Böğürtlen Otu

Botanik
Böğürtlen gülgillerin alt grubu olan rubusgillerden olup bu gruba 100 lerce böğürtlen ve ahududu türleri dahildir. Vatanının batı Hindistan ve Pakistan olduğu tahmin edilen bitki zamanla doğuda Türkistan üzerinden Çine ve batıda Horasan üzerinden batı Avrupa'ya ve kuzey Afrika'ya kadar yayılmış ve nihayet son olarak kuzey Amerikaya kadar yayılmıştır. Türkiyenin Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yabani olarak yetişir ve genellikle ılıman bölgelerde, sulak ve nemli topraklarda, seyrek ve bakımsız ormanlarda daha çok yetişir. Gövde genellikle yay şeklinde eğik üzeri oldukça sık dikenli, köşeli veya yuvarlaktır. Uç kısmı toprağa değdiğinde buraya kök salar ve böylece olduğu yerde kısa sürede koloniler oluşturur. Bitkinin altına ışık sızmadığından böğürtlenin altında başka bir bitki yetişmez ve bu nedenle bitkinin altı kuş ve tavşanlar için iyi bir sığınak olur.

Böğürtlenin sürgünleri birinci yıl çiçek açmaz ve meyve vermez sadece gelişir ve büyür. Sürgünleri ikinci yıl çiçek açar ve meyve verir ve bu dallar sezon sonunda kuruyarak ölür. Kuruyan dallar altta kalır ve yeni sürgünler üstte böylece başta kuşlar ve tavşanlar için kümbetler oluşur. Alt yaprakları 50 li veya 70 li üsttekiler 3lü veya 5li şekilde olan kanat yapraklardan oluşur. Kanat yaprakları meydana getiren yan yapraklar eliptik veya ters yumurta şeklinde, uçlara doğru sivri, kenarları dişli veya kertikli, üst yüzeyi mat yeşil, alt yüzeyi grimsi yeşil, hafif tüylü, derin damarlı ve üzeri pürtüklüdür. Çiçekleri genellikle sürgünlerin uç kısmında, yaprak diplerinden çıkan bir sap üzerinde ve topluca bir arada bulunurlar. Çiçeklerin taçyaprakları beş adet oval veya kalp şeklinde beyaz, pembe veya kırmızımsı renkte olup ortasında 15-20 adet döllenme tozluğu bulunur. Böğürtlenler Mayıs ayında çiçek açmaya başlar ve bu Ekime kadar devam eder, zira böğürtlenlerin aynı dalında bir kısmı çiçek açarken, bir kısmı yeşil, bir kısmı kırmızı ve bir kısmı tamamen olgunlaşmış olup siyahımsı mor bir renk alır.

Yetiştirilmesi
Bir böğürtlen fidesi veya kökü bulunduğu yerde hemen yayılır. Böğürtlen hızla yayıldığından her yıl sürekli budanması gerekir.

Hasat Zamanı
Nisandan Eylüle kadar yaprakları toplanarak kurutulur, yaprakları kuruturken ısının 40˚yi geçmemesi gerekir. Meyveleri ise Temmuzdan Ekime kadar toplanır, taze yenir veya meyve suyu çıkarılır ve yahut da reçeli yapılır. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, pa-ketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kuru-tulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşi-mindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneşte kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlarda açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.