Akromegali Neden Olur

Akromegalide başlıca bozukluk, hipofiz ön lobunun aşırı ölçüde çalışmasıyla büyüme hormonu yapımının ileri derecede artmasıdır.

Büyüme hormonu artışı, hastalığın tipik belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açar. Hormon fazlalığı kemik, bağ ve kas dokularının, iç organların ve damarların genişlemesine neden olur. Klinik belirtiler yıllarca, hipofizde gelişen bir adenomun yol açtığı büyüme hormonu fazlalığına bağlanarak açıklanmıştır. Çok az olguda yalnızca hipofiz bezinde hücre artışına (hi-perplazi) bağlı aşırı çalışma söz konusudur. Tümörün çıkarılması ile klinik iyileşme sağlanır.

Ama cerrahi girişimden sonra türnörün yeniden gelişme olasılığı tartışmalara neden olmaktadır. Cerrahi girişime ilişkin tartışmalı bir başka konu da tümörün, sinir uçları arasında iletişimi sağlayan maddelerle ilgili bozukluklardan ya da GHRFnin (Growth Hormone Releasing Factor- hipotalamustan salgılanan ve hipofiz bezinden büyüme hormonunu serbestleştiren etken) salgısını düzenleyen hipotalamus içi süreçlerdeki değişikliklerden kaynaklandığı görüşüdür. Bazı hastalarda büyüme hormonu salgısının bütünüyle otonom olmaması (kan şekerinin yükselmesiyle bastırılması, düşmesiyle uyarılması) ve sinir uçları arasındaki iletişimi sağlayan maddelerin benzerlerinin akromegalili hastalarda büyüme hormonu düzeyinin başarılı bir şekilde düşürülebilmesi, hipotalamus kaynaklı nedenleri devre dışı bırakır.

Öte yandan ilaç tedavisine olumlu yanıt vermeyen hastalarda tümörün çıkarılmasından sonra gözlenen iyileşme, nedenin daha çok hipofiz düzeyinde olduğunu düşündürür. Bu iki yaklaşım birlikte ele alınırsa doğru bakış açısı yakalanabilir: İlk aşamada hipotalamus içi süreçlerdeki değişim, daha sonra ise tümörün kendi basma hormon salgılaması hastalığın oluşumunu açıklar.

Büyüme hormonu salgılayan tümörler büyük ölçüde değişken davranış gösterirler. Tedavi edilmezlerse büyük bir bölümü hipofizin normal işleyişini bozup yukarıya doğru büyüyerek görme sinirlerine (görme siniri çaprazına [optik kiyazma]) baskı yapar. Yıllarca belirti vermeyen sessiz tümörlere de rastlanır. Çok az olguda ise vücut, uzun süre yüksek olan büyüme hormonu düzeyine ilginç bir şekilde direnç geliştirir; hastalığın klinik tablosu bir süre için durulur. Gene de, tümör gelişimini sürdürür.

Akromegalinin en önemli sonuçlarından biri şeker hastalığıdır (diabetes mellitus). Şeker toleransı önceden değinildiği gibi genellikle azalmıştır. Şeker hastalığı, hastaların yaklaşık üçte birinde görülür. İlk bakışta, büyüme hormonunun neden yalnızca glikoz üretimini uyarıp, ensülin artışına neden olmadığını açıklamak zordur. Bu hastaların bir bölümünde şeker- hastalığına kalıtsal eğilim bulunduğundan, akro-megali tedavisi sonucunda şeker hastalığı gerilese de bütünüyle ortadan kalkmaz.

Oluşum süreçleri tam olarak anlaşılamayan ve günümüzde akromegali hastalarında en yaygın ölüm nedeni olan yan etkiler, kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon) ve kalp-damar hastalıklarıdır. Olguların yüzde 20-50‘sinde görülen kan basıncı yüksekliğinin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, büyüme hormonunun vücutta sodyum tutulması yaparak kan basıncını yükselttiği düşünülmektedir.

Aşağıda belirtilen kalp-damar hastalıkları ve özellikle damar hastalıkları 40 yaşından sonra yaygınlaşır:

• kan basıncı yüksekliği
• damar sertliğine bağlı koroner kalp hastahğı
• nedeni belirsiz kalp kası hastalığına bağlı kalp büyümesi (kardiyomegali)
• konjestif (dokularda su tutulmasına ve damarlarda aşırı kan göllenmesine bağlı) kalp yetmezliği
• beyin damarları hastalığı.

Kanda büyüme hormonunun yüksek düzeyde olması tek basma kalp hastalıklarını açıklayamaz. Gene de daha Önce hiçbir kalp hastalığı bulunmayan ak-romegalili hastalarda sol karıncık büyümesi yaygın olarak saptanmaktadır.