Yaratılış
YARATILIŞ (hilkat, creation)
Yaratılış kelimesi geniş manalı bir kelime olduğu için kainatta var olan bütün şeylerin yaratılışını içine almaktadır. Ancak biz burada Hz. Adem, Hz. Havva ve diğer insanların yaratılışı üzerinde duracağız. İnsanın yaratılışını bütün safhaları ile beraber Cenin maddesinde anlatmış olduğumuzdan dolayı burada sadece Hz. Adem ile Hz. Havva'nın yaratılışını âyet ve hadisler ışığında kısaca açıklamaya çalışacağız.
Hz. Adem'in Yaratılışı: Kur'ân-ı Kerim'in haber verdiğine göre Hz. Adem yedi safhada yaratılmıştır:
Toprak Devresi: "Şüphesiz ki İsa'nın babasız dünyaya gelişi, Allah katında Adem'in yaratılışı gibidir. Allah, Adem'i topraktan yarattı, sonra ona "ol" dedi,
O da oluverdi" (Al-i imrân 59)
Çamur Devresi: "O (Allah) ki yarattığı her şeyi güzel yapmış ve ilk başta insanı çamurdan yaratmıştır" (Secde 7).
Yapışkan Çamur Devresi: "Şimdi sor onlara! Yaratılış bakımından kendilerini yaratmak mı daha zor, yoksa bizim yarattıklarımız mı? Zira biz kendilerini yapışkan bir çamurdan yarattık" (Saffât 11).
Şekillenmiş Cıvık Bir Balçık Devresi: "Andolsun ki biz insanı, (pişmiş) kuru bir çamurdan, şekillenmiş cıvık bir balçıktan yarattık" (Hia26)
Kupkuru Bir Çamur Devresi: "Hani Rabbin meleklere demişti ki: ben kupkuru bir çamurdan, şekillenmiş cıvık bir balçıktan bir insan
yaratacağım" '(Ma 28)
Pişmiş Çamur Devresi: "Allah insanı (Adem'i) pişmiş çamura benzeyen bir balçıktan yarattı"
(Rahman 14)
Ruh Verilmesi Devresi: "Hani Rabbin meleklere demişti ki: "Ben muhakkak çamurdan bir insan yaratacağım. Onu tamamlayıp içine de ruhumdan üflediğim zaman, derhal ona secdeye kapanınız! Bütün melekler hepsi birden secdeye kapandılar, yalnız İblis secde etmedi. Zira büyüklük tasladı ve kafirlerden oldu" buyrulmuştur. (Sâd 72-74)
* Hz. Adem'in yedi devrede yaratılması ile insanın (ceninin)de yedi devrede yaratılması arasında mutabakat vardır. Nitekim Hz. Ali (r.a.) ceninin yedi devrede yaratılışı ile ilgili olarak: "İnsan önce topraktan (zira meni topraktan meydana gelen gıdalardan oluşmaktadır). Sonra nutfe, sonra alaka, sonra mudga, sonra kemik, sonra et, en sonunda da ruh üflenmesi devrelerinden geçtikten sonra yaratılır demiş ve hemen Müminûn Sûresi'nin 12-14. ayetlerini okumuştur. Bunu duyan Hz. Ömer: "Doğru söyledin, Allah ömrünü uzun eylesin!" diye Hz. Ali'ye duâ da bulunmuştur."1 CENİN maddesine de bak.
Yüce Allah gerek Hz. Ademi ve gerekse ana rahmindeki cenini bir safhada da yaratalabilirdi. Fakat hikmeti gereği olarak böyle çeşitli safhalardan geçirerek yaratmıştır. Nitekim Kur'ânı Kerim'de: "Sizlere ne oluyor ki, Allah'a büyüklüğü yakıştıramıyorsunuz? Halbu ki o sizi, çeşitli merhale (devre) lerden geçirerek yaratmıştır. Görmez misiniz? Allah yedi göğü birbiriyle ahenkli olarak nasıl yaratmış, güneşi de bir çerağ yapmıştır. Allah sizi de yerden ot bitirir gibi bitirmiştir. Sonra sizi yine oraya (toprağa) döndürecek ve sizi yeniden (kabirlerinizden) çıkaracaktır" buyrulmuştur. (Nuh n-ıs)
İnsan, şekil itibariyle en güzel birvarlık olarak yaratılmıştır. Yine Kur'ânı Kerim'de yüce Rabbimiz: "... Gerçekten biz insanı en güzel bir şekilde yarattık" (Vn 4) "Ey insan! Seni yoktan yaratan, düzgün yapılı ve endamlı kılan, sana ölçülü ve dengeli davranma imkanı veren (maddi ve akli yapıda seni en üstün bir varlık kılan), seni dilediği en güzel bir şekil ve biçimde terkip eden, ihsanı bol Rabbine karşı seni aldatan nedir?" (infttar 6-8)
"(Allah) gökleri ve yeri üstün bir hikmetle yarattı ve sizi şekillendirdi, şekillerinizi (suretlerinizi) de güzel yaptı. Dönüş ancak O'nadır."
buyurmuştur. (Teğâbün 3)
Hz. Adem'in Yaratılış Çamuru İçin Yeryüzünün Bütün Toprak Cinslerinden Birer Miktar Alınmıştır: Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Yüce Allah, Adem'i kudret eliyle, bütün yeryüzünden aldığı topraktan yaratmıştır. İşte bu sebeple Ademoğulları yeryüzü toprağının cinsine göre kızıl, esmer, beyaz ve siyah renkli olarak yaratılmıştır. Bunlar arasında karışık renklerde olanlar da vardır. Yine bunlar içinde yumuşak huylu, sert karakterli, iyi ve kötü olanlar da vardır."2
"Yüce Allah, Adem'i yeryüzünün bütün toprağından alarak yarattı. Adem'in zürriyeti de bu toprakların cinsine göre meydana geldi. Bunlardan bazıları siyah, bazıları beyaz, bir kısmı esmer bir kısmı da kızıl renklidir. Bunlar arasında karışık renklerde olanlar da vardır. Yine bunlar içinde yumuşak huylu, sert karakterli, iyi ve kötü olan insanlar da vardır" buyurmuştur."3
Yine Peygamber Aleyhis-Selâm; Cafer b. EbîTâlib'e hitaben: "Ey Cafer! Sen, yaratılışta ve ahlakta bana benzersin. Zira sen, benim yaratıldığım çamurdan yaratılmışsın!" buyurmuştur."4
Kur'ân-ı Kerim'de ise bu konuya şöylece temas edilmektedir: "Allah'ın gökten indirdiği suyu görmedin mi? Biz o su sebebiyle renkleri çeşit çeşit meyveler Çıkarttık. Dağlardan da (kendi toprağının cinsine göre) beyaz, kırmızı, simsiyah, çeşitli renklerde, uzun uzadıya (maden) damarları (tabakalar, katmanlar yarattık). İnsanlardan, hayvanlardan ve davarlardan da yine böylece, bitkiler ve madenlerde olduğu gibi, çeşitli renklerde olanlar vardır. Kulları içinde Allah'tan gereğince korkan ancak ilim sahipleridir. Şüphesiz ki Allah, her şeye gâlibdir ve çok bağışlayıcıdır" (Fâtır n-28)5 "O'nun varlığının delillerinden biri de, gökleri ve yeri yaratması, dillerinizin ve renklerinizin değişik olmasıdır. Şüphesiz ki bunda bilenler için alınacak dersler ve öğütler vardır"
(Rum 22).
Madenler ve cevherlerden toprakta ne varsa, belli bir miktarda insanda da aynı şeyler vardır. Sözümüze yine bir âyet-i Kerime ile son verelim: "Göklerin ve yerin yaratılması, insanların yaratılmasından elbette daha büyük bir şeydir. Fakat insanların çoğu bu gerçeği bilmezler. Gözü görmeyen kimse ile gören kimse, inanıp iyi amellerde bulunanla kötülük yapan kimse bir olmaz. Ne kadar az düşünüyorsunuz?!" buyrulmuştur.
(Mümin 57-58)
Kaynaklar:
[1]- Halk'ul-insan s. 366 dipnot; ihya 2/54. [2]- E. Dâvud sünnet H. 4693; Tirmizi tefsir H. 2955; Müsned 4/400. 406; S. Kübrâ 9/3. ayrıca bak. K. Ummal 6/15227; I. Sâd 1/26. [3]- Hâkim tefsir 2/261; M. Aliye H. 634; S Kübrâ 9/3; Râmuz s. 278: L Ukûl 3/230-31. [4]- Fahreddin Râzî 7/43.
Hz. Havva'nın Yaratılışı:
Hz. Adem cennete girdiğinde kendisine arkadaşlık edecek kimse yoktu. Adem cennette uyukladı. Yüce Allah eşi Havva'yı Adem'in sol kaburga kemiğinin en küçüğünden yarattı. Bir canlıdan yaratıldığı için adına"Hawa"denildi. Yüce Allah, Havva'yı Adem'e hissettirmeden ve hiç bir ağrı duyurmadan yarattı. Adem uykusundan uyanınca, Allah'ın yaratıklarının en güzelinin baş ucunda oturduğunu gördü ve ona: "Sen kimsin?" diye sordu. Hz. Havva bu soruya: "Senin eşinim, Allah Teâla, senin benimle, benim deseninle yaşamam ve birlikte kalmamız için beni yarattı" diye cevap verdi."1
Kur'ân-ı Kerim'de ise Hz. Havva'nın yaratılışı ile ilgili olarak: "Allah sizi bir tek kişi (Adem)'den yarattı. Sonra ondan da eşini yarattı" (Zumerà).
"Sizi bir tek kişiden yaratan, gönlü ısınsın (ona yoldaş olsun) diye, O'ndan da eşini (Havva'yı yaratan O'dur" (Araf 189).
* "Ey insanlar! Sizleri bir tek kişiden yaratan, o kişiden de eşini yaratan, ikisinden de bir çok erkeklerle kadınlar üreten Rabbinizden korkun ve günah işlemekten sakının..." (Mal).
* "Kaynaşmanız için size kendi cinsinizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet peyda etmesi de O'nun varlığının delillerindendir. Doğrusu bunda iyi düşünen bir kavim için ibretler vardır" buyrulmuştur.(Rum 21).
Kaynaklar:
[1]- Şerhu/-Müsned 20/29: Bağavî tefsirinden naklen: ayrıca bak buhârî b. Halk 4/103. Nikah 6/145; Aynî 2/54. 7/315; Müslim rada H. 65, E. Davud taharet H. 236; el-Menhel 2/ 324; Tirmizî taharet H. 113; i. Mâce taharet H. 525: Dârimî vuzû 1/195; Nihaye 2/492.
Yaratılış kelimesi geniş manalı bir kelime olduğu için kainatta var olan bütün şeylerin yaratılışını içine almaktadır. Ancak biz burada Hz. Adem, Hz. Havva ve diğer insanların yaratılışı üzerinde duracağız. İnsanın yaratılışını bütün safhaları ile beraber Cenin maddesinde anlatmış olduğumuzdan dolayı burada sadece Hz. Adem ile Hz. Havva'nın yaratılışını âyet ve hadisler ışığında kısaca açıklamaya çalışacağız.
Hz. Adem'in Yaratılışı: Kur'ân-ı Kerim'in haber verdiğine göre Hz. Adem yedi safhada yaratılmıştır:
Toprak Devresi: "Şüphesiz ki İsa'nın babasız dünyaya gelişi, Allah katında Adem'in yaratılışı gibidir. Allah, Adem'i topraktan yarattı, sonra ona "ol" dedi,
O da oluverdi" (Al-i imrân 59)
Çamur Devresi: "O (Allah) ki yarattığı her şeyi güzel yapmış ve ilk başta insanı çamurdan yaratmıştır" (Secde 7).
Yapışkan Çamur Devresi: "Şimdi sor onlara! Yaratılış bakımından kendilerini yaratmak mı daha zor, yoksa bizim yarattıklarımız mı? Zira biz kendilerini yapışkan bir çamurdan yarattık" (Saffât 11).
Şekillenmiş Cıvık Bir Balçık Devresi: "Andolsun ki biz insanı, (pişmiş) kuru bir çamurdan, şekillenmiş cıvık bir balçıktan yarattık" (Hia26)
Kupkuru Bir Çamur Devresi: "Hani Rabbin meleklere demişti ki: ben kupkuru bir çamurdan, şekillenmiş cıvık bir balçıktan bir insan
yaratacağım" '(Ma 28)
Pişmiş Çamur Devresi: "Allah insanı (Adem'i) pişmiş çamura benzeyen bir balçıktan yarattı"
(Rahman 14)
Ruh Verilmesi Devresi: "Hani Rabbin meleklere demişti ki: "Ben muhakkak çamurdan bir insan yaratacağım. Onu tamamlayıp içine de ruhumdan üflediğim zaman, derhal ona secdeye kapanınız! Bütün melekler hepsi birden secdeye kapandılar, yalnız İblis secde etmedi. Zira büyüklük tasladı ve kafirlerden oldu" buyrulmuştur. (Sâd 72-74)
* Hz. Adem'in yedi devrede yaratılması ile insanın (ceninin)de yedi devrede yaratılması arasında mutabakat vardır. Nitekim Hz. Ali (r.a.) ceninin yedi devrede yaratılışı ile ilgili olarak: "İnsan önce topraktan (zira meni topraktan meydana gelen gıdalardan oluşmaktadır). Sonra nutfe, sonra alaka, sonra mudga, sonra kemik, sonra et, en sonunda da ruh üflenmesi devrelerinden geçtikten sonra yaratılır demiş ve hemen Müminûn Sûresi'nin 12-14. ayetlerini okumuştur. Bunu duyan Hz. Ömer: "Doğru söyledin, Allah ömrünü uzun eylesin!" diye Hz. Ali'ye duâ da bulunmuştur."1 CENİN maddesine de bak.
Yüce Allah gerek Hz. Ademi ve gerekse ana rahmindeki cenini bir safhada da yaratalabilirdi. Fakat hikmeti gereği olarak böyle çeşitli safhalardan geçirerek yaratmıştır. Nitekim Kur'ânı Kerim'de: "Sizlere ne oluyor ki, Allah'a büyüklüğü yakıştıramıyorsunuz? Halbu ki o sizi, çeşitli merhale (devre) lerden geçirerek yaratmıştır. Görmez misiniz? Allah yedi göğü birbiriyle ahenkli olarak nasıl yaratmış, güneşi de bir çerağ yapmıştır. Allah sizi de yerden ot bitirir gibi bitirmiştir. Sonra sizi yine oraya (toprağa) döndürecek ve sizi yeniden (kabirlerinizden) çıkaracaktır" buyrulmuştur. (Nuh n-ıs)
İnsan, şekil itibariyle en güzel birvarlık olarak yaratılmıştır. Yine Kur'ânı Kerim'de yüce Rabbimiz: "... Gerçekten biz insanı en güzel bir şekilde yarattık" (Vn 4) "Ey insan! Seni yoktan yaratan, düzgün yapılı ve endamlı kılan, sana ölçülü ve dengeli davranma imkanı veren (maddi ve akli yapıda seni en üstün bir varlık kılan), seni dilediği en güzel bir şekil ve biçimde terkip eden, ihsanı bol Rabbine karşı seni aldatan nedir?" (infttar 6-8)
"(Allah) gökleri ve yeri üstün bir hikmetle yarattı ve sizi şekillendirdi, şekillerinizi (suretlerinizi) de güzel yaptı. Dönüş ancak O'nadır."
buyurmuştur. (Teğâbün 3)
Hz. Adem'in Yaratılış Çamuru İçin Yeryüzünün Bütün Toprak Cinslerinden Birer Miktar Alınmıştır: Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Yüce Allah, Adem'i kudret eliyle, bütün yeryüzünden aldığı topraktan yaratmıştır. İşte bu sebeple Ademoğulları yeryüzü toprağının cinsine göre kızıl, esmer, beyaz ve siyah renkli olarak yaratılmıştır. Bunlar arasında karışık renklerde olanlar da vardır. Yine bunlar içinde yumuşak huylu, sert karakterli, iyi ve kötü olanlar da vardır."2
"Yüce Allah, Adem'i yeryüzünün bütün toprağından alarak yarattı. Adem'in zürriyeti de bu toprakların cinsine göre meydana geldi. Bunlardan bazıları siyah, bazıları beyaz, bir kısmı esmer bir kısmı da kızıl renklidir. Bunlar arasında karışık renklerde olanlar da vardır. Yine bunlar içinde yumuşak huylu, sert karakterli, iyi ve kötü olan insanlar da vardır" buyurmuştur."3
Yine Peygamber Aleyhis-Selâm; Cafer b. EbîTâlib'e hitaben: "Ey Cafer! Sen, yaratılışta ve ahlakta bana benzersin. Zira sen, benim yaratıldığım çamurdan yaratılmışsın!" buyurmuştur."4
Kur'ân-ı Kerim'de ise bu konuya şöylece temas edilmektedir: "Allah'ın gökten indirdiği suyu görmedin mi? Biz o su sebebiyle renkleri çeşit çeşit meyveler Çıkarttık. Dağlardan da (kendi toprağının cinsine göre) beyaz, kırmızı, simsiyah, çeşitli renklerde, uzun uzadıya (maden) damarları (tabakalar, katmanlar yarattık). İnsanlardan, hayvanlardan ve davarlardan da yine böylece, bitkiler ve madenlerde olduğu gibi, çeşitli renklerde olanlar vardır. Kulları içinde Allah'tan gereğince korkan ancak ilim sahipleridir. Şüphesiz ki Allah, her şeye gâlibdir ve çok bağışlayıcıdır" (Fâtır n-28)5 "O'nun varlığının delillerinden biri de, gökleri ve yeri yaratması, dillerinizin ve renklerinizin değişik olmasıdır. Şüphesiz ki bunda bilenler için alınacak dersler ve öğütler vardır"
(Rum 22).
Madenler ve cevherlerden toprakta ne varsa, belli bir miktarda insanda da aynı şeyler vardır. Sözümüze yine bir âyet-i Kerime ile son verelim: "Göklerin ve yerin yaratılması, insanların yaratılmasından elbette daha büyük bir şeydir. Fakat insanların çoğu bu gerçeği bilmezler. Gözü görmeyen kimse ile gören kimse, inanıp iyi amellerde bulunanla kötülük yapan kimse bir olmaz. Ne kadar az düşünüyorsunuz?!" buyrulmuştur.
(Mümin 57-58)
Kaynaklar:
[1]- Halk'ul-insan s. 366 dipnot; ihya 2/54. [2]- E. Dâvud sünnet H. 4693; Tirmizi tefsir H. 2955; Müsned 4/400. 406; S. Kübrâ 9/3. ayrıca bak. K. Ummal 6/15227; I. Sâd 1/26. [3]- Hâkim tefsir 2/261; M. Aliye H. 634; S Kübrâ 9/3; Râmuz s. 278: L Ukûl 3/230-31. [4]- Fahreddin Râzî 7/43.
Hz. Havva'nın Yaratılışı:
Hz. Adem cennete girdiğinde kendisine arkadaşlık edecek kimse yoktu. Adem cennette uyukladı. Yüce Allah eşi Havva'yı Adem'in sol kaburga kemiğinin en küçüğünden yarattı. Bir canlıdan yaratıldığı için adına"Hawa"denildi. Yüce Allah, Havva'yı Adem'e hissettirmeden ve hiç bir ağrı duyurmadan yarattı. Adem uykusundan uyanınca, Allah'ın yaratıklarının en güzelinin baş ucunda oturduğunu gördü ve ona: "Sen kimsin?" diye sordu. Hz. Havva bu soruya: "Senin eşinim, Allah Teâla, senin benimle, benim deseninle yaşamam ve birlikte kalmamız için beni yarattı" diye cevap verdi."1
Kur'ân-ı Kerim'de ise Hz. Havva'nın yaratılışı ile ilgili olarak: "Allah sizi bir tek kişi (Adem)'den yarattı. Sonra ondan da eşini yarattı" (Zumerà).
"Sizi bir tek kişiden yaratan, gönlü ısınsın (ona yoldaş olsun) diye, O'ndan da eşini (Havva'yı yaratan O'dur" (Araf 189).
* "Ey insanlar! Sizleri bir tek kişiden yaratan, o kişiden de eşini yaratan, ikisinden de bir çok erkeklerle kadınlar üreten Rabbinizden korkun ve günah işlemekten sakının..." (Mal).
* "Kaynaşmanız için size kendi cinsinizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet peyda etmesi de O'nun varlığının delillerindendir. Doğrusu bunda iyi düşünen bir kavim için ibretler vardır" buyrulmuştur.(Rum 21).
Kaynaklar:
[1]- Şerhu/-Müsned 20/29: Bağavî tefsirinden naklen: ayrıca bak buhârî b. Halk 4/103. Nikah 6/145; Aynî 2/54. 7/315; Müslim rada H. 65, E. Davud taharet H. 236; el-Menhel 2/ 324; Tirmizî taharet H. 113; i. Mâce taharet H. 525: Dârimî vuzû 1/195; Nihaye 2/492.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
