Karaciğer Yenileyen Bitkiler

Devedikeni (Silybum marianum veya Carduus marianus)

DROG ADI: Herba Cardui mariae

LATİNCE: Silybum marianum, Carduus marianus

İNGİLİZCE: St. Mary‘thistle

ALMANCA: Mariendisten

FRANSIZCA: Chordonmarie

FARSÇA: Eşterhar

ARAPÇA: Şevkel-cemel, el-lehlah

DİĞER İSİMLERİ: Deve dikeni, Akkız, Kenger otu, Akdiken…

Devedikeni (Silybum marianum veya Carduus marianus), bileşikgiller (Asteraceae) familyasından bazı dikenli bitkilerin ortak adıdır. Devekengeli, meryemana dikeni, sütlü kengel olarak da bilinir.
Devedikeni, yol kenarlarında ve ekili olmayan tarlalarda yetişir. İki yıllık otsu bir bitkidir. Boyu 30-100 cm arasında değişir. Başçıkları, dikenli ve açık yeşil renkli yapraklar ile mor renkli küçük çiçeklerden oluşur. Meyvelerinin veya tohumlarının ucunda beyaz bir tüy bulunur.

Beyaz devedikeni (Atractylis gummifera veya Carlina gummifera) denen türü, çokyıllık bir bitkidir ve kırmızı ya da pembe çiçekler açar. Gene çok yıllık bir bitki olan ve köy göçerten (Cirsium arvense) adını taşıyan türü ise, çok hızlı çoğalır ve zararlı ot olarak kabul edilir. Eşekdikeni, aynı familyadan başka bir bitkinin adıdır. Devedikeninin meyvelerinden, çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde yararlanılır.
Yüksekliği 30-100 cm arasında değişen bu bitkinin derin dişli dikenli ve soluk yeşil renkli yaprakları, mor renkli küçük çiçeklerden oluşan sık başçıkları vardır. Meyvelerinin ucunda beyaz renkli bir tüy demeti bulunur. Eşek, deve ve keçilerin sert dilleri ile yedikleri devedikenlerinin toprak üstü bölümleri, iştah açıcı, idrar söktürücü, ateş düşürücü, romatizma ağrılarını azaltıcı etkisi vardır. Meyveleri karaciğer hastalıklarına karşı kullanılır. Körpe gövdeleri de kabuğu soyulduktan sonra çiğ olarak yenen devedikeni bileşiminde karaciğeri koruyucu etken maddeler; flavonolignandan meydana gelen Silymarin, taxifolin, quercetrin, albümin, miisiliaj, sabit yağ ve acı maddeler bulunur.

Vücudu zararlı ve zehirli maddelerden arındırıcı, karaciğer hücrelerinin rejenarasyonu (doku yenileme) konusunda etkili, safra salgılarını arttırıcı, antidepressif özelliklere sahiptir. Bitkinin içerdiği etkin maddeler sayesinde, karaciğer yağlanması durur. Bu anlamda bitki, karaciğeri korur. Hepatit ve sarılık hastalıklarına karşı veya aşırı alkol tüketimi nedeniyle oluşan, siroz gibi hastalıklarda devedikeni tohumu çayı etkilidir. Batıdaki eczanelerde, karaciğer tedavisinde Marianon adı ile satılmaktadır.
Toplama/kurutma : Akdeniz, Karadeniz, Ege ve MarmaraBölgelerinde yoğunlukla yetişir. En uzun boylu diken türüdür (150cmkadar). Genellikle güneşli yol kıyılarında vetarlaların aralarındaki yolların kıyılarında yetişir. Yaprakları soluk yeşil renkli, beyaz damarlı,kenarları derin dişli ve dikenlidir. Sapın ucunda, enginarı andıran mor çiçekleri vardır. Meyveler(tohum) koyu renkli ve 5-7mmuzunluğundadır. Ağustos-eylül aylarında olgunlaşan meyveler(tohumlar) toplanır ve açık havada iyice kurutulur.