi İle İlgili Bilgiler

Hatmi İle İlgili Bilgiler

Hatmi İle İlgili Bilgiler

Hatmi İle İlgili Bilgiler. Devegülü, Hitmi, Gülhatem Ve Tıbbihatmi Olarakta Bilinen Hatmi, Çok Dallı, Çok Yıllık, Kısa Köklü Ve Çok Başlı Bir Bitkidir. Hatmi Hakkında Detaylı Açıklamalar Makalemizde Yer Almaktadır.



Hatmi İle İlgili Bilgiler

Familyası: Ebegömecigillerden, Malvengewâchse, Malvaceae

Drugları: Hatmi kökü; Althaeae radix
“ yaprağı; Althaeae folium
“ çiçeği; Althaeae flus
Hatminin kökü yaprağı ve çiçeğinin sade veya harman çayları ve kökünden natürel ilaçlar yapılır.

Giriş: Hatmi Ebegömecigillerin bir alt grubu olan Hatmigillerden (Althaea) olup bu gruba 30 çeşit dahildir ve bunlarda yine kendi aralarında Hatmigiller (Althaea) ve Gül Hatmi (Alcaea) giller diye ikiye ayrılır. Hatminin eski Yunancada adı Altho yani Şifalı anlamına gelmektedir. İlk defa M.Ö Mısırlılar tarafından ve sonra Romalılar tarafından başta öksürük, bronşit ve mide bağırsak rahatsızlıklarına karşı kullanılmıştır. Vatanının Türkiye, Kafkaslar, Türkistan ve Doğu Karadeniz havzası olduğu ve Hatminin buradan önce Orta Avrupa‘ya sonradan ABD‘ye kadar yayılmıştır. Rahmetli annem köydeki evimizin arka bahçesinde bir düzine şifalı bitkiler; Hatmi, Sefa çiçeği, Gül Hatmi vb. yetiştirir ve onlardan merhemler, çaylar yapar veya haricen pansuman yapmada kullanırdır. Bir gün ağabeyimle anneme neden hala bu eski kocakarı ilaçları ile uğraşıyor ve zamanını harcıyorsun, artık çok etkili ve tesirli kimyasal ilaçlar var diyerek annemi o güzel uğraşından vazgeçirdiler.

Botanik: Hatmi iki türlü köke sahiptir. Önce çocuk yumruğu gibi bir ana kök (Rhizon) ve ondan çevreye yayılan 10-50cm uzunluğunda 0,5-2cm kalınlığında, kazık köklerden (radix) oluşur. Tıpta da bu kazık kökler (yan kökler) bulunur. Yapraklarının üst yüzeyi açık yeşil, kadife gibi tüylü, alt yüzeyi grimsi yeşil tüylü ve kadife gibi 6-12cm büyüklüğünde, 3-5loplu, orta lop yan loplara göre oldukça büyüktür. Üst yapraklar yumurta şeklinde uca doğru hafif sivricedir. Çiçekleri yaprak diplerinden çıkan bir sap üzerinde, salkım gibi topluca ir arada bulunur ve her biri 3-5cm büyüklüğündedir. Kupa yaprakları genellikle 9 adet olup 4‘ü dış, 5‘i iç kupa yaprağıdır ve bunların sardığı taç yapraklar ters kalp şeklinde, beyaz ve pembe beyaz renkte üzeri ipek gibi parlak, ortada döllenme tozlukları ile bir göbekten oluşur.

Yetiştirilmesi: Hatmi tohumları Mart ve Nisan aylarında kasalara veya saksılara ekilerek havaların ısınmasıyla Mayıs‘ta fideler bahçe ve tarlalara 40-50cm arayla dikilir. Türkiye‘nin Marmara, Ege ve Akdeniz bölgesinde yabani olarak yetişir. Diğer bölgelerde de yetiştirmek mümkündür. Nemli çimenlikler, meralar, göl ve gölet çevresi, ırmak kenarları, kumlu, tozlu ve kireçli toprakları sever. Bahçe ve tarlalarda yetiştirmek oldukça kolaydır.

Hasat zamanı: Yaprakları çiçek açtıktan sonra Temmuz ve Ağustos‘ta toplanarak kurutulur ve kaldırılır. Nemli yerlerde bulunması halinde veya tam olarak kurutulamamış ise küflenir. Kökleri Ekim ve Kasım aylarında veya Nisan‘da topraktan çıkarılan kökler tel fırça ile temizlendikten sonra kurutulur, yıkanmaması gerekir. Şayet suni olarak kurutulacak ise yıkandıktan sonra 50-60°‘de kurutulur. Köklerini iki türlü bulmak mümkündür; a) Kabuğu soyulmuş kökler ve b) kabuklu kökler olmak üzere ve kabuğu soyulmuş olanlar daha kaliteli ve de pahalıdır.

Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş‘te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar‘da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Birleşiminde: Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.

Araştırmalar: Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.

Tesir şekli: Geniş bilgi: Şifalı Bitkiler ve Alternatif Tıp isimli kitabımızda mevcuttur.

Kullanılması:

a) Modern kilinik araştırmaları yapılmaları yetersizdir.

b) Komisyon E‘nin 02.03.1989 tarih ve 43 nolu Monografi bildirinse göre ağız ve yutak mukozası tahrişine ve kuru öksürüğe karşı kullanılır.

c) Halk arasında başta ağız ve yutak mukozası olmak üzere mide-bağırsaklar, idrar yolları ve nefes yolları mukozalarındaki tahrişleri önler ve bu iltihapların yayılmasını engeller. Tahrişli (yırtıcı) öksürük, kuru bronşit ve ishali önler. Musilaj (zamk) iltihaplı kızarık, mikroplu veya yaralı (ülser) kısmı (iç deriyi) örterek büyümesini, yayılmasını önler. Böylece mikropların yayılmasını önleyerek vücudun savunma sistemini güçlendirir, mikropları daha kısa sürede zararsız hale getirir.

Çayı:

1) Mazerat (soğuk suyla çay hazırlama); ince kıyılmış Hatmi kökünden iki kahve kaşığı bir bardak suya akşamdan konur ve sabahleyin hafif ateşte kaynatılır ise ortaya jelatinimsi musilaj çıkar. Hatmi çayı sade olarak veya diğer çaylarla birlikte içilir.

2) Dekokt; ikinci usül ise ince kıyılmış Hatmi kökünden iki kahve kaşığı demliğe konur. Hafif ateşte karıştırılarak kaynatılır ve de süzülerek ılıması beklenir ve de içilebilir. Hatmi kökündeki musilaj 30-40C°‘de çözülürken nişasta 100C°‘nin üzerinde çözülür.

Bu nedenle Hatmi kökünden üç şekilde çay elde edilebilir.

1) Mazerat
2) Infus
3) Dekokt olmak üzere bunlardan mazerat en yaygın olarak kullanılan türdür.

Çay Harmanları;

Şurubu: 50gr Hatmi kökü 50ml %70‘lik etanol, kaynatıldıktan sonra soğumuş 500ml su ile karıştırılarak 6-8sa dinlenmeye bırakıldıktan sonra hafif kaynatılır ve jelatinimsi bir hal alır. Bu jelatin soğuduktan sonra süzülerek 250-300gr bal veya natürel şeker ile karıştırılarak hatmi şurubu elde edilir. bu şuruptan günde 3-4defa 1 yemek kaşığı alınır.

Yan tesirleri: Hatmi kökünün bilinen bir yan tesiri yoktur; şayet yaprak ve kökleri küflenmeden uygun ortamda kurutulmuş ise.

B) Gül Hatmi, Stockrose, Alcea rosea L. (Syn: Althaea rosea L.(CAV))