Alzheimer Hastalığından Korunmak Veya Geciktirmek İçin Orta Yaşlarda Neler Yapmalı?
Alzheimer Hastalığından Korunmak Veya Geciktirmek İçin Orta Yaşlarda Neler Yapmalı? : Alzheimer artan ciddiyette bir toplumsal sağlık sorunu haline geliyor. Hastalığın başlangıcını geciktiren müdahalelerin de toplumun sağlığında önemli rolü var. Klinik Alzheimer hastalığının başlangıcının 5 yıl geciktirilmesi, dünyadaki hasta sayısını %50, 10 yıl geciktirilmesi %85 oranında azaltabilir. Bugün Alzheimer’in ilaç tedavisinde elde edilen başan sınırlı. Hastalığı tam durduran, ilerlemesini engelleyen ve hastayı, hastalık öncesi normal duruma getiren bir ilaç tedavisi yok. Bu nedenlehastalığı önleyen, geciktiren veya gelişmesini değiştiren bazı yöntemlere gereksinim var. Son yıllarda Alzheimer hastalığının risk faktörleri ve koruyucu etkenlerle ilgili çalışmalar, yayınlar arttı ve bir bilgi birikimi oluştu. Diğer hastalıklarda da olduğu gibi hastalıktan korunma tedaviden daha ucuz ve tercih nedeni.Son bulgular bazı kişilerin yaygın Alzheimer hastalığı patolojisine sahip olmasına rağmen zihinsel bozukluk göstermediğini ortaya koyuyor. Bu gözlem kişilerin direnme kapasitesinin hastalığın olumsuz etkilerine karşı farklı olduğunu gösteriyor. Hastalığın neden olduğu değişikliklere karşı dayanma gücüyle ilişkili faktörlerin belirlenmesi, hastalığın önlenmesinde de önemli.
Patolojik olarak Alzheimer hastalığı saptanan Rahibe Bernadette’i bunamadan kurtaran etken neydi? Kitabın başında sözü geçen Rahibe Bernadette’in beyni patolojik olarak şiddetli derecede Alzheimer hastası olmasına rağmen, günlük hayatında bu hastalığın klinik belirtilerini göstermemiş, bunama yapmamıştı. Bunun sırrı neydi?Araştırmacılar Rahibe Bemadette’in beyin damarlannın tetkikinde, atardamarlarda çok az damar sertliği olduğunu kaydetti. 85 yaşmda ölen rahibenin beyin damarları sanki genç bir insanınki gibi temizdi. Bu durum beyin damar hastalığı olmayan veya az olan bireylerde Alzheimer hastalığı belirtilerinin geç ortaya çıktığı şeklinde yorumlandı. Bir anlamda, eğer beyinde damar hastalığı yoksa, beyin Alzheimer’e ait patolojik değişikliklere daha uzun süre dayanabiliyor ve klinik tablo ortaya çıkmayabiliyordu. Eğer Rahibe Bemadett 85 yaşmda öleceğine, 95 veya daha ileri yaşlarda ölse, muhtemelen bunama belirtileri gösterecekti. Onun beyninin de belirli bir dayanma gücü vardı ve tükendiğinde hastalık belirtileri ortaya çıkacaktı.
Alzheimer hastalığının başlangıcını öne alan nedenler sadece damar sertliği değil. İri beyin ve büyük hipokampus koruyucuyken, düşük beyin rezervi, genetik faktörler, metabolikhastalıklar, mükerrer kafa travmaları, depresyon ve çevresel faktörler gibi nedenler de diğer risk faktörleri olabilir. İleride Alzheimer’e yakalanmamak veya geç yakalanmak için bu faktörlerin çoğuna önceden önlem almak mümkün. Bu da risk altında da olsa, bireylerin sağlıklı bir yaşlanma dönemi geçirmesini sağlayabilir.Rahibe Bernadette’teki bulgular son 15-20 yılda yapılan çalışmalarda elde edilenlerle örtüşüyor. Yaşlı hastalarda Alzheimer hastalığı ile beyin damar hastalığına bağlı risk faktörleri ve damar sertliği arasında bağlantı olduğuna dair artan sayıda bulgu var. Günümüzde kalp-damar hastalığı risk faktörleriyle inme vakalarının, hem vasküler demans hem de Alzheimer riskini artırdığı gözlenmekte.Kronik bir hastalıktan korunma, bilinen risk faktörlerinin erkenden düzenlenip değiştirilmesine bağlı.
Kimlerin demansa yakalanacağı erkenden bilinir, yüksek risk taşıdığı ortaya konursa, risk faktörlerine yönelik yaşam tarzının düzenlenmesi, birlikte bulunan hastalıkların erken tedavisi, hastalığı önlemede etkili stratejiyi oluşturur.Alzheimer’in beyindeki yozlaştırıcı değişiklikleri orta yaşlarda başladığından hastalığın erken risk faktörlerinin belirlenmesi çok önemli. Bugünkü bulgular tedavi edilebilir kalp-damar hastalığı risk faktörlerinin önlenmesinin, Alzheimer hastalığına da uygulanabileceğini telkin ediyor.Vasküler risk faktörleriyle Alzheimer hastalığı arasındaki ilişkinin nedeni tam bilinmiyor. Bununla birlikte klinik olarak Alzheimer tanısı alan yaşlıların büyük çoğunluğunda, bunamaya neden olan veya eşlik eden vasküler patoloji görülür. Yapılacak çalışmalar bu ilişki ve mekanizmalara daha fazla ışık tutacak. Alzheimer hastalığının, damar sertliğine neden olan vasküler risk faktörleri Tablo 5’te görülebilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
