Tek Tohumlu Yemişen

Memleketin her tarafında alçak dağ kuşaklarında yetişir. Rosacea familyasına ait olan bu bitki 5 m. kadar boyu olan çalı veya küçük ağaçlardır. Yaprakların üst yüzü parlak ve daha koyu yeşil, alt yüzü açık yeşil renkte, lifli, 3-7 dişli, ucu sivridir. Körpe dallar çıplak veya gözenekli tüylüdür, Çiçekler beyaz, taç 5 yapraklı ve çanak ile kalkanvari çiçek demetinde toplu halde bulunurlar. Meyve etli, kırmızı 1 veya 2 çekirdeklidir. Bal verici bir bitkidir. Kullanılan Kısımlar: Çiçek ve meyveler kullanılır. Çiçekler tam açtıkları zaman, henüz tam açılmadan evvel (Nisan, Mayıs aylarında) ve gonca yaprakları ile veya yapraksız toplanır. Gölgede veya 40°C 'ye kadar ısıtılmış fırınlarda kurutulur. Kuru çiçekler beyaz ve krem renginde, karakteristik kokulu ve tatlımsı tattadır. Kabul edilen rutubet %12'dir. Balya halinde paketlenir.

Meyveler olgunlaştıktan sonra (eylül ayında) toplanır, çok olgunları alınmaz. Gölgede veya 40°C'ye kadar ısıtılmış fırınlarda kurutulur. Kuru meyveler koyu kırmızı, karakteristik kokulu ve tatlımsı tattadır. Rutubet payı %12'dir. Çuvallarda paketlenir. Gölgede ve kuru havadar binalarda muhafaza edilir. Kimyasal Yapısı:

Meyveler ursol, olein, klorojen ve kafena asidi, hiperozid, sepi maddeler, sorbit, kolin, asetilkolin, yağlı maddeler, B-sitoserin, yemişen asidi, şekerler, kırmızı boyama, provitamin A, vitamin C, emulsin, lipaza, saponinler vs. ihtiva eder. Yapraklarda meyve asitleri, kversetin, ramnozid-viteksin, viteksin, ve başkaları, çiçeklerde kafeno ve klorojen asidi, hiperozid, kversetin, asetilkolin, kolin, trimetilamin oksikantin izobutilamin, eterik yağ, acı maddeler, vs. bulunmuştur.

Bitki, kan damarlarını (özellikle kalp ve beyin) genişletir. Kalp faaliyetlerini düzenler, sinirlerini yatıştırıcı ve idrar söktürücü etkidedir. Kalp damar hastalıkları, yüksek tansiyon, kalp zafiyeti, asabi kalp, aterioskleroz, kalp atışları, uykusuzluk vs. gibi durumlarda kullanılır.

Ayrıca halk tababetinde vücudun sistem hastalıklarında, prostat büyümesinde, nefes darlığında vs.de kullanılması tavsiye edilir.

Yemişen meyvesini bir şişe kavanoza doldurarak meyvelerin seviyesini geçecek kadar %70'lik temiz etil alkol ilave etmeli, ağzı kapalı şekilde 15gün karanlıkta bekletilmeli, sinir ve kalp rahatsızlığı ve kan basıncı yüksek olduğu zaman günde 3 defa yemeklerden önce 20-25 damla su ile karıştırılarak içilmelidir.

Çiçeklerden 2 çorba kaşığı 400 gr. kaynar su ile demlenir, 2 saat bekletilir, günde 3 defa yemeklerden evvel birer çay bardağı alınır. Meyvelerinden aynı miktar suya 1 çorba kaşığı ilavesiyle 10 dakika kaynatılır ve aynı şekilde alınır.

Halk tababetimizde aynı hastalıklara karşı kara yemişen (Crataegus pentagyna W.K.)daha fazla kullanılır. Kara yemişene pelin ve şakayık kökleri de karıştırılarak kara sarılık hastalığına karşı kullanılır.