Zatülcenp Hastalığı

Zatülcenp, göğüs zarının iltihaplanması sonucu meydana gelen bir hastalıktır. Zamanında tedavi edilmezse tehlikeli sonuçlar doğurabilir.

Akciğerlerin üstü, göğüs kafesinin iç kısmı akciğer zarı veya göğüs zarı (plevra) denilen bir zarla örtülüdür. Bu zar esnek, saydam ve bir kâğıt kadar incedir. Nefes alıp vermede akciğer genişleyip daralırken bu zarın kayganlığı solunumun rahatlığını sağlar. Akciğerlerle göğüs kafesi arasındaki boşluğa göğüs boşluğu adı verilir. Bu boşluk kapalı bir torba gibidir ve içinde hava yoktur. Zatülcenp ya da tıptaki adıyla plörezi, bu zarın iltihaplanmasıdır.

Zatülcenp'in sebebi

Çeşitli mikropların kan veya lenf yolu ile göğüs zarına gitmesi veya çevre organlardaki iltihapların bu zara bulaşması sonucu zatülcenp hastalığı ortaya çıkar.

İltihaba uğrayan zar normal özelliğini kaybeder. İltihap ürünlerinin birikmesi zarın kalınlaşmasına, esnekliğinin kaybolmasına sebep olur. Bu durum da ağrı ve acı hissinin duyulmasına yol açar.

Sulu zatülcenpte akciğerle göğüs boşluğu arasında özel bir sıvı toplanır. Zatülcenp'in başlıca sebebi verem mikrobudur. Tıp, bu mikrobun Zatülcenp'e yol açma oranının yüzde doksan olduğunu tespit etmiştir. Bunun dışında romatizma, frengi, kanser, kalp yetmezliği, zatürree, akciğer apsesi, siroz urları, nefrit ve nefroz gibi böbrek hastalıkları da göğüs boşluğunda su toplanmasına sebep olabilirler.

Bu hastalıkların dışında, çeşitli kazalar da göğüs zarının iltihaplanmasına sebep olabilir. Bunlar arasında delici, kesici aletler ve mermilerle meydana gelen yaralanmalar, kaburga kemiklerinin kırılması ile bu boşlukta kan toplanması ve mikrop sızması sonucu iltihaplanma meydana gelebilir.

Hastalığın belirtileri

Sulu ya da kuru Zatülcenp'in başlıca belirtisi vücudun yanlarında görülen ağrılardır. Bunun yanı sıra öksürük, ateş, iştahsızlık ve halsizlik de başlıca belirtiler arasındadır.

Kuru zatülcenpte, özellikle nefes alma sırasında iltihaplı zarların birbirlerine sürtünmesi sırasında yanlarda duyulan ağrılar daha da artar. Sulu zatülcenpte ise zarlar arası su toplamaya başladığından ve sürtünme olmayacağından bu ağrılar azalır.

Zatülcenp'te ateş yavaş yavaş artabilceği gibi, bazı hallerde terleme ve şiddetli yan ağrısı ile birlikte aniden yükselebilir. Hastalığın seyri hızlı olabileceği gibi yavaş ta olabilir.

Göğüs boşluğu içinde toplanan suyu bazen birkaç hafta içinde vücut emer ve hiçbir iz bırakmadan ortadan kaybolur. Bazen suyun çekilmesi 3 - 6 aylık bir süre içinde olur. Hastalığın sonunda zarlarda kalınlaşma ve yapışma görülebilir.

Sulu zatülcenpte laboratuar muayenesi yapmak gereklidir. Solunum güçlüğünü hafifletmek için kaburgalar arasına iğne sokularak göğüs boşluğunda toplanan su boşaltılabilir.

Zatülcenp tedavisi

Hastalığın başlıca sebebi verem mikrobu olduğu için tedavi de verem tedavisine çok benzer. Hastalığın ortaya çıkışı bir başka sebebe dayanıyorsa uygulanan tedavi de ona göre değişir.

Zatülcenp tedavisinde özellikle istirahat ve iyi beslenme şarttır. Hastalığın geçmesinden sonra bile dikkat elden bırakılmamalıdır.

Hastalık sırasında ortaya çıkan yan ağrılarına, ateşe ve nefes alma güçlüğüne karşı çeşitli ilâçlar verilir. Hastalık tamamen geçinceye kadar yatakta istirahat etmek, yararlıdır.

Hastalığın nekahat devresi de mümkün olduğu kadar uzun tutulmalıdır, özellikle verem mikrobundan ileri gelen zatülcenplerde hastalık tamamen geçse bile hasta 3-5 yılda bir kontrolden geçirilmelidir.

Hastaya verilecek yiyecekler bol vitaminli ve kalori değeri yüksek olanlar arasından seçilmeli ve özellikle kolay sindirilir olmasına dikkat edilmelidir.

Verem mikrobu dışında başka sebeplerden meydana gelen zatülcenplerin tedavisinde, genel tedavinin yanı sıra, mikrobun cinsine göre özel ilâçlar verilmeli, hastalığı meydana getiren mikrop için gerekli tedavi şekli uygulanmalıdır.