Nötropeni Agranülositoz

Kandaki granülosit sayısındaki düşüş, nötropeni, daha şiddetli olduğunda da agraniilosito; olarak adlandınlır. Karakteristik olarak, bir mikrolitre kandaki beyaz kan hücresi sayısı 1000 hücre/mikrolitre'ye düşer, hatta 200-300 hücre/rnikrolitre'ye kadar düştüğü de görülebilir. Etkilenen kişiler enfeksiyonlara ileri derecede eğilimlidirler. Bazen bu enfeksiyonlar ölüme neden olabilecek kadar şiddetli olabilir.

Etiyoloji ve Patogenez

Nötropeniye neden olan mekanizmalar başlıca iki kategori halinde incelenebilirler:

• Yetersiz ya da etkisiz (inefektif) granulopoiez. Azalmış granulopoiez, apıastik anemide ve çeşitli lösemilerde olduğu gibi generalize bir kemik iliği yetmezliğinin sonucu olarak ortaya çıkabilir. Kanser kemoterapisinde kullarulan ajanlar da geçici bir kemik iliği aplazisi yaratarak nötropeniye yol açabilirler. Diğer taraftan, sadece granulositik öncüllerin diferansiasyonunun etkilendiği izole nötropeniler de görülebilir. Bu durumun en sık nedenleri bazı ilaçlardır. Nadiren, sitotoksik T hücrelerinin ve natural killer (NK) hücrelerinin neoplastik proliferasyonları da bu gibi durumlara yol açabilir,

• Nötrofillerin hızlı bir şekilde kandan uzaklaştırılması ya da harabiyeti. Bu durum, nötrofillere immun aracılı hasar (bazı ilaçlar tarafından tetiklenir) ya da idiopatik olarak ortaya çıkar. Nötrofillerin periferik yıkımı, şiddetli bakteriyel, fungal ya da riketsiyel infeksiyorılarla da meydana gelebilir. Ayrıca, büyümüş bir dalak da, nötrofilleri yakalayarak hızlı bir şekilde yok edilmelerine neden olabilir.

Morfoloji

Kemik iliğinde görülen anatomik değişimler altta yatan nötropeni nedenine bağlıdır. İmmatür granulositik öncüllerin sayıca artması sonucu ortaya çıkan kemik i1iği hipersellülaritesi, nötropeni matür nötrofillerin fazla yıkımından, ya da Megaloblastik anemide olduğu gibi etkisiz granulopoiezden kaynaklandığında görülür. Diğer taraftan, granulositopoiezi baskılayan ajanlar, kemik ili-ğindeki granulositik öncüllerde sayıca belirgin azalmaya neden olurlar. Eritropoiez ve megakaryopoiez normal kalabilir (ajan özellikle granulositleri etkilemişse); fakat bazı myelotoksik ilaçlar kemik iliği elemanlarının hepsini etkilerler

Klinik Gidiş

Başlangıç semptomları genelde titreme ve yüksek ateş ve ardından gelişen belirgin yorgunluk ve halsizliktir. Enfeksiyonlar başlıca problemi oluştururlar; sıklıkla gingivada, ağız tabanında, bukkal mukozada, farenkste ya da ağız içinde diğer bölgelerde ülseröz nekrotizan lezyonlar şeklinde kendilerini gösterirler (agranulositik anjina). Bütün bu lezyonlarda yoğun mikroorganizma üremesi görülürken, lökositçik cevap zayıftır. Neden olan ilacı kesenek ve enfeksiyonları kontrol altına almak dışındaki tedavi yöntemleri, granülosit koloni stimulan faktör gibi rekombine hematopoietik büyüme faktörlerinin verilmesini de içerir. Bu faktörler kemik iliğini nötrofil üretimi için uyarırlar.