kök hücrelerin nereden ve nasıl elde edildiğinin ve kullanım alanları

Sürekli bölünen dokuların matür hücreleri terminal olarak diferansiyel olur ve yaşam süresi kısadır. Bu dokuda matür hücre ölünce yerini kök hücreden gelişen diferansiyel hücreler alır. Böylece bu dokularda replikasyonu ve kök hücrenin diferansiasyonu ve tam diferansiyel matür hücrenin ölümü homostatik bir ekilibriyum gösterir. Bu tür ilişki özellikle deri çok katlı epiteli ve bazal epitel yanındaki kök hücrelerin bulunduğu sindirim kanalında görülür. Hücreler epitelin üst katlarına doğru göç ederken progresif olarak diferansiyel olurlar; sonuçta ölür ve doku yüzeyinden dökülürler.Kök hücreler iki önemli nitelik ile özellik kazanır kendini-yenileme kapasitesi ve asimetrik replikasyonu.

Kök hücrelerinin asimetrik replikasyonu her hücre bölünmesinde, bazı öncüllerin farklılaşma sürecine girmesi demektir, bu arada diğerleri, kendi kendini yenileyebilme gücüne sahip farklılaşmamış hücreler olarak kalır. Embriyodan izole edilebildikleri için embriyonik kök hücreler (ES) de denen kök hücreler çeşitli hücre kuşaklarını oluşturabilecek kapasiteye sahiptir (pluripotent kök hücreler). Yukarıda değinildiği gibi, kök hücreler normalde proliferatif dokularda bulunur ve dokuya özgü hücre dizilerini oluşturur.

Ayıca kök hücreler yetişkin insan organizmasında kemik iliğinde ve birçok diğer dokuda çeşitli hücre tiplerini oluşturma kapasitesindedir. Bu hücreler doku kök hücreleri veya yetişkin kök hücreler olarak adlandırılır. Doku kök hücrelerinin ES‘ ye benzer diferansiasyonu kapasitesine (dijeransiasyon plastisiti) sahip olup olmadıkları tartışmalı ve araştırma konusu olarak kalmaktadır.

Kemik iliği kök hücreleri çok geniş diferansiasyon kapasitesiyle yağ, kıkırdak, kemik, endotel ve kasa dönüşebilir. Bu gelişimsel plastisiti trans dijeransiasyon olarak adlandırılır ve diferansiasyonu programının değişimi bir tipe doğru yönelmiş hücreler tarafından gerçekleştirilir. Bununla birlikte gelişimsel plastisiti çoğunlukla projenitör hücreler üzerinden spesifik yollarla farklı farklılaşma yolaklarına geçiş ile sağlanır.

Rejeneratif tıbbın yeni hedef alanı zedelenen dokularda ES veya yetişkin kök hücreler kullanarak dejenerasyon ve repopülasyonun gerçekleştirilmesidir. Bu alanda en heyecan verici gelişme terapötik klonlama olarak adlandırılan kök hücre tedavisidir. Bu işlemin ana basamaklan Şekil 3-4'de gösterilmiştir. Kök hücre kullanarak gerçekleştirilen tedavi stratejileri kök hücrelerin zedelenme alanına transplantasyonunu, bunun için kemik iliğinden kök hücrelerin zedelenen dokuya mobilizasyonunu ve zedelenen dokuya büyük miktarda diferansiyel hücre transplantasyonu sağlamak için kök hücre kültür sistemlerinin kullanımını içerir.