Endometriyozis

Endometriyozis, Endometrial bez yapılarının ve stromamn endomyometrium dışında farklı bir bölgede izlenmesi ile karakterizedir. Reprodüktif dönemdeki kadınların yaklaşık %10'unda ve infertilite yakınması olanların da %50'sinde izlenmektedir. Dismenore ve pelvik ağrısının başlıca nedeni olup dejeneratif, kanla dolu pelvik kitle (çikolata kisti) olarak ortaya çıkar. Sıklıkla multifokalolup en sık pelvikteki dokuları (över, Dougla cebi, uterusun ligarnanlan, tüpler, rektovajinal septum) ve daha nadir olarak peritoeal kavitenin uzak bölgelerini, umblikusu, lenf nodalarını, akciğerleri, kalbi, çizgili keleri ve kemikleri tutabilir.

Bu yaygın lezyonların kökenini açıklamak için üç olasılık (birbirini tümüyle dışlarnayan) ileri sürülmüştür. (1) Regürjitasyon teorisi, son dönemde en çok kabul gören, menstrüasyonda tüplerden geriye akışı ve bunu izleyen implantasyonu savunur. Gerçekten de menstrüel endometrium canlıdır ve ön abdominal duvara enjekte edildiğinde yaşar, ama bu kuram örneğin lenf nodu yada akciğerdeki lezyonları açıklayamaz. (2) Metaplastik teori, endometriumun kökeni olarak kabul edilen sölomik epitelin endometrium yönünde ayrımlaştığını ileri sürer. Bu kuram da akciğer ve lenf nodlarındaki lezyonları açıklayamaz. (3) Vasküler ya da lenfatik yayım teorisi, pelvik dışı yada intranodal yerleşimleri açıklamaya yöneliktir. Bazı durumlarda bunların üçü de geçerli olabilir.

Morfoloji

Adenomyozisin aksine, endometriyoziste hemen her zaman siklik kanama gösteren fonksiyonel bir endometriyum vardır. Bu aberan odaklarda kan toplandığı için, makroskobik olarak genellikle kırmızı maviden sarıkahverengiye kadar değişen renklerde nodül ya da implantlar olarak görünürler. Mikroskobik düzeyden 12 cm'ye değişen boyutlarda olabilirler ve olaya katılan serozal yüzey üzerinde veya hemen altında izlenirler. çoğu kez küçük lezyonlar birleşerek daha büyük bir kitle oluştururlar. Overler tutulduğunda, lezyonlar içi kan ile dolu büyük kist halini alırlar ve kanın "yaşlanması" ile birlikte çikolata kistlerine dönüşürler.

Kanın sızması ve organizasyonu yaygın fibrozise, pelvik yapılarda yapışıklıklara, tubaların fimbria uçlarının tıkanmasına ve oviduktlarla overlerin şekil bozukluklarına yol açar. Tüm yerleşim yerlerinde histolojik tanı aşağıda belirtilen üç özellikten ikisinin gösterilmesine dayanır: Endometriyal bezler, stroma ve hemosiderin pigmenti. Endometriyozisin klinik belirtileri, lezyonların dağılımına bağlıdır. Ovidukt ve overlerin aşırı nedbeleşmesi alt kadranlarda rahatsızlıklar oluşturur ve sonuçta sterilizeye neden olur. Dışkılama sırasında ağrı rektal duvarın tutulduğunu, dispareunia (ağrılı cinsel ilişki) ve dizüri ise sırasıyla uterus ve mesane serozasının tutulduğunu gösterir. Çevresindeki yapışıklıklar nedeniyle ağır bir dismenore ve pelvik ağrı vardır.