Tiroid, Hormon Salgılayan Bezlerimizin En Önemlilerinden Biridir
Tiroid, hormon salgılayan bezlerimizin en önemlilerinden biridir. Tiroid bezi T3 ve T4 olarak iki hormon salgılar. Ancak aslında yalnızca T hücrelere etkilidir. Hücreler T4 hormonunu da T3'e çevirerek kullanır. Zaten kandaki T3 hormonunun sadece yüzde 20'si doğrudan tiroid bezinden salgılanır. Gerikalan yüzde 80'i karaciğer, böbrekler ve diğer hücrelerde T4'ten T3'e çevrilerek oluşturulur.Her iki hormonun da temel yapıtaşı iyottur. Hormon yapımında kullanılan iyot, besinlerle alınır. Fazla alman iyot böbreklerle atılır.
Tüm diğer hormonlarda olduğu gibi tiroid hormonunun da etkisini göstermesi için hücrelerin özel T? reseptörlerine (algılayıcı) gereksinimi vardır. Bunu kilit-anahtar sistemine benzetebiliriz. T, (anahtar), sadece T, reseptörüne (kilit) uyar. Bu T reseptörleri, hücreler içinde hücre çekirdeklerinde bulunur. Bir T4 uygun reseptöre bağlanınca metabolik işlevler başlar ve tiroid hormonunun özel etkileri ortaya çıkar.Vücut hücrelerinin normal fonksiyonlarını sürdürebilmeleri için belirli temel (bazal), metabolizmaları vardır. Yani hücreler enerji yapar ve bunu diğer görevler için kullanır. Örneğin, salgı bezleri hormon yapar, kalp kası kalp atımları için düzenli kasılır, böbrekler zehirli maddeleri vücuttan atar...
Her hücrenin, her organın özel fonksiyonu vardır ve bu, temel metabolizmayla sağlanır. Eğer temel metabolizma yüksekse hücrelerin üretkenliği de artar. Düşükse her şey biraz daha yavaş işler.İşte burada tiroid hormonu etkisini gösterir. Tiroid hormonu, temel meta-bolizmayı yönetir. Yüksek tiroid hormonu, temel metabolizmayı yükseltir, az tiroid hormonu ise düşürür, hantallaştırır. Temel metabolizmaya bağlı olarak hücrelerin enerji harcaması da artar ya da azalır. Temel metabolizma ne kadar yüksekse hücrelerin enerji ve oksijen harcaması da o kadar yüksektir. Yani o kadar fazla kalori kullanırlar. Bu nedenle tiroid bezinin fazla çalışması durumunda birey kilo kaybeder. Ayrıca T3 hormonunun büyümeye, kemik ve beyin gelişimine pozitif etkisi vardır.Kalp fonksiyonu, kas ve sinir fonksiyonu, beyin, kemikler, saç ve deriye kadar tüm organlar, tiroid hormonunun direkt uyarıcı etkisi altındadır.
Örneğin, tiroid hormonu yetersizliğinde kalp atımları çok yavaştır. Fazlalığında ise kalp atışları hızlanır, ritim bozuklukları oluşabilir.Diğer bir etkisi reflekslerimizde görülür. Hormon azlığında refleksler yavaşlar, fazlalığında daha çabuktur. Yani sinyallerin sinirlerden kaslara aktarılmasını tiroid hormonu etkiler.Tiroid hormonu yağ depolarından yağların mobilize olmasını sağlar. Tiroid bezinin fazla çalışması durumunda kanda düşük, az çalışması durumunda yüksek kolesterol düzeyleri saptanır.Tiroid hormonu kemik ve kas kütlesi yapımına pozitif etki yapar. Tiroid bezi fonksiyonu yetersizliğinde gelişme geriliği ve kısa boy olur. Aşırı fonksiyon ise çabuk büyüme ve kemik gelişiminin erken yaşlarda durmasına neden olur.
Yaşlılarda aşırı tiroid fonksiyonu kemik yıkımına (osteoporoz) ve böyle- ce kemik kırılganlığının artmasına neden olur.Tiroid hormonları sinir sistemini de etkiler. Çocukluk çağında beyin ve sinirlerin gelişimi için zorunludur. Tiroid yetersizliğinde, çocuklarda ruhsal gelişimin geri kaldığı görülür. Yetişkinlerde tiroid hormonu yetersizliği, yavaşlamış ve kısıtlanmış sinir fonksiyonuna yol açar.Yukarıda anlatılan tüm bu bilgilerden şu gerçek ortaya çıkmaktadır: Tiroid bezinin kişinin sağlığı için yaşamsal önemi vardır. O halde tiroid bezi faaliyetiniz az mı (hipotiroidi) yoksa aşırı mı (hipertiroidi) konusunu aşağıda işleyelim.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
