Dünyada Hıv Virüsünün Görüldüğü Yerler

Aynı yıl içinde ölenlerin de ortalama 510.000'ini yine 15 yaşın altında çocuklar oluşturmaktadır.AIDS, tüm dünyada kadın ve genç kızları gittikçe daha çok etkilemektedir. Dünya Sağlık Örgütünün kayıtlarına göre 2004 yılı sonunda dünyada HIV ile yaşayanların yaklaşık yarısı kadındır. Sahra altı Afrikada HIV infeksiyonu olanların %57'sini kadınlar oluşturmaktadır. Bu bölgede 15-24 yaş arasında olup HIV infeksiyonuna yakalanmış olanların %76'sı kadındır. Dünyanın tüm bölgelerinde, HIV/ AIDS olguları içinde kadınların oranı son 5yıl içinde artış göstermiştir. Bu artış AIDS savaşımında önemli eksikliklerin olduğunu, kadınları korumaya yönelik çalışmaların arttırılması gerektiğini göstermektedir. Kadınlar ve özellikle genç kızlar HIV/AIDS konusunda daha fazla bilgiye ihtiyaç duymaktadır. UNlCEF'in yeni yaptığı bir sürveyans araştırmasında, kadın prevalansının %50'nin üstünde olduğu ülkelerin AIDS in temel gerçeklerinin farkında olmadığı saptanmıştır. Kadınların HIV infeksiyonu karşısındaki korunmasızlığı, cahilliğin yanı sıra sosyal alandaki güçsüzlükten kaynaklanmaktadır.

Dünyada HIV ile infekte olan kadınların çoğu hastalığı riskli davranışları olan eşlerinden almıştır.HIV/AlDS'in dünyada artış hızı bölgelere göre farklı seyretmiştir.AIDS, tüm dünyada kadın ve genç kızları gittikçe daha çok etkilemektedir. Dünya Sağlık Örgütünün kayıtlarına göre 2004 yılı sonunda dünyada HIV ile yaşayanların yaklaşık yarısı kadındır. Sahra altı Afrikada HIV infeksiyonu olanların %57’sini kadınlar oluşturmaktadır.Kuzey Amerika’da 1994 yılında HIV/AIDS ile yaşayan insan sayısı 1.5 milyona kadar çıkmıştır. AIDS'e bağlı ölümlerin yanısıra yapılan eğitim ve önleme çalışmalarının sonucunda yeni olgular azalmıştır. Böylece 1996 yılında HIV/AIDS ile yaşayan insan sayısı 780 bine kadar gerilemiştir. Bundan sonra yavaş bir artış ile 2004 yılında bir milyona ulaşmıştır. Bu artışta, kullanıma giren etkin tedavi ile sağkalım süresinin uzaması rol oynamaktadır.Dünyanın diğer gelişmiş bölgesi olan Batı Avrupa’da da AIDS'in artışı benzer özellik göstermektedir. HIV/AIDS ile yaşayan insan sayısı 1 994 yılında en yüksek düzeyi olan 750 bine çıkmış, hemen sonrasında 1996 yılında 450 bine kadar gerilemiştir. Daha sonra yavaş bir artış göstererek 2004 yılında 610 bine ulaşmıştır.

Dünyada HIV/AIDS olgularında azalma sağlayan üçüncü bölge Avustralya'dır. En yüksek olarak 50 bine kadar çıkan olgular 28 bine kadar azaldıktan sonra 2004 yılında tekrar 35 bine ulaşmıştır.Dünyanın bu üç bölgesi dışında diğer tüm bölgelerinde AIDS'in yayılımı sürekli bir artış göstermektedirSahra altı Afrika, dünyada HIV salgınından en çok etkilenen bölgedir. Dünya nüfusunun %10 kadarının yaşadığı bu bölgede dünyadaki tüm HIV/AIDS olgularının %64'ü bulunmaktadır. Dünya Sağlık Orgütü'nün tahmini hesabına göre 2004 yılında HIV ile yaşayan insan sayısı 23.4 -28.4 milyon, ortalama 25.4 milyona ulaşmıştır. 2004 yılı içinde 3.1 milyon kişi hastalığa yeni olarak yakalanırken 2.3 milyon kişi AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Erişkin nüfusun %7.4'ü HIV ile infektedir. Bu, dünyadaki en yüksek orandır. Ortalama yaşam süresi 40 yaşın altına inmiştir.Tüm dünyada HIV infeksiyonuna yakalanmış kadınların %76'sı Sahra altı Afrika'dadır. Bu bölgedeki HIV/AIDS olgularının 13.3 milyon ile %57'sini kadınlar oluşturmaktadır. HIV infeksiyonu taşıyan 10 erkeğe karşılık 13 kadın bulunmaktadır. 15-24 yaş arasındaki kadınların %6.9'u, erkeklerin %2.2'si HIV ileinfek+edir. Gana'da 9 kadına karşılık 1 erkek HIV infeksiyonu taşımaktadır. Hastalığın kadınlarda daha yaygın olmasında erken yaşta cinsel hayatın başlaması, cinsel taciz ve tecavüz gibi faktörler de rol oynamaktadır.

2003 yılında hamile kadınların %27.9'u HIV taşımakta, doğan çocukların yaklaşık 1/3'i doğum sırasında hastalığa yakalanma riski ile hayata başlamaktadır. Bebeklerin anne sütü ile beslenmeleri, anneden HIV bulaşma riskini arttırmaktadır, ancak yoksulluk ve açlığın önemli bir sorun olduğu bu bölgede anne sütü kullanılması çoğu zaman engellenememektedir. Bu nedenle dünyadaki HlV'e yakalanmış çocukların %90'ı Sahra altı Afrika'da yaşamaktadır.Bununla birlikte Afrika'nın her tarafında salgın aynı şiddette ilerlememektedir. Güney Afrika'da artış devam ederken başta Uganda olmak üzere Doğu Afrika 'da hafif bir azalma; Orta ve Batı Afrika'da % 5 civarında seyreden bir durağanlık izlenmektedir. Doğu Afrika'dayapılan eğitim çalışmaları sonucunda toplum, kondom kullanımı ve cinsel hayata başlama yaşının geciktirilmesini benimsemiş; buna cinsel yolla bulaşan diğer infeksiyonların tedavisi de eklenince toplumda HIV prevalansında azalma sağlanmıştır. Uganda'da 1990 yılında nüfusun %13'ü HIV infeksiyonuna yakalanmışken bu oran 2003 yılında % 4.1'e; Etopya'da %24 (1990)'den % 11 'e ( 2003) gerilemiştir.Karayibler’de, DSÖ bildirimine göre ortalama 420 bin kişi HIV infeksiyonuna yakalanmış bulunmaktadır.

HIV/AIDS olgularının toplam nüfusa oranı % 2.3 dür. Bu yönüyle dünyada HIV infeksiyonunun ikinci sıklıkta olduğu bölge Karayibler'dir. Bu bölgede 15-44 yaş arasında ölümlerin en sık nedeni AlDS'dir. 2004 yılı içinde 54 binDünya Sağlık Örgütünün kayıtlarına göre 2004 yılı sonunda dünyada HIV ile yaşayanların yaklaşık yarısı kadındır.kişi HIV ile infekte olurken 36 bin kişi de HIV/AIDS yüzünden hayatını kaybetmiştir. Karayibler'in ekonomisi turizme dayanmaktadır. Bununla ilişkili olarak HIV, büyük oranda heteroseksüel cinsel temas ile yayılmaktadır. Erkek eşcinselliği toplumda kabul edilmemekle ve yasadışı olmakla birlikte hastalığın yayılmasında rol oynamaktadır. Bölgede damar içi uyuşturucu kullanımı Bermuda haricinde çok azdır.Portoriko'da ise olguların yarıdan fazlası DIUK ile infekte olmuşlardır.Bu bölgede HlV'in en yaygın olduğu ülke 280 bin olgu ile Haiti'dir. Ancak olgularda azalma izlenmektedir. 15-49 yaş kadınlarda 1 996 yılında % 4.5 olan HIV infeksiyonu oranı 2003- 2004'de %2.8'e gerilemiştir.Jameyka, ikinci sırada yer alan ülkedir. Burada, 10-19 yaş kız çocuklarında aynı yaştaki erkeklere göre 2.5 kat fazla HIV infeksiyonu saptanmaktadır. Dominik Cumhuriyeti'nde 24 yaşın altındaki kadınlarda HIV/AIDS olguları aynı yaştaki erkeklerden içi kat fazladır. Bahamalar ve Barbados'da ., 90'ların sonlarında başlatılan HlV'den korunma çalışmaları ile salgın, gerileme göstermiştir.

Gebe kadınlarda 1993 yılında % 4.8 olan HIV infeksiyonu prevalansı 2002'de % 3'e düşmüş; HlV'e bağlı ölümler azalmıştır. Barbados'da anneden bebeğe HIV geçişinin, 2000-2002 yılları arasında %69 azalması sağlanmıştır.Bu bölgede Küba özellik göstermektedir. HIV infeksiyonunu önlemeye yönelik çalışmaların 1980'lerin sonunda başlatılmış olması ve tedavide kullanılan ilaçları herkesin ücretsiz temin edebilmesi sayesinde, olgu sayısı çok düşük kalmıştır. Ancak 1995-2000yılları arasında HIV olgularında 5 kat artış izlendiği bildirilmektedir. Bununla birlikte Küba'da salgın hala çok düşük düzeydedir.Güney Amerika’da 1.7 milyon kişi HIV ile yaşamaktadır. 2004 yılında 240 bin kişi hastalığa yeni yakalanmış, 95 bin kişi HIV/AIDS yüzünden hayatını kaybetmiştir. Genel olarak nüfusun %0.6'sı HIV infeksiyonuna yakalanmış olmakla birlikte Guetemala ve Honduras'da bu oran %1'e çıkmaktadır. Bulaşta en önemli rolü erkek eşcinseller ve DlUK lar oynamaktadır. Bu kişiler girdikleri heteroseksüel ilişkilerle hastalığı kadınlara taşımaktadır. Bu nedenle bölgedeki salgın yeni olmamakla birlikte 15 -24 yaş arasındaki kadınların %0.5'i, erkeklerin %0.8'i HIV ile infektedir.Asya ülkelerinde HIV infeksiyonuna yakalanmış kişilerin topluma oranı %0.4 gibi düşük düzeydedir. Ancak bu bölge dünya nüfusunun büyük bir kısmını barındırmaktave HIV infeksiyonu ile yaşayanların sayısı 8.2 milyona ulaşmaktadır.

Hastalığa 2004 yılı içinde yakalananlar 1.2 milyonu; aynı yıl bu hastalıktan ölenler 540 bini bulmuştur. Asya'nın her yeri AIDS salgınından aynı düzeyde etkilenmemektedir. Kamboçya, Myanmar, Tayland salgının ilk etkilediği ülkelerdir. Endonezya, Nepal, Vietnam, Çin gibi ülkelerde ise AIDS salgını son yıllarda ortaya çıkmıştır. Myanmar, Hindistan'ın bazı bölgeleri ve Çin'de HlV'den korunmaya yönelik çalışmalar oldukça azdır.Çin'in bazı bölgelerinde kırsal kesimde yaşayanların gelir amacıyla kanlarını satması nedeniyle HIV, 1990'larda oldukça yayılmıştı. Günümüzde ise Çin'de AIDS'in yayılmasında en önemli faktör damar içi uyuşturucu kullanımı ve paralı sekstir. Damar içi uyuşturucu kullananlarda HIV infeksiyonu %18- 56 arasında değişmektedir. Bu kişilerin hastalığı cinsel yolla eşlerine bulaştırmaları, salgının hızla yayılmasına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra Çin'de kondom kullanımına gereken önem verilmemektedir. Toplumda, beş kişiden ikisi; hayat kadınları arasında, üç kişiden biri kondomun AlDS'den koruyacağını bilmemektedir. Çin'de erkek eşcinsellerin %3 kadarında HIV infeksiyonu olduğunu gösteren çalışmalar olmakla birlikte bu grubun salgındaki payı konusunda bilgi çok azdır.

Hindistan'da HIV infeksiyonu ile yaşayan insan sayısı 5.1 milyonu bulmuştur. Bu ülkede de DİUK ve paralı seks salgının ilerlemesinde en önemli rolü oynamaktadır. DİUK da HIV infeksiyonu 2000 yılında % 26 iken 2003 yılında %64'ü bulmuştur. Endonezya'da DİUK da %70 HIV pozitifliği bildirilmektedir. Asya'da yeni HIV /AIDS olgularının çoğu hastalığı paralı seks yoluyla almaktadır. Buna rağmen erkeklerin çoğunun paralı sekse yöneldiği bilinmektedir. Pakistan'da yapılan araştırmada kamyon şoförlerinin 1/3'ünün kondomu hiç duymadığı; 20 kişiden 19'unun paralı seks sırasında kondom kullanmadığı saptanmıştır.Çin’in bazı bölgelerinde kırsal kesimde yaşayanların gelir amacıyla kanlarını satması nedeniyle HIV, 1990’larda oldukça yayılmıştı. Günümüzde ise Çin’de AIDS’in yayılmasında en önemli faktör damar içi uyuşturucu kullanımı ve paralı sekstir.Doğu Timor'da 10 hayat kadınından 6 sı AIDS'i hiç duymadığını; hiçbir zaman kondom kullanmadığını belirtmişlerdir. Yine aynı araştırmada 10 hayat kadınından 4'ü gösterildiğinde kondomu tanımamıştır.

Asya ülkelerinden Kamboçya ve Tayland'da uygulamaya konan geniş kapsamlı önleme programları sonucunda riskli davranışlarda önemli ölçüde azalma ve yeni HIV olgularında düşüş sağlanmıştır.Doğu Avrupa ve Orta Asya’da 2004 yılı içinde 210 bin kişi HIV infeksiyonunayakalanırken 60 bin kişi de HIV/AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Sonuçta bu bölgede 1.4 milyon kişi HIV ile yaşamaktadır. En önemlisi son 10 yıldan kısa bir süre içinde Doğu Avrupa ve Orta Asya'da HIV salgını 9 kat artış göstermiştir. 1 5-24 yaş kadınların %0.8'i, erkeklerin % 1.7 si HIV infeksiyonuna yakalanmış durumdadır.Bu bölgede salgın henüz başlangıçtadır. HIV ile infekte kişilerin çoğu genç olup %80'i 30 yaşın altındadır. Batı Avrupa'da ise 30 yaşın altında olanlar HIV/AIDS olgularının %30'unu oluşturmaktadır. Doğu Avrupa ve Orta Asya'da HlV'in esas bulaş yolu cinsel temas ve DİUK dır.Bu bölgedeki olguların çoğu Rusya'dadır. Rusya'daki 860 bin HIV ile infekte kişinin %80'i 15-29 yaş arasındadır ve 1 / 3 'ini kadınlar oluşturmaktadır. Gençler arasında uyuşturucu kullanımının oldukça yaygın olduğu bilinmekte, 1.5 -3 milyon uyuşturucu bağımlısı olduğu tahmin edilmektedir. Bunların % 40'ının ortak enjektör kullandıkları saptanmıştır. DİUK arasında HIV pozitifliği %65' e kadar çıkmaktadır. Bu grupta yapılan araştırmada kondom kullanmayanların oranı % 83' e varmaktadır.

Rusya cezaevlerindeki mahkumların %2-4'ü HIV ile infektedir.Doğu Avrupa'da HIV salgını açısından önemli bir ülke de Ukrayna'dır. On yıl önce ülkede sadecel 83 HIV/ AIDS olgusu varken 2004 yılı ortalarında bu sayı 68 bine ulaşmıştır. Olguların %40'dan fazlasını kadınlar oluşturmaktadır.Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da 540 bin kişi HIV ile yaşamaktadır. Hastalığa 2004 yılında yakalananlar 92 bin, aynı yıl ölenler 28 bin kişidir. Toplumun %0.3'ü HIV ile enfektedir. Ancak bu bölgeden toplanan verilerin yeterli olmadığı bildirilmektedir. Kuzey Afrika ve Orta Doğu'da HlV'in yayılmasında paralı seks, erkek eşcinselliği ve DİUK birlikte rol oynamaktadır. Bu da yayılımın çok hızlı olacağının bir göstergesidir.Bu bölgede Sudan HIV/AIDS'in en yaygın olduğu ülkedir. Sudan'da 400 bin kişi HIV infeksiyonuna yakalanmış bulunmaktadır.

Ülkenin Sahra altı Afrika'ya komşu güney bölgelerinde olguların yoğunluğu artmaktadır. Kuzey Afrika ve Orta Doğu'nun diğer ülkelerinde salgın henüz başlangıç dönemindedir. Bunların içinde Fas, Libya ve İran'da hızlı bir artış gözlenmektedir. Madde bağımlılarının ortak enjektör kullanımı ile aldıkları HIV'İ eşlerine ve evlilik dışı cinsel ilişkiye girdikleri kadınlara bulaştırmaları; kondom kullanımının çok düşük düzeyde olması ile yayılım hızlanmaktadır.Doğu Avrupa ve Orta Asya’da 2004 yılı içinde 210 bin kişi HIV infeksiyonuna yakalanırken 60 bin kişi de HIV/AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir.