hormonlar ppt

Hormonlar

Hormon kelimesi, çeyrek asırdan beri dillere destan oldu. Hekimler kadar herkes de hormondan bahsetmektedir. Onda esrarlı kuvvet, 1000 derdin devası kudretini sezenler çok. Gün geçmez ki, bir hormonun yeni bir tesirinde veya yepyeni bulunmuş bir hormondan bahsedilmesin. Hormon nedir? Yunancadan alınmış olan bu kelime, lügat manası ile kımıldatan, işleten demektir. Vücudun birçok bölgesine serpilmiş bezler olduğu öteden beri bilinir. Bu bezlerden bir kısmının, kandan aldıkları maddelerle kendi bünyelerinde meydana getirdikleri özel tesirli maddeleri bezin içinden geçen bir kanala döktükleri görülür.

Mesela hazım işine yarayan mayalar böyle bezlerin eseridir. Bazı bezler de vardır ki, böyle bir salgı kanalları yoktur, yaptıkları özel maddeyi doğruca kana verirler. Böylece kana giren bu maddeler vücudun her uzvuna yayılır. İşte bunlar iç salgı bezleridir ve meydana getirip kana verdikleri maddeler de hormonlardır. Her hormon vücudun belli uzuvları üzerinde belli bir tesir yapar. O hormon un yokluğu, eksik veya fazla gelişi türlü hastalıklar yaptığı gibi bazen de ölüme sebep olur.

En mühim hormonlar şunlardır:

Boynun ön tarafında, gırtlağın altında kalkan bezi bulunur ki, bunun hormonu olan tiroksin maddesi, vücutta yanmaların yürümesine yarar. Yine aynı bölgede nohut iriliğinde 4 küçük bez vardır ki, çıkarılırsa ölüme sebep olur. Bu bezlerin hormonu parat hormonudur. Karında, midenin arkasında bulunan pankreas bezinin yaptığı inselin hormonu, vücutta şekerlerin ve yağların gereği gibi yanmasını temin eder. Bunun yokluğu şeker hastalığını meydana getirir. Böbrek üstü bezinin yarattığı kortizon hormonu bin derde deva bir madde haline gelmektedir. Tenasül bezlerinin her nevi orkestra şefidir ki, bütün hormon faaliyetlerini düzenler.

Çok defa iki ayrı hormon aynı uzuvda zıt tesir yapar. Mesela pankreasın hormonu olan İnselin karaciğerde şeker depo edilmesini hazırladığı halde böbrek üstü bezinin salgısı olan adrenalin şekerin karaciğerden kana dökülmesini hızlandırır. Hormonların organların ihtiyaçlarına göre ayarlanmış bir miktarda salgılanmaları lazımdır. Bu maddelerin fazla salgısı Iliperfunksiyon, az salgı-sı Hipofunksiyon halleridir ki, her ikisi de hastalıklara sebep olur. İnsanin sıhhatte kalabilmesi için bütün bu hormonların birbiriyle ahenkli bir ölçüde kanda bulunması lazımdır. Bu kadar mühim vazife gören bu hormon bezlerinin topu birden ancak yüz gram ağırlığındadır. Buna karşılık salgıladıkları maddeler fevkalade tesirlidir. Miligramın binde biri kadar hormon, uzuvlarda hissedilecek tesirler meydana getiri