Omuriliğin Koruyucusu Ve Dik Durma Aracı
Omuriliğin Koruyucusu Ve Dik Durma Aracı : Omurilik Omurilik omurga denilen kemik bir yapının içinde boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanan ve ortasında yine boydan boya bir kanal içeren merkezî sinir sisteminin bir parçasıdır. İlk lumbar, omurun alt kenarına kadar devam eder; buradan itibaren sinirler atkuyruğu şeklinde yayılır.
Omurilik Omurilik omurga denilen kemik bir yapının içinde boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanan ve ortasında yine boydan boya bir kanal içeren merkezî sinir sisteminin bir parçasıdır. İlk lumbar, omurun alt kenarına kadar devam eder; buradan itibaren sinirler atkuyruğu şeklinde yayılır.
Yaklaşık olarak kadınlarda 43 cm, erkeklerde ise 45 cm uzunluğunda ve 35-40 gram ağırlığındadır. Ayrıca omurilik, omurilik soğanından gelen refleksleri kontrol eder omurilik tam olarak beyinde başlar. Bu yüzden ense köküne vurulmamalıdır. Omurilik direkt beyinden çıkan emirleri gerçekleştirir. Ayrıca omurilik basit refleksler merkezidir.
Omurilik denen yapı dışta ak madde ve içte H şeklinde bir boz maddeden oluşur. Ak madde miyelinli sinirlerden;boz madde ise sinir hücrelerinin gövde kısımlarından ve miyelinsiz sinirlerden oluşur. Omuriliğin dorsal boynuzu duyusal sinirleri alır,ventral boynuzu ise motorik sinirleri alır.
Omurilik vücutta istemsiz davranışları ve refleksleri kontrol eder. Vücuttan beyine gelen sinirler omurilikte çapraz yaparak gelir. Bu sayede vücudun sol tarafını beynin sağ lobu, vücudun sağ tarafını ise beynin sol lobu kontrol eder. Omurilikte sinir dokunun en ilkel diziliş şekli korunmuştur.33 omurdan meydana gelmiş olan omuriliğin üzeri beyin gibi üç katlı zarla çevrilidir.Bunların arasında da omuriliği sarsıntı ve darbelerden koruyan Beyin-Omur ilk sıvısı (BOS) bulunur. Omuriliğin sağından ve solundan düzenli sıralanmış 31 çift duyu ve motor siniri çıkar.
Omurilik, iç kısımda gri maddeden yani perikaryonlardan yani sinir hücre gövdelerinden, dış kısımda ise sinir liflerinden yani aksonlardan yani ak maddelerden meydana gelmiştir.Boz madde ak madde içerisinde kelebeğe benzer bir yapıya sahiptir.Ak maddenin beyaz görünmesinin nedeni aksonun içerdiği miyelin kılıfdandır.Boz maddenin sağ ve sol yanlarında yan, ön ve arka boynuzcuk olarak isimlendirilen üç kısım bulunur.Bu boynuzcukların görevleri şunlardır; a)Yan boynuzcuk,otonom sinir sisteminin merkezlerini içerir. b)Ön boynuzcuk(Ventral kök),motor nöronları içerir. c)Arka boynuzcuk(Dorsal kök),Duyu nöronlarını içerir.
Omuriliğin Görevleri
Beyinle organlar arasında bilgi iletimi sağlanır.Refleks hareketinin oluşması düzenlenir.
Omuriliğin Koruyucusu Ve Dik Durma Aracı
Omurga içine gizlenmiş ve bir küçük parmak kalınlığındaki omurilik, beyinle omurilikten çıkan sinirler (spinal sinirler) arasında iletişimi sağlayan büyük bir “otoban” rolü oynar. Kimi zaman küçük bir zaman dilimi içinde ve büyük bir hızla beyinden periferik bölgelere veya tersinden elektriksel impulsların (elektrikseluyarıların) akışını sağlar.
Birinci derecede rol oynayan milyonlarca sinir hücresini ve bağlantılarını kapsar. Omurgamn kesitine bakıldığında tam merkezinde “gri madde” olarak adlandırılan kelebek benzeri bir yapı görülür. Bu gri maddenin içinde de sinir hücresinin gövdesi bulunur.Bu kelebeğin etrafında aşağı-yukarı çıkan lif sistemine de “ak madde” denir. Ak madde gri maddeyi bir kabuk gibi sarmalar. Omurilikteki gri maddenin içinde de arka boynuz bulunur. Bu bölge, çok duyarlı sinir hücrelerini barındırır. Ciltten gelen duyarlılıkları (ağrı, ısı ve dokunma) bu bölge dönüşüme uğratır. Burada ağnya dair bilgiler ayrıştırılır ve beyne iletilir. Ne yazık ki henüz bu yapılarınişlevlerini tek tek kavramak mümkün olamamıştır.
Ancak burada önemli olan arka boynuzun “durağan” değil, dinamik bir sisteme sahip olduğunu bilmektir. Normal bir durumda hissedilen bir uyarı pek de önemsenmezken, bir başka zamanda ağrı olarak hissedilebilir.Omuriliğin arka boynuzu dört farklı durumda görevini yerine getirir: kontrol durumu (1.durum), bastırılmış durum (2.durum), aşırı uya- ncı durum (3.durum) ve kronik nö- ropatik durum (4.durum). Bu yolla omuriliğin durumu perifer ve omurilik araalığıyla değiştirilebilir.Bir durumdan bir başka duruma geçişin önlenebilmesi için,
(örneğin normal fizyolojik durumdan (1 .durum), kronik ağrı durumuna (3.durum) ya da kronik nöropatik ağrı durumuna (4.durum) geçişten önce) önleyici tedbirlerin alınması gerekir. Buna en yaygın örnek ise, ampütasyondan önce omuriliği devre dışı bırakmak için yapılan spinal anestezidir.
OMURGANIN YAPISI
Kafa tabanından, kuyruk sokumuna kadar devam eden kemik sistemine omurga denir. Omurga Yastıkçık (disk) dediğimiz kıkırdaklarla birbirine bağlanmış omur cisimciklerinden meydana gelir. Bu karmaşık yapının ortasında omurilik bulunur ve beyinden gelen emirleri, sinirler vasıtasıyla çevre organlara iletir. Omurga aynı zamanda gövdenin dik durmasını sağlayan kemik sistemidir.
Vücut ağırlığının 2/3 kadarına taşıma görevi görür. Bu zorlu görevi sadece omur ve yastıkçık dediğimiz kemik ve kıkırdak sistemiyle değil, bunlar arasındaki bağ dokusu, sırt adeleleri ve karın adelelerinin gücüyle sağlar. Beş adet bel omuru bulunur.
INTERVERTEBRAL DİSK MESAFESİNİN YAPISI
Intervertebral disk dediğimiz yapı, kısaca omurgalar arası yastıkçık olarak adlandırılır. Omurgalar arası bir eklem olması yanında, omurgalara binen yükü emici göreve sahiptir.
1- Kıkırdak doku: Alt ve üst omurgalara bütünüyle yaslanan ve tüm omurga genişliğindeki kıkırdak yapıdır. Her iki omurga arasındaki çekirdek kısmı sınırlar.
2- Bağ dokusu (anulus ): Ortadaki çekirdek kısmı çepeçevre saran kuvvetli bir yapıdır. Bu elastik bağ dokusu omurganın ön kısmında en kuvvetli, omurilik ve sinirlerin yer aldığı arka kısım ve özellikle yanlarda daha zayıftır.
3- Çekirdek kısım (nukleus): Jelatin kıvamında , su içeriği fazla bir yapıdır. Çevresini saran elastik bağ dokusuyla birlikte, omurgaya binen basıncı karşılar.
Çekirdek dediğimiz kısmın , bağ dokusu dediğimiz elastik kısmı yırtarak, omurilik kanalı ve sinir köklerine bası yapacak tarzda yırtılmasına bel fıtığı diyoruz. Bu yırtılma sonucu çekirdek kısım sadece bağ dokusunu omuriliğe doğru ittiği gibi (en hafif şekli -bulging), bağ dokusunun tam yırtılmasıyla omurilik kanalında serbest parçacık şeklinde yer alabilir (en ağır durum- akmış, serbest disk).
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
