Yutma Güçlüğü Yapan Hastalıklar

Yutma güçlüğüne (Disfaji) özellikle yaşlılarda olmak üzere, tüm yaş gruplarında yaygın olarak rastlanır. Disfaji terimi yemeklerin ve sıvıların ağızdan mideye geçmesi sırasında zorluk hissetmeyi ifade eder. Bu duruma çoğu iyi huylu ve geçici olan birçok rahatsızlık neden olabilir. Yutma güçlüğü nadiren tümör, yemek borusunu daraltan ya da yemek borusunun aşağı doğru hareketini kısıtlayan hastalıklar daha önemli bir hastalığın ilk bulgusu olabilir.

İnsanlar katı yiyecekleri yemek sıvıları içmek ve vücudun ürettiği tükürüğü yutmak için günde yüzlerce kez yutma işlevini gerçekleştirirler. Yutma işlevi sırasındaki herhangi bir kesinti yutma güçlüğüne neden olabilir. Yutma güçlüğü; sağlıksız dişler, uygun olmayan takma dişler veya soğuk algınlığı gibi basit nedenlere bağlı olabilir. Yine yutma güçlüğünün en yaygın nedenlerinden biri yediğimiz yiyeceklerin mideden yemek borusuna geri kaçışıdır (reflü). Bu durum mide asidinin yemek borusundan yutağa doğru yukarı hareketinin sonucu oluşur. Diğer nedenler arasında ağız, gırtlak veya yemek borusu tümörü, yemek borusu darlıkları, yemek borusunun segmental olarak kasılıp gevşeyememesi sayılabilir. Tümör, darlık (stenoz-şekil) ve kasılıp gevşeyememe (achalazia-şekil3) rahatsızlıkları önemli hastalıklardır ve her üçünün de tedavisi cerrahidir.

Yutma güçlüğü inatçı ise ve nedeni bilinmiyor ise bir kulak burun boğaz uzmanı tarafından ağız ve boğaz muayenesini takiben, hastanın endoskopik muayenesinin yapılması gereklidir. Duruma göre gerekli görülürse baryumlu yemek borusu geçiş filmi ile yutma mekanizması fonksiyonlarının değerlendirilmesi gerekebilir. Eğer yutma güçlüğü felç veya ilerleyici nörolojik hastalıklara bağlı ise nörolog tarafından değerlendirilmelidir.

Yutma güçlüğü olan hastalarda , ağızda tükürük artışı, yiyecek ve içeceklerin boğaza takılması hissi, boğaz ve göğüste rahatsızlık hissi (mideden yemek borusuna kaçış var ise), boğazda yabancı cisim veya parça hissi, yutma güçlüğüne bağlı yetersiz beslenme ve kilo kaybı, yutma sırasında yiyecek, sıvı ve tükürüğün akciğerlere aspire edilmesine bağlı olarak gelişen öksü rük ve boğulma hissi görülebilir.

Yutma güçlüğünün nedeni belirlenebilmişse, tıbbi tedavi veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir. Tedavi yutma hastalığının nedenine göre düzenlenir. Mideden yemek borusuna kaçış, hafif ise beslenme ve yaşama alışkanlıklarını değiştirerek tedavi edilebilir. Sindirimi kolay yiyeceklerden oluşan bir diyet ile sık aralıklarla ve az miktarlarda beslenmek, alkol ve kafeinden uzak durmak, kilo ve stresi azaltmak, uyku vaktinden önceki üç saat boyunca yemek yemekten sakınmak rahatlama sağlayabilir. Ancak yutma güçlüğünün temelinde ilerlemiş bir reflü ya da mide fıtığı mevcut ise gereken değerlendirmenin kısa sürede yapılarak cerrahi tedavi uygulanması gereklidir.

Yemek borusu darlığı (stenoz) ve yemek borusunun segmental olarak kasılıp gevşeyememesi (akalazya) gibi hastalıklar sadece cerrahi olarak tedavi edilebilir. Bu hastalıkların tedavisinde dar olan ösefagus segmenti ya genişletilir, yada çıkartılır.