Parkinson Hastalığında Uzun Yaşamanın Bedeli Ağır

Parkinson hastalığının da bir numaralı risk faktörü, yaş. Yaş ilerledikçe Parkinson hastalığının ortaya çıkma sıklığı da artıyor.

# Yani prostatta olduğu gibi, bunamada olduğu gibi. Kişi uzun yaşıyorsa, ister istemez riskler artıyor?

Uzun yaşamanın bedellerinden bir tanesi. Bir başka risk faktörü; anlamlı kafa travmaları. Anlamlı kafa travması ile kastettiğimiz, bilinç kaybına neden olacak kadar şiddetli kafa travması. Erkeklerde kadınlara göre biraz daha fazla görülüyor. Oran, l’e 1,5’tur. Buna karşın koruyucu faktörler de var mı diye bakarsak, şöyle bir ilginç gözlem var: Sigara içenlerde Parkinson hastalığı daha az görülüyor.

#Belli bir yaşın üstündeki hastalarımız bundan etkilenirler mi sizce? Yani istemeden de olsa, sigarayı teşvik etmeyelim.

Bence etkilenmemeleri lazım. Çünkü sigaranın yaptığı o kadar fazla başka zararlar var ki... Ancak sigaranın içinde bazı maddeler olmalı ki belli bir koruyucu etki sağlıyor. Örneğin nikotin beyinde belli yerleri uyararak koruma sağlıyor olabilir. Bizim yapacağımız iş, insanlara sigara içmelerini tavsiye etmek değil, sigaranın içindeki hangi faktör gerçekten bu korumayı sağlıyor, onu saptamak ve o faktörü zararsız bir şekilde vermeye çalışmak. Onun için bu bulguyu aktarmakta hiçbir sakınca görmüyorum. Bu değişik çalışmalarda birçok kez gösterildi. Hatta başlangıçta herkesin ilk planda aklına gelen düşünce, sigara içenler erken öldükleri ve Parkinson hastalığı da daha yaşlı insanlarda ortaya çıktığı için doğal olarak böyle bir sonuç olabileceği şeklindeydi. Sonradan Çin’de bir çalışma yapıldı. Birkaç bin kişiyi alıp yıllar boyunca izlediler, sigara içenler ve içmeyenlerde kaç tane yeni Parkinson vakası ortaya çıktığına baktılar ve sigara içenlerde hastalığın daha az görüldüğünü onayladılar. Hatta bir “doz-cevap” ilişkisi dahi buldular, yani en çok içen grupta risk en az. Bir başka gözlem kahve ile ilgili. Kahvenin de belirli bir koruyucu etkisi olduğu düşünülüyor. Bu çalışmaların bizim için önemi, insanlara, “Sigara için ya da kahve için” demek bağlamında de-ğil. Önemli olan, hangi mekanizmalarla bu etkiyi gösterdiklerini bulmak ve bunu hastalığın tedavisi için kullanmak.

# Parkinson hastalığına ne kadar sık rastlanılıyor ve daha çok hangi yaşta görülüyor?

Parkinson hastalığı sıklığı yaşla artan bir hastalık. Ortalama başlangıç yaşı 55-60 arasında, ancak hastaların yüzde 5’inde 40 yaşın altında başlıyor. 60-65 yaş üzerindeki sıklığın yaklaşık yüzde 1 olduğu düşünülüyor. Bu yüzdeyi Türkiye’nin nüfus yapısına uyguladığınız zaman, bizim tahminimiz, ülkemizde 120 bin civarında Parkinson hastası olduğu şeklinde.

# Alzheimer hastası sayısı yaklaşık 250 binlerde diye hatırlıyorum. Demek ki Parkinsonluların sayısı Alzheimer hastalarının yarısı düzeyinde kalıyor...

Ancak yukarıda bahsettiğim gibi hastalık yüzde 5 oranında 40 yaşın altında başlıyor, onlar bu hesaba dahil değil. Biz bu gruba “genç başlangıçlı Parkinson” diyoruz. Bizim, “sporadik” dediğimiz, yani ailesel olmayan, rastgele ortaya çıkan Parkinson hastalığı daha ziyade ileri yaşlarda ortaya çıkıyor. Hastalığın başlangıç yaşı ne kadar düşerse genetik olma olasılığı o kadar yükseliyor, 30 yaşın altında başlayanların büyük kısmı, 20 yaşın altında başlayanların ise hemen hepsi genetik bozukluklara bağlı ailevi tipte vakalar. Parkinson hastalığının genç yaşlarda da ortaya çıkabileceğini bilmek önemli. Bazen, “Ama bu hasta 30 yaşında, bu yaşta Parkinson olur mu” diye hasta yakınları şüpheye düşüyorlar. Parkinson hastalığı çok genç yaşlarda dahi başlayabilir. Bizim gördüğümüz en genç hasta, belirtileri yaklaşık 14-15 yaşlarında başlamış bir hastaydı. Akraba evliliğinden doğmuş bir çocuktu ve bilinen bir genetik mutas- yon taşıdığım saptadık.

# Demek ki akraba evlilikleri de riski artırıyor.

Evet akraba evlilikleri ailevi Parkinson hastalığı riskini artırıyor. Özellikle ülkemizde akraba evliliklerinin sık olduğu Kuzeydoğu, Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde bu tip genetik kökenli ve genç başlangıçlı Parkinson hastalığına sık rastlıyoruz.