Alzheimer Hastalığından Korunmak İçin Kafanı Çalıştır

Alzheimer hastalığının bilinen bir numaralı riski yaş. İnsanlar yaşlandıkça Alzheimer hastalığının riski artıyor. Diğer bilinen riskler arasında daha önceden geçirilmiş ciddi kafa travmaları var. Giderek daha iyi anlıyoruz ki damar risk faktörleri dediğimiz; yüksek tansiyon, diyabet, özellikle orta yaştaki tansiyon değeri, orta yaştaki kolesterol değeri, Alzheimer hastalığı riskini de belirliyorlar. Eğer tansiyon veya kolesterol yüksekse hastalık riski artıyor. “Alzheimer hastalığını engellemek mümkün mü” diye sorulduğunda hiç tereddüt etmeden şu yanıtı veriyoruz: “Uygulayacağınız genel prensip şu: Kalbiniz için iyi olan her şey beyniniz için de iyidir. Yani yüksektansiyonunuz varsa düşürmek, kolesterol yüksekse düşürmek, diyabetiniz varsa tedavi etmek, kiloluysanız kilonuzu düşürmek, doymuş yağlardan, hayvani yağlardan kaçınmak, yeteri kadar ve dengeli beslenme şeklini uygulamak.” Beslenme tarzı olarak “Akdeniz Usulü Beslenmeyi” öneriyoruz. Akdeniz usulü beslenme ya da Akdeniz diyeti sebze, meyve, tam tahıllar, zeytinyağı ve balık ağırlıklı, süt ürünlerini göreceli olarak az kullanan, doymuş yağlardan kaçman bir diyet tarzı. Ayrıca fiziksel aktivitenin (en kolay yolu günde 30 dakika kadar yürümek) ve sosyal olmanın, insan içine karışmanın da faydası var. Bunları yaptığınız zaman, Alzheimer hastalığının riski sıfıra inmiyor ama göreceli olarak azalıyor. Başka bir ilginç gözlem var: İşinde ön planda beynini kullanarak çalışan insanlarda Alzheimer hastalığının riski, vücudunu kullanarak çalışanlara göre daha az. Yani beyni kullanmak belli ölçüde Alzheimer hastalığına karşı koruyor. Bir başka ilginç gözlem ise yüksek eğitimli insanlarda, Alzheimer hastalığı riski daha az. Ancak ortaya çıktığı zaman daha hızlı bir seyir gösteriyor.

# Neden böyle oluyor?

Sebebi bilinmiyor. Yüksek eğitimli insanlarda daha az görülmesine ilişkin iki tane görüş var: Bir tanesi, bunun tamamen bir yanılsama olduğu yönünde. İkinci görüş ise şöyle: Bir insanın zihinsel kapasitesi ne kadar yüksekse, ne kadar çok hücresini aktif tutuyor ve ne kadar çok hücreler arası bağlantı yapıyorsa, bunlardan kayıplar olsa dahi kalan hücre miktarının kritik bir eşiğin altına düşme olasılığı daha düşük. Beynin diyelim ki elli milyar hücresi var ve bunun en az kırk milyarının çalışması lazım. Bu elli milyar hücrenin hepsini aktif tutan ve aralarında çok sayıda bağlantı olmasını sağlayan insanlarda, kapasitenin belli bir eşiğin altına düşme olasılığı daha küçük. Onun için zihinsel rezervi, zihinsel kapasiteyi yüksek tutmak, canlı tutmak büyük bir avantaj.

# Nasıl çalıştırmak lazım peki?

Bunun tek bir yöntemi yok. Mesela hastalarım veya yakınları soruyorlar: “Bulmaca çözeyim mi?” Evet, bu bir yöntem. Bulmaca çözebilirsiniz, ama bir başka yöntem de beste yapmak olabilir, kitap yazmak olabilir, arkadaşlarıyla entelektüel tartışmalara girmek olabilir. Önemli olan zihinsel bir ak- tivite yapılması.