Bağ Dokusunun Yaşlanması Ve Varis
Bağ Dokusunun Yaşlanması Ve Varis : Bağ dokusunun dayanıklılık ve esnekliğini sağlayan kolajen ve elastin liflerinin azalması birçok organda yetmezliğe yol açmaktadır. Örneğin mesane duvarında kolajen kaybı idrar kaçırmaya, ciltte kolajen kaybı kırışıklıklara, pörsümeye neden olmaktadır.Bağ dokusu zayıflığı venlerde de (toplardamar) yetmezliğe, dolayısıyla varis oluşumuna neden olmaktadır. Kan damarları bağ dokusunca mantolan- mıştır.
Zamanla -özellikle kalıtımsal olarak bağ dokusu zayıf olanlarda- bağ dokusuna esneklik ve dayanıklılık veren kolajen azalır. Böylece damarları saran bağ dokusundaki ve damar duvarı içindeki kolajende azalma olur. İşte bu kolajen azalması sonucu ven duvarlarının zayıflığı diğer faktörlerle birlikte varis oluşumunu tetikler.Varisler, genişlemiş, uzamış ve bükülmüş venlerdir. Tipik kadın hastalığıdır. Erkeklerde nadirdir, olsa da hafiftir.
Prensip olarak her vende varis oluşabilir, ancak bacağın yüzeysel venlerinde sık görülür. Toplumun yüzde 20'sin- de görülmektedir.Ven sisteminin ana görevi, kanı yerçekimine karşı kalbe taşımaktır. Bu sırada kalbin emme gücünün yanı sıra, bacak kaslarının da rolü büyüktür. İnsan hareket ederse kan, kalbe doğru pompalanır. Venlerdeki kapakçıklar, supap görevi yaparak kanın geriye akışını önler. Eğer hareketsizlik nedeniyle kan bacaklarda toplanırsa, kalıtımsal olarak bağ dokusu zayıf olanlarda venlerin aşırı genişlemesine ve böylece varis oluşumuna neden olur. Bu aşırı genişleme, ven kapakçıklarının işlevini yerine getirememesine neden olur. Böylece kan toplanması daha da artar. Venler dokulardan kanın kalbe iletilmesini sağlar. Venler ince duvarlıdır, atardamarlardan daha fazla esneyebilir.
Normal koşullarda içlerindeki kanın basıncı düşük, akım hızı yüksektir.Aşırı kan toplanması sonucu bacak venlerinde basınç artar, sıvı damar dışına sızar, ayakta durulduğu zaman bacaklarda ödem oluşur.Birincil ve ikincil varis hastalığı vardır. Birincil varis kalıtımsal olarak var olan ven duvar zayıflığına bağlı olarak gelişir. Bu tip, yüzde 90'm üzerinde görülür.Nadir olan ikincil varis rahatsızlığında, başka bir hastalık, örneğin ven trombozu varis oluşuna neden olur.Birincil varis oluşumunda aşağıdaki risk faktörleri bilinmektedir:Kalıtım: Bağ dokusu zayıflığı ve varise yatkınlık kalıtımla alınır.Hormonlar: Kadınlık hormonu östrojen, damarlarda genişlemeye yol açar. Bu nedenle kadınlarda varis erkeklerden daha sık görülür.
Gebelikte her üçkadından birinde varis oluşur ve doğumdan sonra büyük oranda geriler. Östrojen, damarlarda azot monoksit (NO) yapar. Azot monoksit, şiddetli damar genişleticidir. Gerçi bu gaz kadım kalp enfarktüsünden korur, ancak çevredeki venleri de genişletir. Damarların genişlemesiyle kan dolaşımı yavaşlar. Eğer bu yavaşlama çok olursa, kan damarlarda pıhtılaşır ve tromboz oluşur. Ancak bu boyutta ciddi olaylar nadiren oluşur. Çoğu zaman sadece yüzeysel damarlarda genişleme oluşur.Hareket Azlığı: Ayakta, hareketsiz ya da oturarak yapılan faaliyetler, adale pompasının gevşemesine neden olur. Ayrıca otururken bacakların bükük olması da kanın akışını engeller.Yaş, Aşırı Kilo, Sigara: Bunlar da diğer risk faktörleridir.
Tanısı
• Muayene ve anamnez (bireyin geçmişindeki hastalıkların sorgulanması)
• Doppler sonogra fiyle yüzeyde olmayan venlerin açık olup olmadığının, ven kapakçıklarının fonksiyonunun iyi olup olmadığının ve kanın akış yönünün saptanması
• Flebografi: Nadiren kontras maddeyle ven filmi
Korunmanın Yolları
Korunmanın amacı, ven duvarlarının geçirgenliğini erken dönemlerde durdurmaktır. Böylece ödemler önlenir ve dokuların beslenmesi iyileştirilir.
• Varis oluşumunun ilk belirtilerinde östrojen ve progesteron tayini yaptırılmalıdır. Progesteron, östrojenin yol açtığı damar genişlemelerini önler. Oluşmuş olanları geçirmez, ancak ilerlemesini durdurur. Progesteron jel şeklinde kullanılabilir. Progesteron, sadece östrojenin karşıtı olmakla kalmaz, kolajen yıkımına neden olan biyokimyasal olayları da durdurur. Demek ki progesteron çift koruma etkilidir.
• Kolajen metabolizmasında androjen hormonlarının da pozitif etkisi vardır. Progesteron jel ile androjen jel birlikte uygulanabilir.
• Günde birçok kez bacakları yüksekte tutmak yararlıdır.
• Yeterli bedensel aktivite (yürüyüş, yüzme, bisiklete binmek) gereklidir.
• Güneş ve sauna gibi aşırı sıcaktan kaçınılmalıdır. Bunlar venleri genişletir.
• Sıcak-soğuk duş değiştirmeleri ve soğuk su, venleri daraltır, kan dolaşımını iyileştirir.
• Bitkisel kaynaklı damarları sıkılaştıran ilaçlar (örneğin kestane ekstrele- ri) kullanılır. Etkileri tartışılmaktadır. Şu var ki, atkestanesi ekstresinin pozitif etkilerine değgin bazı yayınlar vardır.
• Ayrıca ven kuvvetlendirici ilaçlar (Daflon, Venorutan), ven duvarlarının direncini iyileştirir.
• İdrar söktürücülerle vücutta toplanan fazla sıvı atılır, ödem giderilir.
• Kabız olmamak için bol lifli gıdalar tüketilmeli ve tuvalette ıkınmaktan kaçınılmalıdır.
• Bacaklara aşağıdan yukarıya, kasıklara doğru sık sık soğuk duş uygulanmalıdır
• Ağır yük taşınmamalıdır.Bacak varisleri için genel tavsiye şudur:
• Yatma ve yürüme iyidir.
• Ayakta durma ve oturma varisi destekleyeceğinden, doğru değildir.
Tedavisi
• Küçük, yüzeysel varisler sklerozan tedaviyle yok edilir. Varis damarları içine sıkılan özel ilaçla bu damarlar fonksiyon dışı bırakılır.
• Lazer tedavisi: Büyük varisler için lazer tedavisi uygun değildir. Ancak küçük varisler ve sklerozan tedavi sonucunda ciltte oluşan pigmentas- yonlar (lekeler) lazerle başarıyla tedavi edilir.
• Ağır varis vakalarında ayak bileklerinden kasıklara kadar değişmiş olan ven, ameliyatla çıkarılır. Bu tedavi, derin venler sağlam olduğu zaman uygulanır. Varisler sadece estetik nedenle tedavi edilmezler. Örneğin Almanya'da yaklaşık 2 milyon kişi, varisler sonucu bacaklarda oluşan açık yaradan mustariptir.
• Bandaj ve varis çorapları, ödem gibi hafif yakınmalarda şikâyetleri azaltır. Ancak varisler olduğu gibi kalır. Sadece şikâyetler azalır. Buna rağmen tedavinin ilk seçenekleridir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
