Hormon Hastalıkları

Büyüme çağının güçlü fiziksel ve duygusal değişiklikleri, horman-ların gücünün küçük fakat dramatik bir örneğini oluşturur. Hormonlar hayatımızın her evresini, çocukluktan (özellikle büyümek için çok gerekli olduklarında) yetişkinliğe (ürememize izin verdiklerinde) kadar etkiler.

HORMONLAR NASIL ÇALIŞIR?

Hormon (genellikle kan yoluyla) bir organ tarafından yapılan ve diğer dokulara geçen, o dokularda etki yaratan kimsayal bir sinyaldir. Hormonlar vücuttaki organlar ya da bezler (yaygın olarak endokrin sistemi olarak bilinen) sistemi tarafından üretilir. Her bez belirli bir takım hormonlar üretir, ki açığa çıktıklarında sağlıklı bir dengeyi sürdürebilmek için vücuda yardımcı olabilsinler.

Pozitif ve negatif geri beslenim

Bir hormonun bir bez tarafından üretimi, hem pozitif geri-beslenim hem de negatif geri-beslenim süreci boyunca çeşitli kimyasal sinyaller tarafından tetiklenir.Yemek yediğinizde, şeker kana ince bağırsaklar tarafından emilir ve vücut boyunca enerji için şekere ihtiyacı olan hücrelere taşınır. Şekeri kandan hücrelere taşımak için kanda ayrıca hormon insülini olmak zorundadır.

Yemekten sonra yükselen kan şekeri seviyeleri pankreasın sına neden olur. Şeker yemekten emildiğinde hücrelere girmek için kandan ayrılır, düşen kan şekeri seviyesi pankreasın insülin üretimini durdurma nedenidir. Böylece, yükselen kan şekeri seviyesi insülin üretimini arttırır, düşen kan şekeri seviyesi ise insülin üretimini azaltır. Bu pozitif geri beslenim örneğidir; kandaki bir madde seviyesi ne kadar fazlaysa hormon üretimi de o kadar artar.

Bir başka geri-beslenim örneği daha vardır. Kanda her zaman belirli bir seviyede tiroid hormonuna ihtiyaç vardır. Hipotala musu çağıran beyin merkezi tiroid hormonunun ne zaman gerekli seviyenin altına düştüğünü algılar. Daha sonra hipotalamus tirotropin salgılatıcı hormon (TSH) adı verilen hormonu üretir.

TSH beyindeki hipofiz bezine gider, hipofızin tiroid-uyarıcı hormon (TUH) olarak adlandırılan, tirotropin olarak da bilenen bir başka hormonu serbest bırakmasına neden olur. TUH, tiroid bezine gider ve onun tiroid hormonu üretmesi için komut verir. Tiroid hormonu seviyesi, gerekli olan seviyenin üstüne çıktığında, hipotalamus onu algılar ve TSH üretimini azaltır. Bu negatif geri-beslenim örneğidir; kandaki tiroid seviyesi ne kadar fazlaysa hormon üretimi o kadar azalır.

Hormon ve hormon reseptörü:

Anahtar ve kilit modeli Bir hormon bir hücreye ne yapması gerektiğini nasıl söyler? Mesela insülin, hücrelerin şeker alması gerektiğini nasıl söyler? Hormonlar hücrenin dışında yer alırlar ve hücrenin merkezindeki, hücreyi yöneten çekirdeğe yapılması gerekenin mesajını iletmek zorundadırlar.Hücre yüzeyinden dışarı uzanan parçalara reseptör denir ve bunlann bir kısmı hücrenin içinde yer alır.

İnsülin reseptö¬rünün dışarıdaki parçası sadece insülinin yerleşmesi için uygundur (ve birkaç tane yapıca insüline benzeyen hormonun).Kilide yerleşen anahtar gibi insülin, reseptörüne bağlanır ve onu etkin kılar. İnsülin reseptörü etkinleştiğinde, hücre çekirdeğine mesajı iletecek kimyasal sinyal kaskad‘mı (cascade) harekete geçirir ve çekirdeğin şekeri hücre içine alıp kullanmasını sağlar.

Hipotalamus: Yönetici bez

Tiroid hormonunun nasıl yapıl dığının tanımı, hipotalamusun oynadığı anahtar role bir örnektir. Hipotalamus beynin derinliğine yerleşmiş olan ve bir sürü hormonun üretimini kontrol eden bir bezdir. Hipotalamusun çalışma mantığı, aynı zamanda hormonların bir kaskat şeklinde nasıl çalıştığına örnek teşkil eder. Örneğin, hipotalamus hipofiz bezini uyarır o da diğer hormonların çalışmasını kontrol eder. Hipotalamus limbik sistemin bir parçasıdır ve duygularla, kan basıncı, kalp hızı, solunum sayısı ve vücut ısısı gibi hayati fonksiyonların kontrolüyle yakından ilişkilidir

HORMON YETERSİZLİKLERİMİN GİDERİLMESİ

Diyabet gibi hormon yetersizlik¬lerinin sebebi bu yüzyılda açığa kavuşturuldu. Örneğin, diyabet için insülin tedavisi 1921'de keşfedildi. Takip eden 60 yıl boyunca diyabet hastalarının tedavisi için gerekli olan insülin domuz ve büyük baş hayvanların pankreas bezlerinden çıkartılarak elde edildi. 1970′lerde bilim adamları genetik mühendisliğini (rekombi nant DNA teknolojisi) kullanarak insan hormonlarını ve diğer prote¬inleri üretmeyi başardılar.

İnsülinin diyabet tedavisinde kullanılması, hormon yetersizliklerini tedavi etmek gibi hayat kurtarıcı keşiflere bir örnektir. Tiroid hormonu ciddi hormon yetmezliği çeken bir çok insanın hayatını kurtarmış ve daha az yetmezliğe sahip birçok kişinin de normal bir hayat yaşamasına yardımcı olmuştur.

Estrojen ve progesteron; menopoz semptomlarını rahatlatmakta ve osteoporoz ve koroner arter hastalığının engellenmesinde kullanılmaktadır. İnsan büyüme hormonu, boy kısalığı şikayeti olan seçilmiş vakalarda büyümeyi hızlandırmak için kullanılmaktadır; iddia edildiği üzere yaşlanmayı engellediği ya da geciktirdiği ise tartışmalıdır.

Bu bölümde bahsedilen hormonal problemler çoğunlukla hormon üreten bezlere göre gruplanmıştır. Birincil b doktorunuz bir çok hormon problemine tanı koyup çözümünde yardımcı olabilir. Daha karmaşık sorunlar, hormon rahatsızlıkları uzmanı olan bir endokrinologa yönlendirilmelidir.