merkezi sinir sistemi nedir vikipedi

05-03-2015 --
0 Yorum

Merkezi Sinir Sistemi Nedir?

Merkezî sinir sistemi (MSS, zaman zaman İngilizce kısaltmasıyla: CNS yani "Central nervous system") sinir sisteminin en büyük bölümünü teşkil eder. Beyin ve omurilikten oluşur. Bazı sınıflandırmalarda retina ve kraniyal sinirler de MSS''ye dahil edilir. Çevresel sinir sistemi ile birlikte davranış kontrolünde temel bir göreve sahip olan merkezî sinir sistemini çevresel sinir sisteminden ayıran belirgin bir sınır olmayıp, ayrım keyfîdir. MSS, vücut boşluğunda, kraniyal boşluktaki beyni ve spinal boşluktaki omuriliği kapsar. Omurgalılarda beyin kafatası ile korunurken, omurilik te omurga ile korunur. Bunların her ikisi de, meninskler (beyin ve omurilik zarı) ile çevrilmiştir. Şekilde kırmızı ile gösterilenler MSS''ye ait ana sinirlerdir.

Gelişim

Omurgalıların embriyosunun ilk gelişimi esnasında nöral tabakadaki dikey oyuk gittikçe derinleşir ve büyüme her yöne doğru olur. İnsan embriyosunda altı hafta içinde ön beyin, serebrum ve ara beyin olarak bölünürken, art beyin, metensefalon ve myelensefalon olarak bölünür.

Merkezi sinir sistemi hastalıkları

Merkezi sinir sisteminin birçok hastalığı vardır. Bunlara, ensefalit gibi merkezi sinir sistemi enfeksiyonu; çocuk felci, nöron dejenerasyonu gibi Alzheimer hastalığı ve amyotrofik lateral skleroz, otoimmün hastalığı ve iltihap hastalıkları gibi multipl skleroz örnek verilebilir. Sonuçta merkezi sinir sistemi kanserleri, şiddetli rahatsızlıklara neden olur, bazı durumlarda beyin tümörünün meydana gelir ve bu da büyük oranda ölümle sonuçlanır.

İlaç üretime yapan bazı kuruluşlar, beynin nörolojik yapısının, rutin taramaya değil de yalnızca özel bir klinik soruya yanıt verebileceğini düşünüyor.

Merkezi sinir sisteminin görevleri
Beyin: Duyu organları, hafıza ve düşünce merkezidir. Kan basıncını ve hormonları düzenleme, açlık, susuzluk, uykusuzluk, uyku denetleme ve istemli çalışan organları kontrol etmekle görevlidir.

Bu görevler üç kategoride toplanır:

Canlının içinden veya dışından gelen bütün uyarımları birleştirmek
Canlının koordinasyonu
Organlararası ve organ içi düzenlemeler

Merkezi Sinir Sistemi:Kumanda Merkezi Ve Ağrı Modütörü
Hissedilen ağrı şiddetiyle uyarının şiddeti arasındaki orana, her zaman aynı değildir. Bu daha çok uyanıklık, dikkat ve beklentiyle ilişkilidir. Örneğin sportif bir yarışma anındaki yaralanmalar, çoğunlukla şiddetli bir ağrı şeklinde hissedilmemektedir. Aynı yaralanma başka bir ortamda şiddetli bir ağrı şeklinde hissedilebiür.

Buradan da şu sonuç çıkarılmalıdır:

Şayet dikkatimiz, (örneğin sportif bir faaliyet nedeniyle) başka bir yere dağılmışsa, bu durumda ağrılarımızı hafif hissederiz.Bu davranışın ağrı refleksini başarmak ve böylece yaralının kaçarak hayaünı kurtarmasını sağlamak amacına yönelik olduğu düşünülmektedir.Bu durum, ağrıyı hissettirmemek için, örneğin müzik dinleterek ya da konuşma ortamı yaratak, bilinçli olarak da yaratılabilir.

Peki bu mekanizma nasıl çalışıyor?

Beynin bazı bölümleri endorfin ve ensefalin salgılama yetisine sahiptir. Bunlar doğada bulunan opioidlere benzeyen ve ağrıya dair algımızı engelleyen moleküllerdir. Ağrıdan sorumlu sinir liflerinin hemen yanı başında duyu ve hislerden sorumlu lifler bulunur. Bunlar anında sinyaller göndererek ağrıyı bildiren sinirleri yaaştırırlar. Bu devre sistemi içinde omurilikteki ağrı sinirlerini bloke eden endorfin salgılanır. Yani, merkezi sinir sistemi, ağrıyı azaltan bir yeteneğe sahiptir.